De
Wolfgang Amadeus Mozart
, eigentlech
Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart
, gebuer de
27. Januar
1756
zu
Salzburg
, a gestuerwen de
5. Dezember
1791
zu
Wien
, war e
Komponist
vun der
Wiener Klassik
. Sain emfangraicht Wierk geneisst weltwait Populariteit a geheiert zum Standartrepertoire vun der Klassik. Hie selwer huet sech meeschtens
Wolfgang Amade Mozart
genannt,
Amadeus
huet sain Urspronk an der
Latiniseierung
dei an der
Romantik
Moud war.
De W. A. Mozart 1763 an Haffkleeder. De Papp Mozart huet an engem Breif den 19. Oktober 1762 geschriwwen:
?...Wollen Sie wissen wie des Wolferl Kleid aussieht? ? Es ist solches vom feinsten Tuch liloa=Farb....Es war fur den Prinz Maximilian gemaach...“
De W. A. Mozart ass de
27. Januar
1756
um aacht Auer owes zu
Salzburg
an der
Getreidegasse
9 an enger Draizemmerwunneng vun engem Meifamilljenhaus (Hagenauer Haus) op d'Welt komm. Seng Elteren, dei aus beruffleche Grenn an d'kierchlecht Furstentum Salzburg geplennert waren, waren de furstaerzbeschofleche Vizekapellmeeschter
Leopold Mozart
aus
Augsburg
an d'
Anna Maria Pertl
aus
Sankt Gilgen
. Schonn um Virmetten no senger Gebuert gouf hien am Doum zu Salzburg op den Numm
Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus
gedeeft. De Ruffnumm war
Wolfgang
respektiv
Wolferl.
Schonn am Alter vu veier Joer kruten hien a seng fennef Joer mei al Schwester
Maria Anna Walburga Ignatia
, genannt ?Nannerl“ vum Papp den eischte Musek- an Allgemengunterrecht (Piano, Gei a Kompositioun). Scho
1761
huet de Papp Mozart en
Andante
an en
Allegro
als
?Wolfgangerl Compositiones“
opgezeechent, deenen en
Allegro
an e
Menuetto
gefollegt sinn (dateiert op den
11.
respektiv
16. Dezember
1761. Dat falschlecherweis emmer als freiste Kompositioun genanntent Menuett a Sol Majeur mat engem Menuett an Do majeur als Trio,
KV
1, ass warscheinlech ereischt
1764
entstanen). Och dem Mozart seng Begabung am Pianos- a Geiespill ass seier daitlech ginn. 1762, also mat 6 Joer, hat hie seng eischt Optretter.
Eischt Concertsreese vum Wolfgang a senger Schwester Nannerl mat den Eltere goufen arrangeiert, fir dem Adel dei talenteiert Kanner ze presenteieren. Nom Erfolleg vum Wonnerkand zu
Munchen
an zu
Wien
huet d'Famill den
9. Juni
1763
eng wait Tournee duerch d'daitsch Lanner a Westeuropa ennerholl, dei bis den
28. November
1766
gedauert huet, wei si nees zu Salzburg ukomm sinn:
Munchen
,
Augsburg
,
Ludwigsburg
,
Schwetzingen
,
Heidelberg
,
Mainz
,
Frankfurt am Main
,
Koblenz
,
Koln
,
Oochen
,
Breissel
,
Parais
(18. November 1763),
Versailles
,
London
(23. Abrell 1764),
Dover
,
Belsch
,
Den Haag
,
Amsterdam
,
Utrecht
,
Mecheln
, nees Parais (10. Mee 1766),
Dijon
,
Lyon
,
Genf
,
Lausanne
,
Bern
,
Zurich
,
Donaueschingen
,
Ulm
a
Munchen
, wou d'Kanner bei Haff oder an effentlechen Akamedie musizeiert hunn. Warend dese Reese sinn, enner anerem, dei eischt Sonate fir Piano a Gei entstanen (dei veier
Sonate
fir Piano a Gei, KV 6 bis 9, sinn 1764 dei eischt gedreckte Kompositioune vum Mozart) souwei dei eischt
Symphonie
a Re # majeur (KV 16).
Gebuertshaus zu Salzburg
E wichtegt Resultat vun deser Rees war, datt de Mozart zu London mat der italieenescher Symphonie an
Oper
vertraut gemaach gouf. Do huet hien och de
Johann Christian Bach
kennegeleiert, deen hie sech als Virbild geholl huet.
