Wolfgang Amadeus Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart ( Salzburg 27 jannewarie 1756 - Wene 5 december 1791 ) waor 'nen Oosteriekse componis . Nao in zien jaog es "woonderkeend" naom te hobbe gemaak vervolgde heer zien loupbaan es klaveervirtuoos en gelegeheidscomponis, woebij heer in bekans eder genre excelleerde. Zie werk behuurt tot 't meis gespeulde en bes geapprecieerde vaan de klassieke muziek . Heer sjreef in bekans alle meugeleke muziekgenres. Zien genialiteit is spreekwoordelek.

Leve [ bewirk | bron bewerke ]

Ierste levesjaore [ bewirk | bron bewerke ]

Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart woort op 27 januari 1754 gebore es twiede in leve gebleve keend vaan de Salzburgse componis en internationaal bekinde viooldocint Leopold Mozart . Met zjus vief jaor lierde heer klaveer speule, en heer maakde enorm vorderinge. Ouch begos 'r al bekans vaanaof 't ierste memint te componere: korte gemekeleke stokskes veur kleveer. Dit oetzunderlek talent woort daan ouch door pa Mozart geexploiteerd: op 1 september 1761 leet heer 'm veur 't iers in 't opebaar optrejje. Dao-op volgde reize nao Munchen ( 1762 ) en Wene en Linz (1762- 1763 ), woebij 't kinneke same met zoster Maria Anna 'Nannerl' Mozart , ouch al hendeg begaof op 't klaveer, veur alderlei publiek moot speule.

De groete reize vaan 1763 tot 1766 [ bewirk | bron bewerke ]

In juni 1763 begos pa Mozart met zien kinder aon 'n toch door gans Wes- Europa , veur zoe vaol meugelek lui te bereike met zien fenomenaal kinder. Nao e tiedsje in Beiere te hobbe roondgetrokke goon ze wijer nao Hesse , 't Rienland en de Zuideleke Nederlen um oetindelek in november in Paries aon te koume. Dao publiceert de kleine Mozart veur 't iers composities, 'ne set vioolsonnates in zuver rococo -idioom, en spaolt 'r ouch veur keuning Lowie XV .

In april 1764 verlaote de Mozarts Paries en via Calais goon ze nao Londe . Dao trof de familie Johann Christian Bach , 'ne zoon vaan Johann Sebastian Bach . Ziene muziek zal veur de oontwikkeling vaan de jonge Mozart belangrieker zien es dee vaan welken andere componis daan ouch. Heer begint in Londe ouch zelf symfoniee te componere, gans in de stijl vaan Bach. Ouch weurt 'n aontal sonnates veur viool en klaveer - Mozart liert vaan z'ne pa ouch viool en altviool speule - gecomponeerd, die later zalle weure oetgegeve. Later, dat is in de Noordeleke Nederlen , woe de familie in 1765 opaon geit. Nao aonvenkeleke weigering vaan pa Mozart (heer vint de Hollenders "e bitteke lomp") geit 't daan toch via Gent en Rotterdam nao Den Haag . In Den Haag loupe bei kinder boektyfus op, wat ze, met door de zorg vaan de prinses vaan Oranje, zjus euverleve. In miert 1766 weurt Stadhawwer Wollem V geinstalleerd, en Mozart speult op zien installatie. Bovedeen geit ouch e werk, de Galimathias musicum vaan haom in premier. Ouch concertere ze in Amsterdam en Utrei ; daonao geit de reis via Antwerpe , Breusel en Paries nao Dijon . Via Zwitserland en Munchen koume ze oetindelek trok in Salzburg.

Volwasseweuring en ontwikkeling in stijl tot 1773 [ bewirk | bron bewerke ]

In de jaore die koume reis Mozart nog inkel kiere nao versjellende haof, en geit 'r ummer langer werke componere. Zoe kump op elfjaoregen leeftied met 'n oratorium en zien ierste opera en e jaor later met zien ierste mes. Heer sjrijf veur de deens vaan d'n aartsbisjop in Salzburg 'n aontal kerksonnates. Vaanaof 1770 nump de intensiteit vaan zie componere verbaozingwekkend touw en de haand vaan z'ne pa verdwijnt gans oet ziene muziek. In 1769 weurt heer oonbetaold kapelmeister aon 't hof vaan d'n aartsbisjop; aon 't ind vaan 'tzelfde jaor geit de familie nao Italie , woe ze oonder andere de componiste Niccolo Jommelli en Piccini opzeuke. Veural Jommeli is volges sommege vaan belang gewees veur Mozart ziene kerkeleke muziek. In Italie weure 'n aontal opera's en e paar motette, boe-oonder Exsultate, jubilate , gesjreve en met vaol succes oetgeveurd. In 1772 weurt Mozart, bij verstek nog, door Colloredo e salair touwgekind. In 1773 perbeert Wolfgang in Wene 'n betrekking te kriege aon d'n hoof, wat mislok.

