I М?рат
(
осман.
???? ???
?
Murad-ı evvel
;
29 маусым
1326
?
28 маусым
1389
) ?
Осман империясыны?
3-ш? с?лтаны
,
?олбасшы
.
Б?л с?лтан Османлы мемлекет?н?? жер ауданын 95 000 км²-ден 500 000 км²-ге дей?н ?л?айтты, д?л?рек айтса?, Анадолы мен Бал?ан т?бег?ндег? жерлерд? жаулап алды; мемлекетт?к бас?ару ж?йес?нде кейб?р ?згер?стер енг?зд?;
Еуропадан
?рлан?ан ж?г?ттерден
жа?а шер?ктер
??рды; сондай-а? I М?рат османлы билеуш?лерд?? ?ш?нде ал?аш?ы рет "с?лтан" ата?ын ?абылдады.
I М?рат
1326 жылы
османлы елордасы
Бурсада
османлы ?лыбей?
Орхан бей
ша?ыра?ында д?ниеге келд?.
I М?рат т?сында?ы Османлы мемлекет?
?кес? Орхан бей ?айтыс бол?аннан кей?н оны? орнына та??а отыр?ан. Ал?аш?ы кезе?де ?з?н?? к?ш? ?н?лер? Ибра?им ша?зада мен Халил ша?зада?а ?арсы та? ?ш?н к?рес ж?рг?зд?. А?ырында I М?рат ?з ?н?лер?н ?л?м жазасына кес?п, со?ысты ая?тады.
1362 жылы
жа?а шер?ктерд??
ал?аш?ы оша?ы ашылды. Жа?а шер?ктер османлыларды?
Еуропада?ы
жоры?тарында тонап алын?ан еуропалы? жас?сп?р?мдерден ??ралды.
I М?рат та??а отыр?аннан кей?н кресш?лерге ?арсы б?рнеше с?тт? жоры?тар жасады.
1363 жылы
Батыс Фракия?а к?р?п, византиялы?
Адрианополь
мен
Филиппополь
?алаларын жаулап, оларды? ма?айында?ы бек?н?стерд? басып алып,
Анадолы
м?сылмандарын ?оныстандырды. Кресш?лерд? ?рей билеп, ?дере к?ш?п, Румелия жер? м?сылмандар мекен?не айналды.
1364 жылы
османлы ?олбасшысы ?ажы Елбек
Сербияны
жаулап алды.
1365 жылы
I М?рат Адрианополь ?аласын Османлы бейл?г?н?? елордасына айналдырды.
V Иоанн I М?ратпен византиялы?тар ?ш?н жа?ымсыз б?т?м шарт?а отыру?а м?жб?р болды. Б?л б?т?м шарт бойынша византиялы?тар болгарлар мен сербтерге т?р?кмен со?ыста к?мек бермеуге ти?с, оны? ?ст?не, V Иоанн т?р?ктерге Еуропада?ы ке?ею?не ж?рдем болу керек. Он жылдан кей?н V Иоанн I М?ратты? ?с ж?з?ндег? вассалы болып кетт?
[1]
.
1371 жылы
османлылар Марица шай?асында 60-мы?ды? б?р?ккен О?т?ст?к Еуропалы? ?скер?н ойсырата же?д?. Б?л же??с османлылар?а Драма, Кавалла ж?не Серре атты макендон ?алаларын алу?а септ?к болды. Сонымен ?атар I М?рат
Болгария
мен Солт?ст?к
Сербия
билеуш?лер?н ?з?не алым-салы?ты т?летт?рд?.
1370 жылдары османлыларда ?ыс?аша азамат со?ысы болды.
1373 жылы
I М?рат?а ?арсы ?з?н?? ту?ан баласы Саужы ша?зада шы?ты. Ол византиялы? ханзада IV Андроникпен б?р?г?п,
1376 жылы
Константинопольд?
жаулап алып, V Иоаннды та?тан безд?р?п, зындан?а ?амады. I М?рат б?л к?тер?л?ст? ?з? басу ?ш?н Саужы ша?заданы Фракияда же??п, ?л?м жазасына кест?. Ал V Иоанн с?лтан ?скер?н?? к?мег?мен зынданнан шы?ып, та??а оралды. Ол да ?з б?л?к шы?ар?ан баласын аямай жазалады.
I М?ратты? табыты
1380 жылдары I М?рат батыста?ы жоры?тарын жа?артты.
1385 жылы
ол
София
?аласын, ал
1386 жылы
Ниш
?аласын алды.
К?ш? Азияда
Гермиян, Текке ж?не Хамит бейл?ктер?н жаулап алып, ел шекарасын Токат?а дей?н ?л?айтты.
1386 жылы
?араман бейл?г? бас?ар?ан б?рнеше т?р?к бейл?ктер? б?р?г?п, османлылар?а ?арсы шы?ты, алайда же??л?с тапты.
1387 жылы
I М?рат ?араман?лы Алаеддин ?лид? т?зе б?кт?рд?. Содан со?
Мажарстан
,
Хорватия
, Полыня ?скерлер?нен ??рал?ан кресш?лер ?скер?не ?арсы аттанды.
1389 жылы
10 тамызда
Косово жазы?ында ек? жа?ты? ?олы кеск?лесе шай?асып, османлы жауынгерлер? же??п шы?ты. Кресш?лерд? бастап келген серб патшасы Лазар мен оны? ?лы т?т?ын?а алынды. С?лтан осы Косово шай?асынан кей?н ?рыс даласын аралап келе жат?ан с?т?нде серб Милош Обилич ?астанды?пен ?лт?рд?. Бас?а н?с?а?а с?йкес, б?л шай?ас кез?нде Милош Обилич атты серб сер?с? с?лтан шатырына жал?ан кей?ппен к?р?п, с?лтанды ?лт?рд?. Та??а отыр?ан ?лы
I Баязит
с?лтан денес?н Бурса ?аласында жерлед?. Аз ?ана уа?ыт ?ш?нде ?з? билеген мемлекет?н?? аума?ын 5 еседей ?л?айтып, ??д?ретт? елге айналдыр?ан I М?рат ха?ында белг?л? тарихшы Хаммер былай жаз?ан:
|
Ол шари?ат за?ын аса жауапкерш?л?кпен ?олданды ?р? ?з?н?? ?ркендеп, дамы?ан ел?нде оны одан ?р? ж?йелеп, орны?тыру ?ш?н барша к?ш-?уаты мен а?ыл-парасатын ж?мсап, м?лт?кс?з ?ызмет ете б?лд?
|
|
Осман с?лтандары
.