1778
huet de Mozart aus Parais heem geschriwwen:
?..ich liebe ihn (wie sie wohl wissen) von ganzem herzen ? und habe hochachtung vor ihm..“.
Eischt Komponeieren zu Wien an Italierees (1766-1771)
[
anneren
|
Quelltext anneren
]
Nodeem d'Famill nees zu Salzburg ukomm war, koum et zu eischten Uropfeierungen, dorenner och vun der Schouloper
Die Schuldigkeit des ersten Gebotes
,
dei den eelefjaerege Mozart zesumme mat de wesentlech eelere Salzburger Haffmuseker
Anton Cajetan Adlgasser
a
Michael Haydn
komponeiert hat. Am September koum et zu enger zweeter Rees mat der Famill op
Wien
. Weinst enger
Waasserpoukenepidemie
sinn si op
Brunn
an
Olmutz
gefuer. D'Krankheet huet de Wolfgang a seng Schwester awer och do erreecht an huet (lt. mei Biographien) Leeenzeechen a sengem Gesiit hannerlooss. Nodeem d'Kanner nees gesond waren ass de Mozart den
10. Januar
1768
nees op Wien gaangen, wou hien d'Sangspill
Bastien und Bastienne
(KV 50), d'
Waisenhausmesse
(KV 139) souwei d'
Opera buffa
La finta semplice
(KV 51) faerdeggestallt huet. Obscho vum
daitsche
Keeser
Franz I.
bestallt, konnt des lescht net opgefouert ginn; Grond waren Intrige vun der sougenannter
italieenescher Partei
ronderem den Haffintendant
Giuseppe Affligio
.
No 15 Meint zu
Wien
ass de Mozart mat senger Famill de
5. Januar
1769
nees op
Salzburg
zereckgaangen. Hei gouf
La finta semplice
den
1. Mee
endlech opgefouert, an hei krut hien de
27. Oktober
als Drette Concertsmeeschter vun der Salzburger Haffkapell seng eischt Plaz - och wann des net bezuelt gouf.
De Mozart (um Piano) musizeiert mam glaichaltregen Thomas Linley (Gei). Florenz 1770
Knapps drai Woche mei speit, den
13. Dezember
1769
, ass de Mozart mat sengem Papp zu der eischter vun drai ausseruerdentlech erfollegraichen Italiereesen opgebrach, dei - mat Ennerbriechunge vu Maerz bis August
1771
an Dezember
1771
bis Oktober
1772
- bal draianhallef Joer gedauert huet.
Dei eischt Rees huet si op
Verona
,
Mailand
,
Bologna
,
Florenz
,
Roum
,
Neapel
,
Turin
,
Venedeg
,
Padua
,
Vicenza
,
Verona
,
Innsbruck
an zereck op Salzburg gefouert. Hei huet de Mozart bis zum Hierscht gerascht, fir duerno fir e langeren (dretten) Openthalt op Mailand ze goen. Vum
Poopst
Clemens XIV.
gouf hie
1770
zu Roum zum
Ritter vum Gellene Sporn
ernannt, ma hien huet, am Geigesaz zum Gluck, ni vum Privileeg sech "Ritter" ze nenne Gebrauch gemaach. Zu Roum ass et him gelongen, nodeem hien nemmen een oder zweemol den nengstemmege
Miserere
vum
Gregorio Allegri
heieren hat, de Grondkader vun deser
Partitur
(dei vum Vatikan streng geheim gehale gouf) aus dem Gediechtnis feelerfrai neierzeschreiwen. Net kloer ass, weiwait d'Sanger Stemmen beim Improviseiere koloreiert hunn, an op de Mozart dat opschreiwe konnt.