Oonder aartsbisjop Colloredo in Salzburg [ bewirk | bron bewerke ]

Met 18 jaore is Mozart al 'ne gerespecteerde componis met werke die good gewaordeerd weure. Vaanaof deen tied begint zien stijl evels lankzaam oorspronkeleker te weure, minder de rococo (of evegood de Sturm und Drang ) vaan zien tiedgenote. De symfoniee nommer 25 en 26 (KV 183 resp. 184) zien dao gooj veurbeelde vaan, wie ouch 't klaveerconcert no. 9 (KV 271). Mozart sjrijf es kapelmeister in Salzburg 'n aardeg aontal werke, meh de sobere Colloredo beknot haom nogal in zien artistieke vrijheid: heer eis vaan haom korte no-nonsensemesse ( Missae breves ), wat Mozart irriteert. Ouch klaog heer dreuver tot heer bij de lunch met 't personeel vaan d'n aartsbisjop moot ete. Daorum maak Mozart gere oetstepkes nao ander stei, woe heer deks opdrachte tot nui composities oontvingk. In Paries, woe heer o.m. zien Pariese Symfonie en e paar pianowerke sjrijf, storf zien ma, wat haom hendeg raak. Ouch zien oonbeantwoorde leefde veur de zengeres Aloysa Weber deit 'm leid.

In 1779 slut heer e nui contrak met Colloredo, wat haom e hoeger salair en mie verpliechtinge (wie koerjonges oonderwieze) oplievert. Oondertosse verslechtert de baand met Colloredo ummer mie. In 1781 , 't jaor boe-in zienen opera Idomeneo, re di Creta (KV 366, deks gezeen es 't begin vaan Mozart es operagenie) in Munchen in premier geit, zien zoewel Mozart es Colloredo in Wene. De leste vraog Wolfgang um e concert te verzorge op dezelfden daag tot Mozart al 'n ander opdrach heet gekrege. Noe provoceert heer bij d'n opperkamerhier zien oontslaag; Mozart weurt letterlek de deur oetgetramp.

De Weense jaore 1781 - 1791 [ bewirk | bron bewerke ]

In Wene vesteg Mozart ziech es vrije kunsteneer, wat veur deen tied - zeker bij componiste - hiel oongewoen waor. Heer verdeent zie geld met klaveeroptredes en losse opdrachte veur composities. Allewel tot 'r vaol vaan zoe'n opdrachte oontvingk zit heer deks in financieel probleme, door slech financieel beleid en 't deur leve in Wene (Mozart welt per se bij de Weense elite hure).

Op 4 augustus 1782 trojt heer met Constanze Weber , zoster vaan Aloysa, oondanks irnstege bezwoere vaan pa Mozart, wat haom 'nen tiedeleke breuk met z'ne pa oplevert. Later zal dit verbetere, es vader Mozart in 1785 , e jaor nao ziene zoon, bij de Vrijmetseleers geit. In 1787 storf Leopold Mozart op 67-jaoregen leeftied.

In Wene liert Mozart vaol componiste en ander muziekpersoenlekhede kinne. Baron Gottfried van Swieten bringk haom in aonraking met de werke vaan Johann Sebastian Bach en Georg Friedrich Handel , woedoor heer zelf fuga 's en ander contrapunctische werke geit sjrieve en trekke vaan die aw stiel in ziene muziek verwerk. Met Joseph Haydn , Johann Baptist Vanhal en Karl Ditters von Dittersdorf spaolt heer kwartet en de kamermuziekstiel vaan Haydn, in de ierste plaots vaan dee zien striekkwartette, beinvleujt 'm deepgoond. Euveregens waordeert Haydn Mozarts zes striekkwarette (KV 387, 421, 428, 458, 464 en 465, in 1785 door Artaria oetegegeve es Opus X. ) zoe good tot heer zelf weer door Mozart beinvlood raak. Met de symfonie doen Haydn en Mozart get soortglieks; de symfoniee no. 38-41, zien leste veer, hobbe bekans vaanaof 't begin rippertoir gehawwe en gelle es meisterstokker in 't genre.

'n Samewerking met d'n oontheve preester Lorenzo da Ponte lievert drei monumentaal opera's op: Le nozze di Figaro , Don Giovanni en Cosi fan tutte . Don Giovanni weurt in oktober 1787 in Praag opgeveurd, en bringk e groet succes teweeg. Dees drei opera's zien 'n geslaogde synthese vaan alderlei komische opera-genres.

In 1784 trejt Mozart op veurdrach vaan inkel vaan zien vrun touw tot de Vrijmetselerij , tot de loge 'Zur Wohlthatigkeit'. Voor zien broeders vrijmetselere]] zal heer nog vaol werke componere, woe-oonder de Meistermusik/Maurische Trauermusik, en in 1791 't Singspiel Die Zauberflote .

