Тем?р жол ? рел?стермен ж?рет?н ж?ктерд? ж?не жолаушыларды тасымалдайтын к?л?кт?? б?р т?р?. Тем?р жолды? д?лме-д?л м?н? ? жер бет?ндег? рел?стермен жабды?тал?ан ?атынас жолдары, ж?не ж?н?ндег? ??рылыстары.

Ал?аш?ы тем?р жол Ежелг? Грекияда Коринф ?аласында пайда бол?ан. Жол 6 километр ?зын ?ктастан ??рал?ан ор бол?ан. Вагондарды жылжыту ?ш?н ??лдарды ж?мса?ан болатын. Орта ?асырда Еуропада а?аштан жасал?ан тем?р жолды шахталарда кен тасу?а пайдалан?ан. Жылжитын к?ш адам ж?не мал бол?ан ед?. Тем?р жол к?л?г? XIX ?асырда ?р? ?нерк?с?п орындарыны? ашылуына, ?с?ресе, кен ?азып, металл ??деуд?? дамуына байланысты пайда болды.

Д?ние ж?з?нде т???ыш бу локомотив 1825 жылы Англияда Дж. Стефенсон салдыр?ан ?зынды?ы 21 км “ Стоктон ? Дарлингтон ” жел?с?нде ?атынады. Б?дан кей?н бу локомотив XIX ?асырды? 30-жылдары Австрияда , Германияда , Бельгияда ж?не Францияда пайда болды. 1830 жылда А?Ш -та, 1837 жылда Ресейде тем?р жол жел?лер? ашылады. 1850 ? 1870 жылда Азияда , Африкада , О?т?ст?к Америкада , Австралияда салына бастады. Тем?р жол ??рылысы аз уа?ыт ?ш?нде жедел ?ар?ынмен дамып, XX ?асырды? басында тем?р жол торабыны? ?лемдег? жалпы ?зынды?ы 1 млн. км-ден асып т?ст?. Электро к?шт?? ал?аш?ы пайдаланушы 1947 жылы Вернер Сименс бол?ан.

?аза?стан жер?ндег? т???ыш тем?ржол магистрал? 1894 жылды? 25 ?азанында Покров слободасы (б?г?нде РФ Саратов облысында?ы Энгельс ?.) - Орал тар табанды тем?р жол тел?м?н?? ??рылысы ая?тал?аннан кей?н ашылды. Осы жолды? 130 ша?ырымы ?аз?рг? ?аза?стан жер? ар?ылы ?ткен. Арада 4 жыл ?ткеннен кей?н Урбах - Астрахан тар табанды тем?р жол ?ске ?осылды. М?ны? да 77 ша?ырымы ?аза? даласын басып ?тт?. 1901 - 1906 жылдары ?аза?стан жер?н?? 1660 ша?ырымды? аума?ын ал?ан, Орта Азия мен Ресейд?? орталы?ын ?осатын, Орынбор - Ташкент тем?р жолы салынды. ?аза?стан тем?ржол к?л?г? тарихыны? елеул? о?и?аларыны? б?р?: 1986 жыл?ы 20 а?панда , ?лемде б?р?нш? болып, жалпы салма?ы 43,4 мы? тонна ж?не ?зынды?ы 6,5 ша?ырым болатын жылжымалы ??рам?а 440 вагон т?ркел?п, Ты? тем?р жолы ар?ылы ?тк?з?лд?. 1950 жылдарды? ортасында ?ытай Халы? Республикасына ?атынайтын тем?ржолды? дамуына ?лкен назар аударылды. 1959 жылы А?то?ай - Досты? тел?м? салынды. 1956 - 1960 жылдары ?аза?стан ?р? ?ытай жа?тан ек? елд?? тем?р жолын ?осатын магистральды? ??рылысы ж?рг?з?лд?. Б?л ж?мыстар 1988 жылы ке?ес-?ытай кел?с?м?нен кей?н ?айта жа??ырды. 1990 жылы бол?ан тем?р жолдарды? т?й?су? ?аза?станды? Досты? стансасы мен ?ытайлы? Алашанькоу стансасын ?осатын шекара ?ткел?н жасады. Осы жылдан кей?н онда ж?к ??рамдарыны? ?оз?алысы басталып, Трансазиялы? тем?ржол магистрал?н?? Солт?ст?к д?л?з? ?ске ?осылды. Сол кезе?де Досты? стансасыны? ?айта тиеу ж?не тасымалдау ?уаты артты.

Тем?р жол ?атынас жолдарды? ?зынды?ы 10 000 км-ден асатын халы?тарды? т?з?м?:

№	Халы?	ТЖ ?зынды?ы (км)	Ты?ызды?ы
	Т?гел	1 134 429
1	А?Ш	226 427	23,79
2	Ресей	87 157	5,10
3	?ытай	77 834	8,11
4	?нд?стан	63 327	19,26
5	Канада	46 688	4,68
6	Германия	41 896	117,35
7	Аустралия	37 855
8	Аргентина	31 409
9	Франция	29 213	53,40
10	Бразилия	28 857
11	Жапония	23 506	62,21
12	Польша	22 314	71,36
13	Украина	21 655	35,87
14	О?т?ст?к Африка Республикасы	20 872
15	Италия	19 729	65,49
16	Мексика	17 516	8,88
17	??рама Патшалы?	16 454	67,21
18	Испания	15 288	30,74
19	?аза?стан	13 700
20	Швеция	11 633	25,85
21	Румыния	10 788	45,42

• Пойыз
• Тем?р жол к?л?г?
• Тем?р жол стансасы
• ?ара?анды тем?р жол вокзалы

Орта??орда б??ан ?атысты медиа санаты бар: Railroad