Beim Padre
Giovanni Battista Martini
zu
Bologna
huet de Mozart
Kontrapunkt
studeiert. No enger Prufung gouf hien an d'
Accademia Filarmonica di Bologna
opgeholl. Do ass hie bedeitende Museker wei dem
Giovanni Battista Sammartini
, dem
Niccolo Piccinni
, dem
Pietro Nardini
an dem
Giovanni Paisiello
begeint. De
26. Dezember
1770
huet hien d'Uropfeierung vu senger
Opera seria
Mitridate, Re di Ponto
(KV 87) zu
Mailand
erlieft, dei beim Publikum e groussen Erfolleg war an zu zwei weideren Optrag gefouert huet: der
Serenata teatrale
Ascanio in Alba
(KV 111, Uropfeierung zu
Mailand
de
17. Oktober
1771
) souwei d'
Dramma per musica
Lucio Silla
(KV 135, Uropfeierung zu
Mailand
an der Saison 1772/73). De
15. Dezember
1771 si Papp a Jong nees op Salzburg zereckkomm, nodeem sech d'Hoffnungen op eng Plaz an Italien net erfellt haten.
Zu Salzburg gouf am Joer
1772
den
Hieronymus vu Colloredo-Mannsfeld
Furstaerzbeschof vu Salzburg als Nofollger vum verstuerwene
Sigismund Christoph vu Schrattenbach
. Vum neie Furst gouf de Mozart am August zum bezuelte
Concertsmeeschter
vun der Salzburger Haffkapell ernannt. Dest huet awer net zu engem Enn vun de ville Reese mat sengem Papp gefouert. De Mozart huet weiderhi versicht, dem enke
Reglement
vu sengem Salzburger Dengscht dovunzekommen. Vum
24. Oktober
1772
bis zum
13. Maerz
1773
war hien op senger dretter Italierees wou
Lucio Silla
Premiere hat, an och
Exultate, jubilate
ass entstanen. Vu Juli bis September
1773
war hien zu
Wien
, wou sain eischte Pianosconcert entstanen ass.
Zanter Oktober 1773 huet D'Famill Mozart um eischte Stack vum Danzmeeschterhaus gewunnt, wat virdrun dem Salzburger Haffdanzmeeschter
Franz Gottlieb Spockner
(zirka
1705
?
1767
) geheiert hat.
Ennerschreft vum Mozart am Gaschtebuch vun der Mannheimer Sternwarte, 1778.
No enger Paus ass de Mozart de
6. Dezember
1774
op
Munchen
gereest, wou seng Opera buffa
La finta giardiniera
(KV 196) Premiere hat. Nodeem hien de
7. Maerz
nees zu Salzburg war, huet de Mozart op en Neits versicht, sech zu Salzburg als musekalesche Kenschtler z'etableieren. Hien huet zum Beispill d'
Dramma per musica
Il re pastore
den
23. Abrell
1775
zu Salzburg fir d'eischt opfeiere gelooss, ma et ass beim Publikum net gutt ukomm. Nodeem hien e puermol fir Conge gefrot hat, huet hien
1777
seng Kennegung agereecht, an huet gebieden, aus der Salzburger Haffkapell entlooss ze ginn.
Nodeem hien entlooss gi war, huet sech de W. Mozart den
23. September
1777
mat senger Mamm op eng Rees duerch verschidde Stied gemaach; hien huet versicht eng nei a besser Plaz ze fannen. Hien huet zu
Munchen
probeiert, duerno zu
Augsburg
an um Haff vum
Mannheimer
Kurfurst
Karl Theodor
, wou hien och de kurfurstlechen Orchester mam Kapellmeeschter
Christian Cannabich
kennegeleiert huet (kuckt och
Mannheimer Schoul
). Ma och hei konnt hie keng Plaz oder e musekaleschen Optrag fannen. Hien huet awer d'Famill Weber kennegeleiert, an an d'Duechter
Aloysia
, eng jonk Sangerin a speider Munchner Primadonna, huet hie sech verleift.
No fennef Meint zu Mannheim sinn de Mozart a seng Mamm, op Drock vum Papp, op
Parais
gereest, wou si den
23. Maerz
1778
ukomm sinn. Hei konnt de Mozart emmerhi seng Balletsmusek
Les petits riens
opfeieren, ma och hei gouf et keng weider Engagementer. Den
3. Juli
1778
ass seng Mamm um 10 Auer owes gestuerwen.
Net begeeschtert hie sech drai Meint drop, de
26. September
, nees op de Wee op Salzburg gemaach, fir d'Plaz vum Hafforganist ze kreien. Des Rees huet hien iwwer
Stroossbuerg
, Mannheim a
Kaiserslautern
op Munchen bruecht, wou hien nees der Famill Weber begeint ass. Ereischt am Januar
1779
ass hien nees zu Salzburg ukomm a gouf de
17. Januar
zum Hafforganist ernannt. Hei huet hien d'
Kronungsmesse
(KV 317) komponeiert.
