Ж?кт?л?к ( лат. grav?d?tas ) ? физиологиялы? ??былыс; ?ры?тан?ан ж?мырт?а жасушасыны? жатыр ?уысында дамуы. Ж?кт?л?к ?ры?танудан басталады. ?ры?тан?аннан кей?н зиготаны? б?лшектену?, я?ни бластомерлер (ж?мырт?а жасушасы б?л?нген кезде т?з?лет?н жасуша б?лшектер?) пайда болады. Соны? н?тижес?нде б?р жасушалы ?ры?тан к?п жасушалы ?ры? ? морула т?з?лед?. Б?лшектену кез?нде ?ры? жатыр т?т?г?нен жатыр ?уысына ?арай жылжиды. Б?л процесс 4 ? 5 к?нге созылады. Б?дан кей?н ?ры? морула сатысында жатыр?а т?с?п, бластоциста?а (?ш? с?йы??а толы ?уыс) айналады. Адам ?ры?ыны? ?а?ана? ( амнион ), б?р (хорион) ?абы?тары болады. Б?р жатыр денес?не ен?п, жатыр жасушаларымен ?осылуыны? н?тижес?нде бала жолдасы пайда болады. Бала жолдасы ?ры?ты ана организм?мен байланыстырады. ?а?ана? ?ш?нде ?ры?ты ?оршап жат?ан ?а?ана? с?йы?ы бар. ?а?ана? с?йы?ы ?ры?ты т?рл? за?ымданудан са?тайды. Сондай-а?, ?ры? ?з?н?? ?с?п дамуына ?ажетт? минералды заттарды осы с?йы?тан алады. 7-т?ул?кте ?ры? жатырды? шырышты ?абы?ына енед?.

М?ны ? имплантация деп атайды. Имплантация тез ?тед?. ?ры? шырышты ?абы??а толы? енгеннен кей?н, оны? ?ст?ндег? тес?к жабылады. Б?л имплантацияны? ая?тал?анын к?рсет?п, Ж?кт?л?к дамуыны? ал?аш?ы бастамасы деп есептел?нед?. Кейде жатыр т?т?г?н?? ауру?а шалды?уыны? салдарынан ?ры?тан?ан ж?мырт?аклетка жатыр ?уысында жылжи алмай, жатыр т?т?г?н?? ?шк? ?абатында жабысып ?сед?. М?ны ? жатырдан тыс ж?кт?л?к деп атайды (?. Жатыр). Ж?кт?л?кт?? дамуында: ?ры?ты? (эмбрионалды) ж?не н?рестел?к (феталды) кезе?дер ажыратылады. ?ры?ты? кезе? ? ?ры?тану мезг?л?нен бастап, Ж?кт?л?кт?? 2-айыны? со?ына дей?н созылады. Б?л кезе?де ?ры?ты? дамуы ?те ?ар?ынды ж?ред?. ?ры?ты? бей?мделуш?л?к ?аб?лет? ?л? толы? жет?лмегенд?ктен, ?ры? за?ымдаушы факторларды? ?сер?не ?те сез?мтал келед?. Оттек жет?спеуш?л?г?, денен?? ?ызуы, микробтар, вирустар , антиметаболиттер , ес?ртк?, т.б. зиянды заттар эмбрион дамуыны? б?зылуына, оны? ?л?м?не немесе туа б?ткен м?гедект?кке ?келу? м?мк?н. Н?рестел?к кезе? ? Ж?кт?л?кт?? 3-айынан н?ресте ту?ан?а дей?н созылады.

Б?л кезе?де ??рса?та?ы н?рестен?? тез ?су?, т?ндерд?? ж?ктелу?, м?шелер мен ж?йелерд?? дамуы ж?ред?. Н?рестен?? т?рш?л?г?н ??рса? ?ш?ндег? даму кез?нде ж?не ту?аннан кей?н ?амтамасыз етет?н жа?а функционалды? ж?йелер т?ра?танады. Бала жолдасыны? функционалды белсенд?л?г? арт?ан кезде ?ры?ты? дамуы ана организм?мен ?зара байланыста, т?ра?ты т?рде ж?ред?. Ана мен ??рса?та?ы н?ресте арасында?ы ?зара байланыс?а биохимиялы?, иммунды?, эндокринд?к, ж?йкел?к, т.б. механизмдер ?атысады. Ж?кт?л?к кез?нде ?йел организм?нде к?рдел? физиологиялы? ?згер?стер бай?алады. ?йелд?? сырт?ы бейнес?, ж?р?с? ?згеред?, бет?не сепк?л т?сед?. Тер? ?абаттары ?згеред?. Жатырды? ?су?не байланысты ??рса? созылып, ?шт?? а? жола?ы ке?ейед?.

