макалалардын бири
Климат
Климат
? тар мааниде (жергиликт?? климат) ― белгил?? бир аймакка м?н?зд?? болгон
аба ырайынын
к?п жылдык режими; ке? мааниде ― статистикалык с?р?тт?м?н? камтыган климат тутумунун (
атмосфера
,
биоч?йр?
,
гидросфера
,
литосфера
,
криосфера
) абалы. Климат т?ш?н?г? жала?
Жерге
таандык эмес, бул т?ш?н?к башка атмосферасы бар астрономиялык объектерине (планеталар ж.б.) да таандык.
Глобалдык жана жергиликт?? климаттарды изилд??с?нд? ар башка ыкмаларды колдонушат. Глобалдык климатты ―
климатологиянын
, жергиликт?? ―
метеорологиянын
ыкмалары менен изилдешет. Климатология метеорология илиминин б?л?м?.
Жергиликт?? климаттын бир нече ондогон жылдар аралыгындагы абалын белгил?? ?ч?н ≪климаттык ченем≫ деген т?ш?н?кт? киргизишкен. Эл аралык метеорологиялык уюмдун аныктамасы боюнча 30 жыл ? бул климатты аныктоо ?ч?н тийишт?? пайдаланылган убакыт. Жергиликт?? климаттын негизки аныктоочу факторлор: К?нд?н нур агымы, атмосферанын айлануусу, жер ?ст?нк? катмардын м?н?зд?м?с?.
Кайндайдыр бир мейкиндикте климаттык процесстер ?т?? боюнча
макроклиматты
, мезоклиматты,
микроклиматты
ажыратышат.
Климат табияттын бир компоненти болуу менен ал суу режимине,
топуракка
,
?с?мд?к
жана
жаныбарлар
д?йн?с?н?, ошондой эле адамдын ден соолугуна, турмуш тиричилигине жана чарбасына таасирин тийгизет.