?ылмысты? ???ы? ? ?ылмыстылы?ты ж?не ?о?амды? ?атынастар ж?йес?не ?ау?пт? ?с-?рекет ?ш?н ?олданылатын жазаны ай?ындайтын - за? нормаларыны? жиынты?ынан т?ратын, ???ы? саласы.

Сондай-а? ???ы?ты? ти?ст? саласын зерделейт?н ?ылым мен о?у п?н? де ?ылмысты? ???ы? болып табылады. ?Р ?ылмысты? ???ы?ыны? нег?зг? ?а?идаттары: за?дылы?, ?зг?л?к, жеке басты? жауаптылы?ы, жазадан ??тылмайтыны, ?д?летт?л?к, айыптылы? ?а?идаты. ?ылмысты? ???ы? - ?ылмысты? ???ы? ?о?амда?ы конституциялы?, азаматты?, е?бек, ?к?мш?л?кт?к , ?аржы салаларымен реттелет?н ?атынастарды ?ор?айды. Мысалы, менш?к, е? алдымен, азаматты? ???ы? нормаларымен реттел?п, ?ор?алады, б?ра? менш?кт? ?ылмысты? ?ол с??ушылы?тан (?рлы?, алая?ты?, тонау, ?ара?шылы?) ?ор?ау ?ылмысты? ???ы?ты? м?ндет?не жатады.

?ылмысты?-???ы?ты? нормалар тек ?ана тыйымдардан ??ралады. Осы?ан орай ?ылмысты?-???ы?ты? ?атынастар б?р жа?ты сипатта болады: ?ылмыскер жаза?а тартылу?а ти?с, ал мемлекет сот органдары ар?ылы оны жазалау?а ???ылы.

?ылмысты? ???ы?та ?о?амды? ?атынастарды ?ор?ауды? ерекше ?д?стер? де ?олданылады. Олар: ?ылмысты?-???ы?ты? санкциялар, я?ни ?ылмысты? жазаны? алуан т?рлер?н ?олдану; ?ылмысты? жауаптылы?тан босату; мед. сипатта?ы м?жб?рлеу шараларын ?олдану.

?ылмысты? ???ы? ж?йес? ек? б?л?мнен т?рады: жалпы б?л?м ж?не ерекше б?л?м. Жалпы б?л?м жалпы ?а?идаттарды, ?ылмысты? жауаптылы?ты? нег?здемес?н, нег?зг? ережелер мен ??ымдарды, сондай-а? жаза та?айындау, ?ылмысты? жауаптылы? пен жазадан босату т?рт?б?н тияна?тайтын нормалардан ??ралады. ?ылмысты? ???ы?ты? ерекше б?л?м? объект?н?? белг?лер? бойынша ж?ктелген ?ылмыстарды? т?збес?нен т?рады. ?Р ?ылмысты? кодекс?нде ерекше б?л?м ?шк? б?л?мдерге, ал ?шк? б?л?мдер тараулар?а б?л?нген.

?ылмысты? ???ы? субъект?лер? (?ылмысты?-???ы?ты? ?атынастар?а ?атысушылар) ? мемлекет органдары ж?не азаматтар. М?нда мемлекет белсенд? р?л ат?арады: ол ?ылмысты?-???ы?ты? санкцияларды белг?лейд? ж?не ?олданады. Азаматтар мен бас?а да жеке т?л?алар ?ылмыс субъект?с?н??, сондай-а? ?ажетт? ?ор?аныс, аса ?ажетт? жа?дайда ж?не ?ылмысты? жауаптылы?ты жо??а шы?аратын бас?а да жа?дайларда ?рекет етет?н т?л?алар р?л?н ат?аруы м?мк?н.

?Р ?ылмысты? ???ы?ында за?ды т?л?а ?ылмыс субъект?с? бола алмайды, ол ?ылмысты?-???ы?ты? ?атынастар?а тек ж?б?рленуш? рет?нде ?ана ?атысады.