Desen neie Versuch mat engem Engagement zu Salzburg ass zwanzeg Meint einegermoosse gutt gaangen, obschonn d'Relatioune mam Aerzbeschof net dei bescht waren, well desen him enner anerem verbueden hat, bei grousse Concerten zu Wien matzemaachen. De
5. November
1780
ass hie fir d'Uropfeierung vu senger
Opera seria
Idomeneo
(KV 366) den
29. Januar
1781
op Munchen gereest. Direkt drop gouf hie vum Aerzbeschof op Wien geruff, wou de Strait eskaleiert ass. De Mozart huet den
8. Juni
1781
zu Salzburg gekennert an ass op Wien geplennert. Sai Liewensennerhalt huet hie sech mat Concerten a privaten an effentlechen Akademie finanzeiert.
Titelblat vum Libretto vu
Le Nozze di Figaro
, Prag, 1786.
Befreit vun de Salzburger 'Fesselen' huet den onofhangege Komponist a Musekschoulmeeschter, deen emmer op der Sich no Optrag a Pianosschuler war, dei ganz grouss Opere geschaf. De
16. Juli
1782
gouf zu Wien
Die Entfuhrung aus dem Serail
(KV 384), e Sangspill am Optrag vum daitsche Keeser an eistraicheschen Aerzherzog
Joseph II.
fir d'eischt Keier opgefouert. Den
1. Mee
1786
hat d'
Opera buffa
Le nozze di Figaro
(KV 492) Premiere, den
29. Oktober
1787
den Drama giocoso
Don Giovanni
(KV 527) zu
Prag
, de
26. Januar
1790
d'
Opera buffa
Cosi fan tutte
(KV 588) nees zu Wien (dei lescht drai no Libretti vum
Lorenzo Da Ponte
), de
6. September
1791
d'
Opera seria
La clemenza di Tito
(KV 621) zu Prag an den
30. September
1791
hat dei grouss Oper
Die Zauberflote
(KV 620) am
Emanuel Schikaneder
sengem Theater Premiere. Geschicht an Textr vun der
Zauberflote
ginn op den
Emanuel Schikaneder
zereck, a stellen eng spekulativ Meschung aus engem Virgangerwierk (?Der Stein der Weisen“), engem Maerche vum
Wieland
a
fraimaureschen
Attributer duer. An deser Phas huet de Mozart ausserdeem d'
Messe in c-Moll
(KV 427) (1783) a wichteg Instrumentalwierker komponeiert: dei sechs
Straichquartetter
, dei dem
Joseph Haydn
gewidmet waren (KV 387, 421, 428, 458, 464, 465) (1785), d'
Linzer Sinfonie
(KV 425), d'
Prager Sinfonie
(KV 504) (1786) an
Eine kleine Nachtmusik
(KV 525) (1787) souwei dei drai lescht Sinfonien Es-Dur (KV 543), g-Moll (KV 550) an C-Dur (
Jupiter-Sinfonie
, KV 551) (1788).
Zu Wien huet de Mozart de
Gottfried van Swieten
kennegeleiert, de Prefekt vun der Keeserlecher Bibliotheik (haut:
Eistraichesch Nationalbibliotheik
), e grousse Frend vun der Musek. Desen huet hie mat den Aarbechte vum
Johann Sebastian Bach
a
Georg Friedrich Handel
bekanntgemaach, wei en him (em 1782/83) d'Manuskripter, dei hie warend sengem laangen Openthalt zu Berlin gesammelt hat, bei de regulare Sondesconcerten an de Raim vum van Swietens an der Keeserlecher Bibliotheik zur Verfugung gestallt huet. D'Begeignung mat desem
Barockkomponist
huet op de Mozart en deiwen Androck hannerlooss, an hat e groussen Afloss op seng weider Kompositiounen.
