| Galileo Galilei
|
 |
| Туулган жылы:
|
15 -февраль
1564
(
1564-02-15
)
|
|---|
| Туулган жери:
|
Пиза, Флоренция герцогствосу
|
|---|
| Каза болгон жылы:
|
8 -январь
1642
(
1642-01-08
)
(77 жаш)
|
|---|
| Каза болгон жери:
|
Арчетри,
|
|---|
| ?лк?:
|
Улуу Тоскан герцогствосу
|
|---|
| Илимий ч?йр?с?:
|
Астрономия
,
Физика
,
Математика
,
Философия
|
|---|
| Белгил?? болгондугу:
|
|
|---|
| Белгил?? болгондугу:
|
|
|---|
| Кол тамгасы
|
|
|---|
Галилео Галилей
?
Италия
лык улуу окумуштуу физик, механик жана астроном, табият илимине негиз салган.
Галилей 1564 жылы 15-февралда Пиза шаарында туулган.Ал Аристотель, Евклид, Архимеддин эмгектеринен таалим алган. Металл куймаларынын составын тез аныктоо жана фигуранын оордук борбору ж?н?нд?г? геометриялык изилд??л?р уч?н гидростатистикалык тараза жасаган.1589-жылы Пизадагы, 1592-жылы Падуэ математикалык кафедраларын жетектеп, илимий иш ж?рг?зг?н.
Окумуштуу ойлоп табуучунун чыгармачылыгы 1592-1610-жылдары ?т? к?чт?? ?н?кк?н. Ушул жылдар да ал нерсенин эркин, жантык, тегиздик боюнча т?ш?ш?, горизонтко бурчу боюнча ыргытылган нерсенин кыймылы, маятниктин изохрондуу термелиши ж?н?нд?г? эмгектерин жараткан. Илимпоз ?з?н?н илимий окууларын туура ж?рг?з?? менен Н. Коперниктин теориясынын тууралыгын ырастаган.
1690-жылы чо?ойткуч оптикалык т?т?к телескопту биринчи жолу ?з? жасап айга багыттап улуу ачылыштарга жол салган. Айдын бети тегиз эместигин, айда тоолор ?р??нд?р бар экендигин байкап, алардын бийиктигин ?лч?п, айдын жерге окшош экендигин далилдеген. Ал кезде айды жылмакай хрусталлга окшош шар т?р?нд? деп т?ш?н?шк?н.Чолпон планетасы да айга окшоп ?з?н?н формасын, фазасын ?зг?рт?п турарын телескоптон байкаган. Ал жердин айланасында айланбастан, к?нд?н айланасында айланганда алмашуу болорун далилдеп, юпитердин 4 спутнигин ачкан. К?нд?н бетиндеги кара тактардын орун которулуштуруусу аркылуу К?н да ез огунан айланаарын ачкан.≪Саманчынын жолун≫ телескоп менен Караганда ал куралсыз к?зг? кер?нб?г?н к?п жылдыздардан турарын к?рг?зг?н.Ошентип, ага жылдыздардын чексиз д?йн?с? ачылган.
1633-жылы динчилер окумуштууну соттошуп коркутушуп, окуусунан баш тарттырышкан. Галилей Коперниктин окуусун акыр-аягына чейин жактаган. Улуу окумуштууну ?м?р бою эч жакка чыгарбоого аргасыз кылып тыюу салса да механика тармагы боюнча улам жа?ы ачуулары менен илимдин ?н?г?ш?н? к?м?кч? болуп, динчилердин куугунтуктоосуна карабастан Галилей илимий к?з караш ?ч?н к?р?ш??ч?л?рд?н э? к?р?н?кт??с? болуп т?б?л?к кала берген.
Ал 1642-жылы Арчетриде д?йн?д?н кайткан.
ГАЛИЛЕЙ Галилео // Бул ким. Ал эмне. Кыргыз Совет Энциклопедиясы Т. 1. - Б., 1992. - Б. 258-259; ГАЛИЛЕЙ Галилео // Кыргыз Совет Энциклопедиясы Т. 2. - 1977. - Б. 107.