?аза?станда ?ылмысты? ???ы?ты? б?рден б?р к?з? ? 1997 жылы ?абылдан?ан ?Р ?ылмысты? кодекс? . ?ылмысты? жауаптылы?ты белг?лейт?н, ?згертет?н немесе оны? к?ш?н жоятын бас?а за?дарды? б?р? ?Р ?ылмысты? кодекс?н?? м?т?н?не енг?з?луге ти?с. Сондай-а? ?Р Конституциясы, ?Р Конституциялы? Ке?ес?н?? (кей елдерде Конституциялы? сот) шеш?мдер? ж?не ?аза?стан Республикасы бек?ткен халы?аралы? шарттар (мысалы, Азаматты? ж?не саяси ???ы?тар туралы халы?араралы? пакт, 1966) да ?ылмысты? ???ы? к?здер? болып табылады. Кейб?р елдерде ?ылмысты? кодекспен ?атар ?ылмысты? жауаптылы?ты белг?лейт?н ?зге де за?дар ?ылмысты? ???ы? к?з? болып табылады. А?ылшын-саксон елдер?н?? ?ылмысты? ???ы? ж?йес?нде сотты? айры?ша шеш?мдер? де ?ылмысты? ???ы? к?здер? деп танылады. Б?р?атар м?сылман елдер?нде шариат нормалары ?ылмысты? ???ы?ты? аса ма?ызды к?з? болып саналады.

Жа?а ?ылмысты? за?намада ?з?н?? ?олданысын тауып, ???ы?ты ?олдану практикасында ж?зеге асу?а ти?с ?аза?стан Республикасы ?ылмысты? ???ы?ыны? приниптер?.

• Е? б?р?нш? кезекте, б?л ? за?дылы? принцип?.
• ?ылмысты? ???ы?ты? келес? принцип? азаматтарды? за? мен сотты? алдында?ы те?д?к принцип? болып табылады.
• ?ылмысты?, ???ы?ты? барынша ма?ызды принцип? к?н?л? жауапкерш?л?к принцип? болып табылады.
• К?н?л? жауапкерш?л?к принцип?нен жеке жауапкерш?л?к принцип? т?келей пайда болады.
• ?ылмысты? ???ы?ты? нег?з салушы принциптер?н?? б?р? сапасында ?д?летт?л?к припцип? б?л?н?п шы?ады.
• Конституциядан ?ылмысты? ???ы?. принциптер?н?? та?ы б?реу? т?келей б?л?н?п шы?ады. Б?л ? гуманизм принцип? .

Гуманизм принцип?не барынша ты?ыз жанас?анымен, б?ра? онымен толы? ?амтылмайтыны ?ылмысты? жазалауды ?немдеу принцип?.

?ылмысты? жауапкерш?л?кт?? болмай ?оймайтынды?ы туралы ?ылмысты? ???ы? принцип? жеке назар салу?а т?рарлы?. ^[1]

Б?л за? саласына арнал?ан жа?а ма?ала?а бастама . Б?л ма?аланы толы?тырып, дамыту ар?ылы, Уикипедия?а к?мектесу???зд? с?раймыз .

?ылмысты? Кодекс : Жалпы б?л?к ?ылмысты? ???ы? ?ылмысты? за?нама ? ?ылмысты? за? ? ?ылмысты? за?ны? уа?ыт бойынша ?олданылуы ? ?ылмысты? жауапкерш?л?к ? Экстрадиция ?ылмыс ?ылмыс санаттары ? ?ылмыс ??рамы ? ?ылмыс жасау сатылары ? ?ылмыстарды? жиынты?ы ? ?ылмыстарды? ?айталануы ? ?рекетт?? ?ылмыстылы?ын жо??а шы?аратын м?н-жайлар ?ылмысты? объективт? м?н-жайлары ?ылмыс объект?с? ? Ж?б?рленуш? ? ?ылмысты? ?рекет ? ?ылмысты? ?рекетс?зд?к ? Келт?р?лген зиян ? ?ылмыс жасау т?с?л? ? ?ылмыс ??ралы ? ?ылмыс жасау жа?дайы ?ылмысты? субъективт? м?н-жайлары ?ылмыс субъект?с? ? К?н? ? ?аск?йл?к ? Абайсызды? ? ?ылмыс у?ж? ? Аффект ? Ес? д?рысты? ? Ес? д?рыс емест?к ? ?ылмысты? жауаптылы??а тартылу жасы ? К?мелетке толма?андарды? ?ылмысты? жауаптылы?ы ?ылмыс?а ?атысушылар ?ылмысты орындаушы ? ?ылмысты ?йымдастырушы ? Айдап салушы ? К?мектесуш? ? ?йымдас?ан топ ? ?йымдас?ан ?ылмыс Жаза Жаза т?рлерi ? Айыпп?л ? Т?зеу ж?мыстары ? Бас бостанды?ын шектеу ? Бас бостанды?ынан айыру ? М?л?кт? т?рк?леу ? Жаза та?айындау т?рт?б? ? Амнистия ? ?ылмысты? жауаптылы?тан ж?не жазалаудан босату ? М?жб?рлеу шаралары ( Медициналы? сипатта?ы м?жб?рлеу шаралары )