?шк? секреция бездер?н?? де ?ызмет? ?згеред?. Бала жолдасыны? гормон б?лу?не байланысты ?йелд?? с?т бездер?н?? к?лем? ?л?айып, емшек ?шын ?ыс?анда сары уыз ? с?йы? зат б?л?нед?. Ж?рект?? со?уы жылдамдап, ?ан м?лшер? артады. ?ан тамырлары ке?ей?п, газ алмасу процес? жа?сы ж?ред?. ?ры?ты? д?рыс ?алыптасып ?су? ананы? денсаулы?ына, жасына, ?анша бала тап?анына байланысты болады. Мысалы, т?рл? аурулар ( туберкулез , т?мау , диабет , бауыр ауруы , т.б.), д?рыс тама?танбау немесе кейб?р д?р?-д?рмект? д?р?герд?? р??сатынсыз ?абылдау, сондай-а?, шылым шегу мен алкогольд? сусындарды ?шу ? Ж?кт?л?кт?? ?алыпты дамымауына ?кел?п со?тырады. Ж?кт? ?йел мезг?л?мен жатып, к?н?не 8 ? 9 са?ат ?йы?тап, витамин? мол, к?к?н?с, жем?с-жидек, т.б. та?амдарды ?шу ?ажет. Сондай-а? гигиена талаптарын д?рыс орындап, денес?н ?ыспайтын ки?м ки?п, тазалы? са?тауы, д?р?гер белг?леген гимнастикалы? жатты?уларды ?збей орындауы ?ажет. Денешыны?тырумен ш??ылдан?ан ?йел тез ?р? же??л босанады. Ж?кт?л?кт?? ?за?ты?ы ? 280 к?н (40 апта). Ж?кт? ?йелдер перзентханада босанып, ?йге шы??ан со? ?йелдер консультациясыны?, акушер-гинекологт?? ба?ылауында болуы ?ажет. ^{[1] [2] [3]}

ДТ?-б?л табысты т?жырымдама ?ш?н о?тайлы жа?дайларды жасанды жасау к?зделген к?п кезе?д? репродуктивт? технология. Осындай жа?дайларды? б?р?-?м?рше? аналы? жасушаларды? м?мк?н болатын м?лшер?н алу ?ш?н ДТ? алдында аналы? бездерд? ынталандыру болып табылады. ^[4]

?алыпты ж?кт?л?к кез?нде жер?кт?к симптомдары ? ж?рек айну ж?не ??су ? т?ул?г?не 2-3 реттен, оны? ?ст?нде, та?ерте? ?ана ?айталанып отыруы керек.

Жер?кт?кт?? ек? т?р? бар. Олар ерте жер?кт?к ж?не со??ы жер?кт?к. Ерте токсикоз ?йел организ?м?ндег? зат алмасу процесс?н?? ?згеру?нен пайда болады. Ол ж?кт?л?кт?? 5-6-шы аптасында басталып, 16-18-ш? апта?а дей?н созылады (?те сирек жа?дайда босан?ан?а дей?н).

Кеш жер?кт?к гестоз деп те атайды. Ерте жер?кт?кт? д?р?герлер ?те ауыр ж?не сирек жа?дайларда ?ана емдейд?, себеб? оны патология?а жат?ызбайды. Ал гестоз ж?кт?л?кт? ?иындататын ж?не болаша? ана мен бала?а ?ау?п т?нд?рет?н фактор деп санайды. К?п жа?дайда д?р?герлер гестозды токсикоз емес дейд?, себеб? ол ?ан тамырларыны? спазмысынан туады. Ерте жер?кт?к ?нем? к?р?нсе, гестоз жасырын т?рде де ?тед?. Салдарынан бала?а оттег? жет?спейд?, артериялы? гипертензия, б?йрек аурулары ж?не ?с?нулерге ?келед?. ^[5] .

• физиология
• ?ры?
• б?р
• вирустар
• газ алмасу

1. ↑ ?аза? энциклопедиясы
2. ↑ Патологиялы? анотомия терминдер?н?? орысша ? латынша ? ?аза?ша т?с?н?ктеме с?зд?г?.- А?т?бе. ISBN 9965-437-40-8
3. ↑ Ша?ыра? : ?й-т?рмысты? энциклопедиясы. Алматы : ?аз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9
4. ↑ ЭК? ?ыс?а ХАТТАМАСЫ.
5. ↑ Balam.kz .

Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет.