Heywan
(
ajal
,
lawir
,
rawir
,
giyanewer
,
canewer
u
ajel
ji te gotin) heyineyen jinewer en
pir?aneyi
ne yen ku
organizmayen
jinde yan miri dixwin. Bi gi?ti, lawir
masulke
u sistemeke
ture
hene u di
la?e
de valahiyek e ji bo helandina xwarine heye.
Bi hezaran sal in ku canewer ten kedikirin. Xelke ji bo feda xwe, heywan xwedi kirine. Dibejin kucik heywane heri pe?i e ku kedi buye. Kucik dikarin male bipen, necire bikin, keri u garanan li hev ragirin. Wek nimune, meriv dikare gerduman baveje pey hespan, le siwar be u pe kar bike. Meriv mange, mih u bizinan ji ji bo go?t, ?ir, cerm u hiriye xwedi dike. Miri?k hekan dikin. Merivan me?hingiv ji ”kedi” kirine. Hin heywan ji ji bo kef u xwe?iye hatine kedikirin. Pi?ti kedikirine hin ajel hatine guhartin u hin cinsen nu peyde bune. Wek nimune, ger meriv kucik u
tajiyan
bigehine hev, cewrike ku ji wan ce dibe cinseki nu ye, em je re dibejin toltaji. An ji ger ker bice ser
hespe
, hestir ji wan ce dibe ku ew ji dibe
cinseki
(celebeke) nu.
Hesp
,
mih
,
mange
,
miri?k
,
beraz
,
werdek
,
game?
,
bizin
,
qaz
,
he?tir
u
ker
cend ji heywanen navmale ne ku li gelek welatan hene. Piraniya wan li welaten germ dijin.
Game? li
Hindistane
u li gelek ciyen din hene. Ew heywanen barke? in, le meriv wan ji bo ?ir ji xwedi dike. Li gelek welaten
Asya
u
bakure Afrikaye
hestir hene. Hestir ji bo kar u barke?iye ten xwedikirin, le meriv dikare li wan siwar be ji. Ker, betir li derudora
Deryaya Spi
u
Rojhilata
Navin hene.
Hin ajelen navmale bi pirani di hundire male de ne. Hin ji wan ne kedi ne, ger meriv wan berde der, dicin u venagerin. Heywanen navmale, betir ji bo hogiriye ten xwedi kirin. Piraniya wan di qefes u akvaryuman de ten xwedi kirin. Wek nimune, bi pirani cuken evine, mi?ke hindi u masiyen akvaryuman in.
Hin lawiren kedi, normal li derveyi male dijin. Wek nimune, bi qasi ku sebra kerguh, kucik u pisikan li hundire male te, hewqas ji kefa wan ji derveyi male re te. Pisik li gor kefa xwe dice der u te hundir.