De
4. August
1782
huet de Mozart sech mat der
Constanze Weber
, der Schwester vun der Aloysia, bestuet, dei hien drai Joer virdrun zu
Mannheim
kennegeleiert hat, an dei him sechs Kanner geschenkt huet: Raimund Leopold (1783),
Karl Thomas
(1784), Johann Thomas Leopold (1786), Theresia Konstantia Adelheid Friderika (1787), Anna (1789) a
Franz Xaver Wolfgang
(1791), vun deene veier awer kuerz drop nees gestuerwe sinn. Nemmen de Karl Thomas an de Franz Xaver hunn d'Kannerzait iwwerlieft. De Grousspapp respektiv Papp Leopold Mozart ass den
28. Mee
1787 gestuerwen, deen de Mozart a senge Wiener Joren nach zweemol besicht huet (1783) respektiv dee bei him zu Besuch war (1785).
Duerch seng Frendschaft mam
Otto Heinrich vu Gemmingen-Hornberg
ass de Mozart de
14. Dezember
1784
an d'Wiener
Fraimaurerlog
Zur Wohltatigkeit
agetrueden. Hien huet och reegelmeisseg d'Wiener Log
Zur wahren Eintracht
besicht, wou de Fraimaurer an
Illumiat
Ignaz von Born
Stullmeeschter war. Do gouf hien de
7. Januar
1785
zum Gesell a war och e Mount mei speit bei der Initiatioun vu sengem Frend
Joseph Haydn
dobai. Och dem Mozart sai Papp
Leopold Mozart
gouf Fraimaurer.
Speziell a sengen Operen
Die Zauberflote
an
Le nozze di Figaro
si gesellschaftskritesch Tein vun deser Memberschaft ze spieren. De
7. Dezember
1787 gouf hien zum k.k. Kammermusicus ernannt (mat engem Joresgehalt vun 800
Gulden
fir d'Komponeiere vun e puer Danz fir d'Fuesent) an den
9. Mee
1791 zum Adjunkt vum Doumkapellmeeschter vu
St. Stephan
Leopold Hoffmann
.
Mat der Opfeierung vum
Figaro
1786, deen de Josef II. (daitsche Keeser an Aerzherzog vu Wien) fraiginn hat, obschonn de
Figaro
de System kritiseiert huet, huet de Wiener Public sou iwwerfuerdert, datt e sech vum Mozart zereckgezunn huet, a sech seng wirtschaftlech Situatioun emmer mei verschlechtert huet. Dese Messerfolleg war e wichtege Punkt a sengem Liewen. Erfolleg hat hien zu deser Zait nemmen zu
Prag
. Mat neie Reesen huet hie versicht, seng wirtschaftlech Situatioun ze verbesseren.
Des Reesen hunn hien zu den Opfeierungen op Prag (8. Januar bis Mett Februar 1787 an Enn August bis Mett September 1791) gefouert, awer och mam Furst
Karl Lichnowsky
iwwer
Prag
,
Dresden
a
Leipzig
op
Potsdam
a
Berlin
zum preisesche Kinnek
Friedrich Wilhelm II.
(8. Abrell bis 4. Juni 1789), souwei op
Frankfurt
zu der Kreinung vum Keeser
Leopold
(23. September bis Ufank November 1790). Op Heemreesen huet hie Statioun zu
Mannheim
a
Munchen
gemaach.
Ma weeder d'Berliner Rees vu 1789 nach dei op Frankfurt 1790 konnten him en neie Wuelstand brengen: zu
Berlin
konnt hien naischt verdengen a krut och keng nei Plaz. D'Oper
Cosi fan tutte
, em dei de Keeser gebieden hat, hat nemmen e mettelmeissege Succes, och den Optrett zu Frankfurt an d'Premiere vum
Tito
zu Prag hu weineg Resonanz fonnt. Ereischt de Succes vun der
Zauberflote
huet eng wirtschaftlech Besserung versprach.
No der Uropfeierung vu
La clemenza di Tito
zu Prag war de Mozart Mett September 1791 op Wien zereckkomm, an huet direkt un der Premiere vun der
Zauberflote
geschafft, dei zwou Woche mei speit ? endlech nees mat Erfolleg ? iwwer d'Bun gaangen ass. Glaichzaiteg hat hien d'
Motette
Ave verum corpus
ausgeschafft, a mat der Nidderschreft vum
Requiem
(KV 626) ugefaangen, dei hien awer net mei ofschleisse konnt. Dat huet de
Franz Xaver Sußmayr
, e freiere Schuler vum Mozart, iwwerholl.