In de leste jaore vaan zie leve componeert Mozart 'n aontal kamermuziekwerke veur oongebrukeleke combinaties, en begint zien stiel ouch inhajdelek te verandere: ze geit de kant vaan de vreug romantiek op. Evels is ein vaan zien allerleste werke, 't Klarinetconcert in A (KV 622), opvallend awwerwets en rococo-echteg vaan stiel, zoetot 't besjrieve vaan deen tendens lesteg is. Zien allerleste werk is 't Requiem in d (KV 626) , wat neet voltoejd weurt. Op 5 december storf 'r aon hoeg koortse, symptome vaan 'n tot op d'n daag vaan vaandaog oonbekinde krenkde. De mythe tot heer vergifteg zouw zien (wat heer zelf in opwellinge vaan paranoia meinde), beveurbeeld door concurrint Antonio Salieri , weurt door geine wetensjapper mie geluif, meh deit 't nog ummer good in de fictie en de populair cultuur . Vaol lui vinde 't 'n boejende gedachte wie Mozart ziech zouw oontwikkeld hobbe es 'r waor blieve leve.

Mozart leet twie kinder nao: Carl Thomas Mozart, dee amteneer woort, en Franz Xaver Mozart , dee ouch woonderkeend woort en es vreug-romantisch componis oonder mie Frederic Chopin beinvleujd heet.

Aspekte vaan zie werk [ bewirk | bron bewerke ]

Invlode vaan ander componiste [ bewirk | bron bewerke ]

Mozart greujden op in 't rococo-muziekklimaot wat nao 't ind vaan de barok euveral in Europa hiersde. Sterk opkoumende genres waore de symfonie, 't soloconcert en de solosonate veur pianoforte (e nui modieus instrumint). In dees genres excelleerde Johann Christian Bach, 'ne componis deen Mozart in 1764 in Londe trof (zuug bove). Same met vader Leopold Mozart is heer de allerbelangriekste beinvleujer vaan Mozart gewees. Leopold is veural belangriek veur Mozart zien visie op muziek; bei componiste hadde 'n veurkaor veur humor en oonverwachte wendinge.

Later invlode kaome vaan Joseph Haydn en vaan de laank gestorve Johann Sebastian Bach. Mozart zie Weens werk kint vaol oongebrukeleke polyfoon passages, die dudelek verband liekene te hawwe met dezen awwe meister, met ween Mozart door Baron van Swieten (zuug bove) en 'n reis nao Leipzig (woe Bach 25 jaor gewoend en gewerk had) kinnes maakde. Bij 't zien vaan 'n partituur vaan e Bachmotet zouw heer gezag hobbe "Dat is noe get boe-oet me nog get kin liere!"

Oontwikkelingsfases [ bewirk | bron bewerke ]

'ne Kunsteneer dee daarteg jaor aon de loupende band vaol kuns produceert kin neet vaan d'n einen op d'n anderen daag vaan stiel verandere. Bovedeen sjreef Mozart in vaol versjellende genres, die allemaol hun eige stielkinmerke en -conventies hadde; boedoor e striekkwartet dudelek in 'ne andere stiel is gesjreve es 'n symfonie of 'ne opera. Toch kint me, wie globaol ouch, de volgende periodes in zie werk oondersjeie:

'ne Begintied , vaan de allerierste werke oet 1761 tot aon oongeveer 1774 . Dit is d'n tied woe-in Mozart 't componere in versjellende genres liert, en ziech dao ummer mier in verfient. Me zouw dit tiedvak kinne opdeile in de jaore 1761-1767, 'ne tied woe-in heer liert, en de jaore 1767-1774, 'nen tied boe-in heer conventioneel werke sjrijf;
'n Vreug bleuj , vaan 1775 tot aon 1780 , woe-in heer ziech ummer mie losmaak vaan de conventies en zien voorbeelde, en woe-in heer geniaol werke begint te producere;
De Gouwe jaore , vaanaof zie vertrek nao Wene in 1781 tot aon 1788 . In dees jaore sjrijf heer oongeluifelek vaol muziek, dewijl de kwaliteit allein mer hoeger sjijnt te weure;
De Indjaore , vaan 1789 tot aon zienen doed in 1791 . Mozart geit in die jaore door met vaol te componere, meh zien stiel liek ziech lankzaamaon te modernisere. Dit tiedvak zouw volges sommege oonderzeukers es Mozart waor blieve leve 'n euvergankstiedperk zien gewees; heer zouw op 't punt gestoon hobbe vreugromantisch te goon componere. 't Allerdudelekste veurbeeld is 't requiem, ouch de later striekkwartette, de pianokwartette en gedeiltes oet Die Zauberflote weure in dat verband geneump.

