Letonia
|
|
|
(
detai
)
|
|
T?vzemei un Br?v?bai
|
|
|
Daits aministrativ
|
Nom intreg
|
Republega de Letonia
|
Nom ofical
|
Latvijas Republika, Lati Vabariik, Republique de Lettonie e Republiken Lettland
|
Lengue oficai
|
Lengua letton
|
Capitala
|
Riga
|
Politega
|
Forma de govern
|
Republega
|
Capo de Stat
|
Edgars Rink?vi?s
|
Capo de Govern
|
Evika Silina
|
Superfix
|
Totala
|
64 593,79
km²
|
Popolazion
|
Totala
|
1 883 008 ab.
(1º genar 2023)
|
Densitaa
|
29.15 ab./
km²
|
Jeografia
|
Continent
|
Europa
|
Confin
|
Bielurussia
,
Estonia
,
Lituania
,
Russia
e
Svezia
|
Fus orari
|
UTC+02:00
e
UTC+03:00
|
Economia
|
Valuda
|
Euro
|
PIL
(nominal)
|
39 725,38 milion de
USD
(2021)
|
Varie
|
Codex
ISO 3166
|
LV
, LVA, 428
|
TLD
|
.lv
|
Prefiss tel.
|
+371
|
Sigla autom.
|
LV
|
Inn nazional
|
Dievs, sv?t? Latviju
|
Evoluzion storega
|
Proclamazion
|
18 november 1918
|
|
La
Letonia
(
Latvija
in
leton
,
Le?m?
in
livon
,
Latveja
in
letgall
), a nivell ofizzial
Republega de Letonia
(
Latvijas Republika
in leton,
Le?m? Vab?m?
in livon,
Latvejis Republika
in letgall) a l'e un paes del
nord
-
est
de
Vuropa
. L'e vun di tri paes Baltegh e l'e anca member de l'
Union Vuropea
. La capital e la
cita
pussee granda del paes a l'e
Riga
, indova che el ghe viv squas on terz de la popolazzion letona.
[1]
[2]
El territori a l'e componud de cinch region storeghe e colturai:
Curlandia
,
Semigallia
,
Selonia
,
Letgallia
e
Livlandia
che inn minga respeciad in de l'organizazzion aministrativa: el paes a l'e spartid in 33
region
(let.
novads
, ltg.
n?vods
) e 10 ''citaa nazzionai'' (let.
valstspils?ta
, ltg.
va?steibys m?sts
). La Letonia 'me Stat a l'e nassuda doma in del
1918
despoeu de la so deciarazzion de l'
independenza
, e a l'e recognossuda de la comunita internazzional in del
1921
, cont un bell toch de ocupazzion sovietega in tra el
1940
e 'l
1991
.
El paes a l'e spartid in 43 entitaa de prim nivell, des inn di citaa che i fann minga part di alter region. El rest a inn region che a inn spartid de sorapu in 494 distrecc, entitaa de segond nivell. I region inn minga autonom, desgia che la Letonia a l'e on
stat unitari
. In di ultim 15 agn la spartizzion ministrativa a l'e stada sgiamo cambiada do voeulte.
[3]
[4]
Riga a l'e l'unega citaa che la gh'ha di spartizzion de denter: i
quarter
i gh'hann on poder ministrativ.
De 2009 fin a 2021 i gh'eren 110 region e 9 citaa nazzionai. Gh'eren minga i entitaa de segond nivell.
78 center abitad leton i gh'hann i derecc de citaa. Doma vun in tra de lor el gh'ha pussee de 100 mila abitancc, e la segonda citaa pussee granda,
Daugavpils
, a l'e ses voeulte pussee piscinina.
La Letonia la gh'ha doma vuna lengua ofizziala: el leton. El livon a l'e recognossud 'me lengua autoctona in de la
Lesg
in su la Lengua
(Valsts valodas likums),
e 'l letgall l'e tirad a man 'me ona ''varietaa storega del leton''.
[6]
Intratant che l'era ocupada di sovietegh, anca el russ el gh'heva el status de lengua ofizziala.
El leton a l'e ona lengua baltega oriental, arent al
lituan
e 'l
prussian antegh
, voramai smorzad. L'e la maderlengua del 60,8 % di abitancc, per el 61,3 % a l'e la lengua principala de comunicazzion.
[7]
El
livon
a l'e ona lengua
ugro-finnega
parlada in de la Curlandia setentrional. La gh'ha pu nissun parlant L1 e donca la se poeul considera smorzada dal 2013 quand che l'e morta l'ultima locutris L1. Prima di crosade del '200, el livon l'era ancamo parlad in sul territori indova ch'incoeu la gh'e Riga. 30 persone i parlen ancamo el livon al di d'incoeu 'me lengua L2.
[8]
La lengua letgalla a l'e ona version standardizada di dialet orientai. Fina al 1934 la vegniva doperada in de l'aministrazzion e l'educazzion insema al leton in de la Letgallia, ma al di d'incoeu a l'e minga dovrada in di situazzion formai. L'e la maderlengua d'intoren 165000 person, 43800 di quai i viven foeura de la Letgallia, soratut a Riga.
[9]
37,7 % de la popolazzion la parla la
lengua russa
in de la vita de tucc i di.
[10]
La pupart di russofon de la Letonia i viven a Riga e in del mezdi de la Letgallia.
- ↑
https://data.stat.gov.lv/pxweb/lv/OSP_PUB/START__POP__IR__IRS/IRD060/
- ↑
https://web.archive.org/web/20181113030122/https://www.csb.gov.lv/lv/statistika/statistikas-temas/iedzivotaji/iedzivotaju-skaits/meklet-tema/2402-iedzivotaju-skaita-izmainas-latvija-2017
- ↑
https://www.apollo.lv/7002405/levits-izsludina-administrativi-teritorialas-reformas-likumu
- ↑
http://www.likumi.lv/doc.php?id=51528
- ↑
https://stat.gov.lv/lv/statistikas-temas/iedzivotaji/iedzivotaju-skaits/247-iedzivotaju-skaits-un-ta-izmainas
- ↑
https://likumi.lv/ta/id/14740-valsts-valodas-likums
- ↑
https://lvportals.lv/dienaskartiba/306714-608-latvijas-iedzivotaju-dzimta-valoda-ir-latviesu-2019
- ↑
http://www.livones.net/en/valoda/the-livonian-language
- ↑
https://www.lsm.lv/raksts/zinas/latvija/tautas-skaitisana-latgale-tresa-dala-iedzivotaju-ikdiena-lieto-latgaliesu-valodu.a6091/
- ↑
https://lvportals.lv/dienaskartiba/306714-608-latvijas-iedzivotaju-dzimta-valoda-ir-latviesu-2019