E puer Wochen no der Premiere vun der
Zauberflote
den
30. September
1791
huet de Mozart missen am Bett leiebleiwen, de
5. Dezember
um 1 Auer an der Nuecht ass e gestuerwen a gouf den Dag drop begruewen. Hie gouf net ganz 36 Joer al.
D'Doudesursaach gouf ni eendeiteg geklaert. Genannt ginn ?
hitziges Frieselfieber
“ (Diagnos vum Laichebeschauer),
Rheuma
,
Syphilis
, Haerzversoen an
Oderlooss
. Hie selwer war dovun iwwerzeegt, datt hie vergeft gi wier, an huet dat och e puer Woche viru sengem Doud der Constanze bei engem Besuch am Prater erzielt: ?
Gewiß, man hat mir Gift gegeben
.“ Dei eischt Legende si scho kuerz no sengem Doud opkomm. Dei beruumtst dovu gett sengem anscheinend neidesche Kolleeg
Antonio Salieri
d'Schold, dee sech kuerz viru sengem eegenen Doud als Maerder vum Mozart genannt soll hunn.
Warscheinlech ass d'Doudesursaach awer scho bei enger Infektioun a senger Kandheet ze sichen; dei modern Medezin tendeiert dobai zu enger Infektioun mat
Streptokokken
, dei net behandelt gouf, an zu Haerz- an Organversoe gefouert huet. Laut enger anerer Theorie huet de Mozart u
Syphilis
gelidden, wat hien duerch
Queckselwer
bekampfe wollt. Eng Iwwerdoseierung soll zu enger Queckselwer-Vergeftung an domat zum Doud gefouert hunn.
Baigesat gouf de grousse Komponist an engem allgemenge Graf um Kierfecht vu Sankt Marx. Seng Wittfra huet d'Graf eng eischt Keier ereischt no 17 Joer besicht.
1855
gouf d'Plaz vu sengem Graf sou genee wei meiglech bestemmt an
1859
gouf op deser Plaz e Grafsteen gebaut, dee speider vun der
Stad Wien
an d'Grupp vun de Museker-Eieregriewer um Zentralkierfecht vu Wien iwwerdro gouf. Um ale Graf gouf duerch Eegeninitiativ vum Alexander Kugler eng Mozart-Gedenktafel gebaut, dei bis haut vill besicht gett.
Mei Informatioun doriwwer am Artikel:
Kochelverzeichnis
.
- Die Schuldigkeit des ersten Gebots
(
1767
, KV 35)
- Apollo und Hyacinth
(
1767
, KV 38)
- Bastien und Bastienne
(
1768
, KV 50)
- La finta semplice
(
1768
, KV 51)
- Mitridate, re di Ponto
(
1770
, KV 87)
- Ascanio in Alba
(
1771
, KV 111)
- Il sogno di Scipione
(
1771
, KV 126)
- Lucio Silla
(
1772
, KV 135)
- La finta giardiniera
/Die verstellte Gartnerin
(
1775
, KV 196)
- Il re pastore
(
1775
, KV 208)
- Zaide
(
1780
, KV 344),
Fragment
- Idomeneo
(
1781
, KV 366)
- Die Entfuhrung aus dem Serail
(
1782
, KV 384)
- L'oca del Cairo
(
1783
, KV 422),
Fragment
- Lo sposo deluso
ossia La rivalita di tre donne per un solo amante
(
1783
, KV 430),
Fragment
- Der Schauspieldirektor
(
1786
, KV 486)
- Le nozze di Figaro
(
1786
, KV 492)
- Il dissoluto punito ossia il
Don Giovanni
(
1787
, KV 527)
- Cosi fan tutte
ossia La scuola degli amanti
(
1790
, KV 588)
- Die Zauberflote
(
1791
, KV 620)
- La clemenza di Tito
(
1791
, KV 621)
18
Massen
, dorenner
- Straichduos und -trios
- Straichquartetter
- Straichquintetter
- Bleiserquartetter
- Quintetter mat Bleiser
- Sextett
Ein musikalischer Spaß
(1787, KV 522)
- 35 Sonate fir Gei a Piano
- Pianotrios
- 2 Pianoquartetter
- Pianoquintett Es-Dur (1784, KV 452)
- 18 Pianossonaten
- Variatiounen iwwer verschidden Theemen
- 27 Pianosconcerten
- Eenzelstecker wei Fantasien, Rondos, etc.
De Mozart huet Kanone mat Text an ouni Text geschriwwen.