Symfonische meziek [ bewirk | bron bewerke ]

't Groet aontal symfoniee wat Mozart gesjreve heet steit neet gans in verhajding met hun belang. Mozarts ierste ca. 20 symfoniee aoseme dudelek de sfeer vaan Joh. Chr. Bach oet: kort, in drei deile zoonder menuet, allegro 4/4 - andante - allegro 6/8. Later kump, veural oonder invlood vaan Haydn, 't menuet debij. De bes gewaardeerde symfoniee zien de veer leste: de 38e (Praagse) symfonie kint 'n boejende laankzaam indeiling, en de 40e is door 't gebruuk vaan polyfoon structure hendeg innovatief.

In zien concerte liet Mozart al vaol ieder get vaan zien eige talent zien. Es klaveerspeuler sjreef heer 27 concerte (of 23, zuug oonder), veurnaomelek veur eige gebruuk, die, oondanks veurgangers wie J.S. Bach, Handel, C.Ph.E. Bach en alweer J.Chr. Bach, hendeg op ziechzelf stoon. Feitelek is 't Mozart zien verdeenste gewees tot 't klaveerconcert belaankrieker woort es 't vioolconcert. Toch heet Mozart ouch vief vioolconcerte gesjreve, die allemaol rippertoir gehawwe hobbe. Vaan zien blozersconcerte kin gezag weure tot ze good zien oetgeros op de meugelekhede vaan de versjellende instruminte en hun bespeulers. Zoe wet heer perceis de beperkde meugelekhede vaan de hore in zienen tied gebruuk te make, en es iemes ins e speciaol instrumint met extra meugelekhede heet weure die metein oetgebuit.

In de meiste divertimenti en serenades blijf Mozart de beginsele vaan dit genre - muziek veur amusemint en neet veur artistieke expressie - trouw. Ouch zien bekindste werk in dit genre - Eine kleine Nachtmusik (KV 525) deit dit, al zit 't meisterlek inein. De Haffner-serenaad (KV 250) geit al mie de kant op vaan zien symfoniee.

Mozart sjreef ouch vaol dansmeziek ; heer dansde zelf gere en sjreef zie gans leve menuette, Duitse danse en coontradanse . Ze waore in zienen tied populair, meh noe weure ze wieneg mie gespaold.

Kamermeziek [ bewirk | bron bewerke ]

Mozart zien striekkwartette zien in twie periodes te verdeile: pre-Haydn en post-Haydn. De ierste kwartette (t/m KV 173) zien veural werke die in de conventie vaan d'n tied passe. De later werke zien sterk geinspireerd door de Striekkwartette opus 33 vaan Joseph Haydn , die in Wene 'n echte revolutie teweegbrachte en Mozart zelf tot 'n serie vaan oetindelek zes striekkwartette inspireerde. Zelf neumde heer die "die Frucht einer langen und muhsamen Arbeit", en inderdaod doorde hun oontstoonshistorie drei jaor. Veural de laankzaam inleiing vaan 't Dissonantekwartet (KV 465) is hiel oongewoen en experimenteel; dit waor typisch mdziek veur 'ne kleine kern vaan avant-gardeleefhobbers. Daoneve is Mozart d'n ierste serjeuze vertegenwoordeger vaan 't striek kwintet , boe-in twie altviole veurkoume (Mozart spaolde zelf altviool, dit kin haom dao met touw gebrach hobbe). E striektrio en 'n aontal duette veur viool en altviool zien ouch good doorwerk, meh weure neet vaol gespeuld.

Mozart is ouch d'n oteur vaan 'n aontal geisoleerde kamermuziekstokker in oongebrukeleke bezettinge. Typerend is tot die zjus tot zien bezoonderste werke hure. Mozart oonderkinde dat zelf ouch. Vaan zien Kwintet veur klaveer, hobo, klarinet, hore en fagot (KV 452) zeet heer tot 't 't beste werk is wat 'r oets gesjreve heet. Ouch opmerkelek zien 't Kegelbaontrio veur klaveer, altviool en klarinet (KV 498), 't Klarinetkwintet (KV 581) en zeker 't Kwintet veur hore, viool twie altviole en cello (KV 407), gans uniek in zien bezetting. 't Hobokwartet in F weurt ouch good gewaardeerd. De veer door Mozart gesjreve fluitkwartette kinne die waardering neet ewegdrage.

Zienen hermeniemeziek umvat neet bezoonder vaol werke, meh oet de meiste vaan die werke bliek zien leefde veur blaosinstruminte en veural de klarinet, en de wel um 't obstakel vaan de versjellende stumminge (alle blaosinstruminte zien vals, en allemaol op 'n gans ander meneer) te euverbrogke. De bekindste en monumentaolste veurbeelde zien de Gran partita veur daartien instruminte (KV 361) en de ernstege Serenaad in c (KV 388); oondanks de naom serenaad bij bei stokker, die amusemintsmeziek suggereert, zien dat gans serjeus werke.

