Альпинизм ? тоо чокуларына чыгуу спорту . Альпинизм адамды чечкинд??л?к, ?з?н башкара бил??, эркт??л?к, к?чт??л?к, чыдамкайлык ж. б. сапаттарга тарбиялайт. Альпинизмди туура уюштуруу ден соолукту бекемд??н?н жана активд?? эс алуунун пайдалуу каражаты боло алат. Бийик тоого чыгууда тоо шартынын татаалдыгы альпинисттердин нерв жана к?ч жагынан даярдыгын талап кылат. Бийик тоого чыгууда организмге патологиялык ?зг?р??л?рд? пайда кылуучу негизги фактор ? кычкылтек жетишсиздиги (кара?ыз Гипоксия). Ал дем алуу жана ж?р?к-кан тамыр системасынын функцияларынын кескин бузулушуна алып келет. Айрыкча дем алуу функциясынын ?зг?р?ш? (тез-тез ?ст?рт?н дем алуу, анын ыргагынын бузулушу) байкалат. Тамакка табит тартпай, уйку начарлайт, ошондой эле ж?р?к-кан тамыр жана борбордук нерв системасында ?зг?р?шт?р болушу м?мк?н. Альпинисттердин органдарындагы жана системасындагы бузулуулар жана ?зг?р??л?р, тез ?т?п кет??ч?, убактылуу м?н?зг? ээ. Бул ?зг?р??л?рд?н де?гээли альпинисттин организминин жеке касиетине жана машыгуусуна байланыштуу. Бийиктикке к?н?г?? ?ч?н ар кандай бийиктикте жайгашкан альпинисттик лагерлерде болуу (баскычтуу акклиматизация) максатка ылайык.

Альпинизм менен машыгууда с?зс?з врачтык байкоодо болуу зарыл. Альплагердин дарыгери алгачкы медициналык текшер??н? тоого чыгуунун алдында жана чыккандан кийин ж?рг?з?т. Тоого чыгуунун бул же тигил татаалдыгына жибер??н? врач текшер??д?н кийин уруксат берет. Врач к?н?г??н?н тууралыгына жана альпинисттердин атайын машыгууларына к?з салат; тамактануу рациону айрым тоого чыгуулардын шартына жана татаалдыгына карата т?з?л?т.

Альпинисттин кийими тоого чыгуу татаалдыгына ылайык келип, же?ил, ы?гайлуу, сууктан, шамалдан жана жаан-чачындан жакшы сактоого тийиш. Бутка булгаарыдан жасалган чак ботинка, к?зг? атайын к?з айнектерди кий?? зарыл.

Альпинисттердин тамагы калориялуу болуп (4500?5000 ккал), к?н?н? 4?5 жолу (м?мк?н болушунча жылуу) ич?? керек. Тоо шартында к?м?ртекти ?зд?шт?р?? жакшырып, майды си?ир?? начарлайт, ошондуктан тамакта майды азайтып, углеводду к?б?йт?? зарыл. Тамагына ышталган азык-т?л?к, шокалад, кант, С жана В тобундагы витаминдер, катытылган нан, жемиштер кошулат. Катышуучулардын к?ч жана техникалык жактан даярдыгынын жетишсиздиги, топтун туура эмес тандалышы, маршруттун татаалдыгын эске албагандык, буюм, кийим, тамак-аштын сапатынын начарлыгы жана жетишсиздиги, врачтык к?з салуунун жоктугу т?рд?? кырсыктардын себеби болушу м?мк?н.

Колдонулган адабияттар [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

• Ден соолук≫: Медициналык энциклопедия/Башкы ред. Борбугулов М. Б.; Кырг. ССР ИА ж. б.? Ф.: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы ред., 1991.? 456 б. ISBN 5-89750-008-8