Enner deene mat Text fanne sech Wierker mat kierchlechem Inhalt:
- Kyrie
(KV 89),
Alleluia
(KV 553),
Ave Maria
(KV 555)
Et gett awer och Kanone mat zum Deel mei "ongeweinlechem" Text, deen un dem Mozart seng
?Basle-Briefe“
erennert. A ville Lidderbicher gouf den Text duerch eng "entschaerfte" Versioun ersat.
Sou zum Beispill:
- Bona nox, bist a rechter Ochs
(KV 561)
- Oh, du eselhafter Martin/Oh, du eselhafter Peierl
(KV 560b/560a) ? Dei zwou Textfaassunge vun desem Kanon bezeie sech op dem Mozart seng Drenk- a Keelefrenn
Philip (?Liperl“) Jacob Martin
a
Johann Nepomuk Peierl,
mat deenen hie gar de Geck gemaach huet.
De veierstemmege Kanon KV Anh. 191 (562
c
) ass fir zwou Geien, Viola a Bass gesat.
Dem Mozart seng Wierker goufe vum
Ludwig von Kochel
am no him genannte
Kochelverzeichnis
(KV) katalogiseiert wat nach haut de Standartkatalog fir d'Kompositioune vum Wiener Klassiker ass. Eng eischt Editioun ass
1862
erauskomm.
- Der kleine Kochel. Chronologisches und systematisches Verzeichnis samtlicher musikalischer Werke von Wolfgang Amade Mozart
11. Oplo, 1988, Breitkopf & Hartel, Wiesbaden
- Chronologisch-thematisches Verzeichnis samtlicher Tonwerke Wolfgang Amade Mozart's
, 2006, Olms
- Internationale Stiftung Mozarteum Salzburg (Ersg.),
Briefe und Aufzeichnungen. Gesamtausgabe.
, Gesammelt an erklaert vum Wilhelm A. Bauer an Otto Erich Deutsch [1962ff.]. Erweidert Editioun ersg. vum Ulrich Konrad. 8 Bann, Barenreiter, Kassel a. a., 2005.
- Stefan Kunze (Ersg.),
Briefe
, Reclam, Stuttgart, 2005.
(
ISBN 3-15-010574-9
)
- Silke Leopold (Ersg.),
Guten Morgen, liebes Weibchen! Mozarts Briefe an Constanze
, Barenreiter, Kassel a.a., 2005.
- Juliane Vogel (Ersg.),
Die Basle-Briefe
, Reclam, Stuttgart, 1993.
- Alfred Einstein,
Mozart, his character, his work
(1945), Neioplo Fischer TB, 2005.
- Martin Geck,
Mozart. Eine Biographie.
Rowohlt, Hamburg, 2005.
- Wolfgang Hildesheimer,
Mozart.
, Neioplo Insel TB, 2005.
- Silke Leopold (Ersg.),
Mozart-Handbuch.
Metzler-Verlag a Barenreiter-Verlag, Stuttgart a Kassel, 2005.
- Maynard Solomon,
Mozart. Ein Leben.
Metzler, Stuttgart, 2005.
- Brigitte Hamann,
Mozart. Sein Leben und seine Zeit.
Ueberreuter, Wien, 2006.
- Volkmar Braunbehrens,
Mozart in Wien
2006, Piper. Neiinterpretatioun vun de bekannte Primarquellen aus geneeer Kenntnis vun de Liewensverhaltnisser am
Josephinesche
Wien
.
- Wilhelm Otto Deutsch:
Mozart und die Religion
2005
- E. T. A. Hoffmann,
Don Juan
in
Fantasiestucke in Callot's Manier.
l 1814.
- Eduard Morike,
Mozart auf der Reise nach Prag.
Frankfurt, 2005.
- Wolf Wondratschek,
Mozarts Friseur.
DTV TB, 2004.
- Aleksander Sergejevitsch Puschkin,
Mozart i Saljeri.
Schauspill, 1832.
(
ISBN 3-15-008094-0
)
- Nikolai Rimski-Korsakow,
Mozart i Saljeri.
Oper (nokm Pu?kin-Text), 1897.
- Peter Shaffer,
Amadeus.
Schauspill, 1979,
(
ISBN 3-15-009219-1
)
- Michael Kunze & Silvester Levay,
Mozart!.
Musical.