Mozart sjreef ouch sonnate , vaol veur klaveer en viool en pianotrio's, die neet zoe invloodriek of vernuiend zien es zien ander kamermuziekwerke. De twie door haom gesjreve pianokwartette zien dat weer wel; 't Pianokwartet in g (KV 478), gesjreve in opdrach vaan muziekoetgever Hoffmeister, woort door zien veuroetstrevende structuur neet verkoch.

De muziek veur klaveer solo umvat 18 sonnate, 'n aontal variatiereekse en nog get korter werke. De klaveersonates kinne vaol lui vaan de pianolesse, en de meiste zien door Mozart tijdens zien eige concerte gebruuk (deks geimproviseerd en later opgesjreve). Bezoonder is veural de leste sonate (KV 576); bekind is wijer veural de elfde sonate (KV 331). De variatiereekse waore veural modieus en populistische werke.

Opera [ bewirk | bron bewerke ]

De vreug opera's vaan Mozart beliechame dudelek ziene "liertied": heer naom lankzaamaon de trends vaan 't internationaol operaleve euver. Zie verblief in Italie heet 'm wat dat betrif good gedoon. Oonderzeukers zien 't gemeinlik dreuver eins tot pas bij Idomeneo, re di Creta (KV 366) zie theatergenie tot uting kump; Die Entfuhrung aus dem Serail (KV 384) is 't ierste geniaol Singspiel. Dit genre zouw in Mozarts hen pretentieuzer en beter gewaordeerd weure (die waordering kaom zeker ouch nao zienen doed op: umtot Mozart ziech zoe serjeus met 't genre had bezeggehawwe begos me de Duitse opera hoeger aon te sloon). Nao Der Schauspieldirektor (KV 486) koume de drei groete Da-Ponte-opera's (zuug bove). Hei-in smelte versjellende genres same. In Don Giovanni (KV 527) versmilte zelfs opera seria en opera buffa . Die Zauberflote (KV 620), 'nen opera bekind um de vrijmetseleerssymbole, vroog nege maond veurbereiing. Euver zienen allerleste opera, La clemenza di Tito (KV 621), zien de meininge verdeild: heer weurt weineg oetgeveurd en vaol lui meine tot 't haoswerk is gewees vaan Mozart, dee dao gaaroet geine zin in had.

Geisteleke muziek [ bewirk | bron bewerke ]

Mozart sjreef 'n aontal messe, veural korte, wie dat Colloredo ziech wunsde, woe-in 't vreug-klassiek idioom gehandhaaf weurt. De geijkde mesteks weurt neet op dramatische meneer tot muzikaol oetbilding gebrach. Oetzunderinge zien de Mes in c (KV 427) en 't losstoond Kyrie in d (KV 341). 't Requiem (KV 626) is vaan dezelfde klasse, meh muzikaol nog geavveceerder. Hei maak Mozart gebruuk vaan oongewoen harmoniee, vaolvoldege polyfonie (wie 'n dobbelfuga in 't kyrie ) en sterke bilder opropende muziek.

Wijer heet Mozart 'n aontal motette gesjreve, woevaan sommege nog deks gehuurd weure.

Euverege muziek [ bewirk | bron bewerke ]

De res vaan zien oeuvre weurt minder hoeg gesjat en veural minder deks oetgeveurd. Zien leder zien meistal prentieloes werkskes, die snel ineingezat woorte. 't Leed waor in Mozart zienen tied daan ouch nog laank neet de hoegaongesloge kunsvorm dee 't sinds Franz Schubert is. E bitteke 'tzelde gelt veur zien canons en ander vocaol ensembles - die woorte meistal veur binneshoes gebruuk gemaak, inkel veur de lol. Beroch zien de canons met tekste wie Leck mich im Arsch en O du eselhafter Martin .

Invlood op ander componiste [ bewirk | bron bewerke ]

Hiel vaol componiste hobbe ziech door Mozart laote inspirere, meh zienen direkten invlood vint me veural in de generatie zjus nao haom, en soms al bij zien tiedgenoete. Heibove woort al d'n invlood vaan Mozarts kwartette op die vaan Haydn besjreve. Ludwig van Beethoven , dee al veur 1800 titels metkraog wie "d'n opvolger vaan Haydn/Mozart", leet ziech deepgoond door allebei inspirere. zien symfoniee en striekkwarette lieke in de ierste plaots geriech op Haydn, meh in zien klaveerconcerte kump Mozart merkbaar nao veure. Soms kint me die verbinding tot op specifieke concerte concretisere: zoe liek 't Daarde Pianoconcert vaan Beethoven dudelek geriech op 't Klaveerconcert nr. 24 in c (KV 491).

Groeter es op Beethove waor d'n invlood op de generatie jong romantici nao haom, beveurbeeld op Ludwig Spohr en Carl Maria von Weber . Bij die raak 't idioom lankzaamaon oonder invlood vaan de expressie, wat te koste vaan de bij Mozart nog strenge vorm geit.

Mozart de mins [ bewirk | bron bewerke ]

Vaan Mozart zien oetgebreide breefwesselinge bewoerd gebalove, wat neet allein 't sjrieve vaan zien biografie vergemekelek heet meh ouch 'ne blik in zien gedachte en karakter beit. Bovedeen zien vaol getugenisse vaan tiedgenote euvergeleverd.

E beeld wat vaan Mozart besteit is tot heer altied met muziek bezeg waor - op ziech logisch veur 'ne componis - en tot heer 'n oetzunderlek vermoge had ziech veur emotioneel impulse aof te sjeie es heer met e belangriek werk bezeg waor. Volges Karoline Pichler praotden 'r daan oonsamehangend en gedroog 'r ziech oonbehuurlek. Wie zien ierste keend gebore woort zaot heer volges breve in 't kemerke deneve aon e klaveertrio te werke. Muziekfysiologe vermeuje tot Mozart de gaaf had met zien twie heersehelfde gesjeie te werke: dewijl in de ein helf gecomponeerd woort gebruukde heer de ander helf veur zien umgeving.

Dao is vaol gezag euver 't banaal karakter vaan Mozart: oet vaol vaan zien breve (aon Maria Anna Thekla 'Basle' Mozart ) en e paar composities bliek zien dudeleke veurkaor veur poep-en-pishumor. In de negentiende iew zaote vaol lui daomet verlege, umtot me 'n discrepantie veule tosse 't "hiemels" genie en zien al te vulgair karakter. Evels moot me bij dit gedraag opmerke tot dit zien awwers ouch neet vreemp waor. Vaol anekdotes, en ouch wel bronne vaan Mozart zelf, oondersjrieve 't bild vaan iemes dee deks 'n soort vaan practical jokes maakde; de partiture vaan de horeconcerte, alleveer gesjreve veur Joseph Leutgeb , stoon vol met merkweerdege, hateleke opmerkinge veur d'n horenis.

Mozart sjrijf neet vaol euver beeldende kuns in zien breve, aanders es ziene pa. Wel hoolt 'r vaol vaan theater , zoewel vaan muziektheater es gesproke theater. In Wene heet 'r hoonderde veurstellinge bezoch.

De Weense Mozart weurt deks in verband gebrach met de Verleechting , zeker ouch umtot 'r ziech aonsloot bij de Vrijmetselerij. Dit zaot evels neet zien opvattinge euver 't geluif in de weeg: oet wat 'r ziene pa en e paar andere kort nao d'n doed vaan zien ma sjrijf kump dit dudelek nao veure. Ouch zeet 'r vaan de familie Wendling: Freunde die keine Religion haben sind von keiner Dauer .

Oonderzeuk nao Mozart [ bewirk | bron bewerke ]

Oongetwieveld is Mozart ein vaan de mies oonderzochte musici oets. Zoewel vaan zie leve es vaan zie werk is eder aspek besjreve, en euver hiel vaol details is al gepubliceerd.

De ierste biografie euver Mozart versjeen al in 1798 , vaan de haand vaan Franz Xaver Niemetschek . Dees biografie, wie die vaan Georg Nikolaus Nissen (de twiede maan vaan Mozart zien wedevrouw Constanze), is nogal verierend vaan karakter en spant veural oreole roontelum de maan um wee in deen tied 'n legende greujde. Later, beter, biografiee zien vaan Otto Jahn ( 1856 - 59 ), Wyzewa/Saint-Fox ( 1912 ) en veural vaan Alfred Einstein (jaore veerteg), dee zie werk nog ummer es standaardwerk gelt. Vaol klein dinger vaan Mozart zien leve, wie zien reize en de krenkde boe-aon heer gestorve is, zien ouch oonderwerp vaan studie gewees.

Ziene muziek is versjellende kiere gecatalogiseerd. Veur de werke oet lateren tied is dat gemekelek: Mozart heel zelf zien zoegenaomde Verzeichnuss bij, boe-in heer opsjreef welke werke heer gecomponeerd had. De dao-in aongehawwe volgorde, met datum debij, is vaan 't groetste belaank veur later catalogi. De ierste mozartcatalogus kaom vaan de hand vaan Ludwig Ritter von Kochel , deen in de jaore viefteg vaan de negentiende iew ievereg op zeuk gong nao alle werke vaan Mozart en dao in 1862 'ne catalogus vaan oetbrach, bekind es Kochels Verzeichnis (KV). Heer kos 626 werke, boevaan sommege al verlore gegange waore en vaol andere later es neet-othentiek aofgesjreve woorte, en boevaan de volgorde ouch neet altied klop, meh welke indeiling in beginsel nog ummer gebruuk weurt: e werk vaan Mozart weurt aongegeve met KV plus 't betreffend nommer. In later edities vaan Kochels Verzeichnis woorte verkierde volgordes gecorrigeerd, nui oontdekde werke ingevoog en neet-authentieke werke nao appendices verplaots. Veural de daarde (Einstein, 1937) en de zesde editie brachte radicaal wijzeginge aon. De Verzeichnis deende ouch es basis voor de Alte Mozart-Ausgabe vaan oetgeverij Breitkopf & Hartel (AMA, 1877 - 83 ) , die vaanaof 1955 vervaange woort door de Neue Mozart-Ausgabe (NMA).

Musicologe hobbe ziech deks met inkel werke vaan de componis bezeggehawwe. Dao bestoon evels ouch groeter studies, die e gans genre (de symfoniee, de opera's etc.) es oonderwerp hobbe. Ouch weurt sjemisch oonderzeuk gedoon nao d'n awwerdom vaan zien werke, door 't papier of d'n ink vaan zien otografe te analysere. Hei-in heet ziech Alan Tyson verdeenstelek gemaak.

'n Vaolgeleze introductie op Mozart en 't oonderzeuk nao haom is The Mozart Compendium vaan H.C. Robbis Landon .

Euverziech vaan zien werke [ bewirk | bron bewerke ]

Veur e gans gedetailleerd euverziech met KV-nommere zuug Lies van werke van Wolfgang Amadeus Mozart

Orkesmuziek [ bewirk | bron bewerke ]

Symfoniee [ bewirk | bron bewerke ]

54 met zekerheid of groete woersjijnelekheid aon Mozart touwgesjreve. Tradioneel 41 gerekend; no. 2, 3 en 7 gelle es oondergesjove.

Concerte [ bewirk | bron bewerke ]

23 klaveerconcerte, traditioneel 27 geteld. De eerste veer zien bewerkinge vaan aandermans sonatedeile. Met twie concerte veur twie klavere en eint veur drei.
5 vioolconcerte
2 fluitconcerte
4 horeconcerte, nao later onderzeuk oetwees verkierd genommerd
Hoboconcert, klarinetconcert en fagotconcert
Dobbelconcerte veur twie viole, veur viool en altviool, veur fluit en harp

Serenades e.d. [ bewirk | bron bewerke ]

Versjellende werke met de titels "Nachtmusik", "serenaad", "divertimento" of "Kassation". Wijer e groet aontal losse marse, menuette, Duitse danse etc, 'n striekersfuga met inleiing en 'n potpourri ( Galimathias musicum )

Losse stokker [ bewirk | bron bewerke ]

Laankseme inleiing G-groet veur symfonie vaan Michael Haydn
Rondo in A veur klaveer en orkes, mesjiens oorsprunkelek e deil vaan klaveerconcert nr. 12
Adagio in E, rondo in Bes en rondo in C, veur viool en orkes, ierste twie mesjiens es vervanging vaan bestaonde deile oet vioolconcerte
Andante in C veur fluit en orkes
Begindeil hoboconcert, neet aof
Allegro in Es, rondo in Es, allegro in E veur hore en orkes, alle drei neet aof
Begindeil concert veur viool en klaveer, veur viool, altviool en cello, bei neet aof

Kamermuziek [ bewirk | bron bewerke ]

Striekkwintette [ bewirk | bron bewerke ]

5 complete kwintette, wijer onaofgemaakde begindeile in Bes en a.

Striekkwartette [ bewirk | bron bewerke ]

23 of 26 complete kwartette (hingk aof vaan de definitie). Wijer nog 'ne canon veur striekkwartet.

Striektrio's en -duette [ bewirk | bron bewerke ]

Ei trio veur viool, altviool en cello; eint veur twie viole en bas; Triodeil in G (neet aof).
Twie sonates veur viool en bas, twie duo's veur viool en altviool.

Klaveer en striekers [ bewirk | bron bewerke ]

26 sonates veur viool en klaveer, twie reekse variaties veur viool en klaveer; daoneve e paar sjetse;
12 trio's veur viool en klaveer, woevaan zes met de titel sonate en eint met de titel divertimento . Nog e trio in d, wat neet aof is meh in gecompleteerde vorm later toch oetgegeve.
2 pianokwartette

Blaosmuziek [ bewirk | bron bewerke ]

8 stokker met de naom divertimento , 3 met de naom serenaad , sonate, twie adagio's, 25 losse stokker, 12 duette (kegelduette).

Striekers en blozers [ bewirk | bron bewerke ]

4 fluitkwartette;
Hobokwartet;
Horekwintet;
Klarinetkwintet; daoneve nog drei neet-voltoejde kwintetdeile

Klaveer en blozers [ bewirk | bron bewerke ]

Kwintet veur klaveer, hobo, klarinet, hore en fagot, KV 452

Klaveer, striekers en blozers [ bewirk | bron bewerke ]

Trio veur klarinet, altviool en klaveer, KV 498 (Kegelbaontrio)

Klaveersonates (twie- en veerhendeg) [ bewirk | bron bewerke ]

18 aofgemaakde sonates veur klaveer twiehendeg (vreuger neet in de zjuste chronologie bekind); twie oonvoltoejde ierste deile, in Bes en in g;
5 sonates veur klaveer veerhendeg aon ein instrumint (allerierste vreuger neet bekind)
1 sonate twie klavere.

Ander klaveerwerke (idem) [ bewirk | bron bewerke ]

16 variatiereekse veur klaveer twiehendeg, 3 fantasiee, vaol losse werke (boe-oonder zien allerierste composities); daoneve e groet aontal fragminte;
1 variatiereeks veur klaveer veerhendeg aon ein instrumint; twie oonvoltoejde sonatedeile
Fuga veur twie klavere; gans voltoejd ierste deil vaan 'n sonate; oonaofgemaak larghetto-allegro

Euverege kamermuziek [ bewirk | bron bewerke ]

17 epistelsonates veur striekers en orgel, soms ouch met blaozers
3 stokker veur mechanisch orgel;
Adagio en rondo veur galsharmonica, fluit, hobo, altviool en violoncello;
Adagio veur glasharmonica solo

Vocale muziek [ bewirk | bron bewerke ]

Opera's en losse aria's [ bewirk | bron bewerke ]

1 Latienstaolege opera
14 Italiaanse opera's
6 Singspiele
Inkel tientalle losse aria's (veural Italiaans), drei losse duette, ei trio, ei kwartet, wijer nog 'n oonvlotoejd kwartet (KV 571a)

Cantates en oratoria [ bewirk | bron bewerke ]

Vief cantates;
Ei Duitstaoleg gewijd Singspiel (KV 35);
Twie wereldlike Italiaanse oratoria

Messe, mesdeile en requiem [ bewirk | bron bewerke ]

17 messe (soms met 't epitethon longa , brevis of solemnis );
Requiem (neet voltoejd, aofgemaak en later oetgegeve door ziene lierling Frans Xaver Sussmayr )
2 losse kyries

Motette e.d. [ bewirk | bron bewerke ]

21 motette, antifone en ander religieus werke.

Leder [ bewirk | bron bewerke ]

29 leder, meistal veur stum en kleveer, met nog 'n oonvoltoejd leed.

Werke veur vocaol ensemble [ bewirk | bron bewerke ]

35 canons, die zoonder teks metgerekend;
8 neet-canonische vocaol werke, sommege met begeleiing

Bewerkinge [ bewirk | bron bewerke ]

Veer klaveerconcerte, traditioneel genommerd 1 t/m 4 (zuug bove ), nao klaveersonates vaan versjellende componiste; daoneve ouch drei zoe'n concerte nao volledege sonates vaan Johann Christian Bach;
Zes preludes en fuga's veur striektrio; preludia mesjiens orzjineel, fuga's meis vaan Johann Sebastian Bach
Vief fuga's veur striekkwartet, nao klaveerfuga's vaan J. S. Bach; fragmint vaan 'n zesde
Herorkestraties vaan Ode for Saint Caecilia's Day , Acis and Galathea , Alexander's Feast en de Messiah vaan Georg Friedrich Handel

(Woersjijnelek) oondergesjove [ bewirk | bron bewerke ]

'n Aontal symfoniee, veural jaogwerke. Sommege zien vaan Leopold Mozart .
Veer vioolconcerte, daovaan twie later vervalsinge;
Sinfonia concertante veur veer blaosinstruminte en orkes (mesjiens vaan Mozart meh door andere aongepas)
Ouverture in Bes;
E groet aontal divertimenti veur blaozers, vaol daovaan nog weineg bestudeerd;
E groet aontal danse, idem
10 Striekkwartette, 6 oonzeker en 4 dudelek neet authentiek;
6 vioolsonates
Minstes 12 messe, woevaan 'rs twie (KV 140 en KV Anh. 232) vaol weure oetgeveurd.
'n Aontal klein religieus werke;
Oratorium Abramo ed Isacco , in werkelekheid vaan Joseph Myslive?ek ;

Verlore gegange [ bewirk | bron bewerke ]

N.B. Vaan de meiste werke is oondudelek of ze wel bestande hobbe.

Maximaol vief symfoniee;
Celloconcert, trompotconcert, andante veur cello en orkes, drei fagotconcerte;
'n Aontal divertimenti en aofzunderleke danse;
inkel klaveerwerke.

Bibliografie [ bewirk | bron bewerke ]

Extern linke [ bewirk | bron bewerke ]