Берлин операциясы

	Берлин Операциясы
Нег?зг? ?а?ты?ыс: Ек?нш? д?ниеж?з?л?к со?ыс ; ?лы Отан со?ысы
Дата	16 с?у?р ? 2 мамыр 1945 жыл ; (2 апта ж?не 2 к?н)
Орын	Берлин , Нацист?к Германия
Н?тиже	; КСРО же??с? ?ызыл ?скер? Берлин нем?с ?скерлер?н?? тобын же??п, Германия астанасы Берлин ?аласын басып алды. ; Адольф Гитлерд?? ?з?н-?з? ?лт?ру? ж?не бас?а да нацист?к шенеун?ктерд?? ?л?м?. ; 2 мамырда Берлин ?алалы? гарнизоныны? с?зс?з тапсырылуы. ; Нем?с ?скерлер?н?? капитуляциясы, ?л? де 8/9 мамырда Берлин ма?ында, барлы? нем?с ?скерлер?н?? с?зс?з тапсырылуынан кей?н. ; Еуропада?ы ек?нш? д?ниеж?з?л?к со?ысты? ая?талуы ж?не нацист?к Германияны? ая?талуы. ;
?арсыластар
КСРО Польша	Нацист?к Германия
?олбасшылары
Иосиф Сталин ; 1?Беларус майданы. ; Георгий Жуков ; 2?Беларус майданы. ; Константин Рокоссовский ; 1?Украина майданы. ; Иван Конев ;	Адольф Гитлер † ; "Висла" ?скерлер тобы . ; Готхард Хайнрици ; Курт фон Типпельскирх ; "Орталы?" ?скерлер тобы. ; Фердинанд Шёрнер ; Берлин ?ор?аныс ауданы: Хельмут Рейманн ; Хельмут Вейдлинг ; Рудольф Зикениус † ;
Тараптар к?ш?
Жалпы к?ш: ; 2 300 000 сарбаз (155 900 ? 200 000 Поляк Шы?ыс армиясы). ; 6250 танктер мен зенитт?к зе?б?ректер. ; 7500 ?ша?. ; 41 600 артиллериялы? ?ару. ; Берлинн?? ?ор?аныс айма?ын ?олдау ж?не шабуыл жасау ?ш?н: ; шамамен 1,500,000 сарбаз.	Жалпы к?ш: ; 36 дивизиялар ; 766 750 сарбаз ; 1519 ЖБМ (жауынгерл?к бронды машина) ; 2224 ?ша? ; 9 303 артиллериялы? ?ару ; Берлинн?? ?ор?аныс айма?ында: "Гитлер жастары" полиция к?штер?мен толы?тырыл?ан 45000-?а жуы? сарбаз ; 40 000 фольксстурмлар.
Шы?ындар
М?ра?атты? зерттеулер (жедел ?орытынды): ; 81 116 ?аза тап?ан немесе хабар-ошарсыз кеткен ; 280 251 жаралылар мен нау?астар ; 1 997 танк пен АБЖ жойылды ; 2108 артиллериялы? мылты? ; 917 ?ша?.	Шамасы: ; 92 000-100 000 адам ?аза тапты. ; 220 000 жаралылар. ; 480 000 т?т?ын?а т?ст?. ; Берлин ?ор?аныс ауданында: ; шамамен 22 000 ?аза тап?ан ?скери. ; 22000 бейб?т т?р?ын ?айтыс болды.
	Б?л ?лг?н?: к?ру ? тал?ылау ? ??деу

Берлин операциясы ? ?лы Отан со?ысы барысында?ы аса ?р? шабуыл операцияларыны? б?р?. 1945 ж. 16 с?у?р мен 8 мамыр аралы?ын ?амтыды. О?ан ?аза?станда жаса?тал?ан ?ш ат?ыштар дивизиясы мен б?р артиллерия, ек? ат?ыштар полк? ?атысты.

Одер мен Нейсе бойында?ы майданда фельдмаршал Фердинанд Шёрнер бас?ар?ан “Орталы?” армия топтарыны? б?р б?л?г? мен генерал-полковник Хельмут Хайнрицид?? “Висла” армиясынан ?ал?ан жауынгерл?к топтар ?ор?анып жатты.

Оларды? 1 млн-?а жуы? адамы, 10400 зе?б?рег? мен миномет?, 1500 танк?с? мен шабуылды? техникасы ж?не 3300 ?скери ?ша?ы болды. Б??ан ?оса Берлинде 200-ден астам фольксштурм батальондары (жастары 16-дан 60-?а дей?нг? ер адамдардан ??рал?ан халы? жаса?ы) жаса?талды. Оларды? ?атарында 200 мы??а тарта адам болды. Герман ?скер? т?р?ын халы?ты ?атыстыра отырып, Берлинд? ?ор?ау ?ш?н 20 ? 40 км-ге дей?н созылатын ?ш ба?ытты? ?ор?аныс шептер?н ??рды. М?нымен ?атар сырт?ы, ?шк? ж?не ?алалы? айналма ?оршау-?ор?ан шептер? жасалды.

Б?лар?а 2062 мы? солдаты мен офицер?, 42 мы? зе?б?рег? мен миномет? , 6250 танк?с? мен шабуылды? техникасы ж?не 7500 ?скери ?ша?ы бар ке?ест?к ?скер ?арсы шы?ты. Тыл ?ызмет? ?скерлерге к?ндел?кт? ж?не ?рыс?а ?ажетт?л?ктерд?? б?р?н жетк?з?п т?рды. Оларды? ат?ар?ан ж?мыс к?лем?н б?р ?ана цифр ар?ылы елестетуге болады: б?л операция барысында ж?мсал?ан о?-д?р?лерд? тасу ?ш?н 11635 вагон керек болды. Берлин операциясы ?ш кезе?де ?тт?.

Б?р?нш? кезе?де (16 ? 19 с?у?р) 1-Беларусь майданыны? ?скерлер? маршал Г.К. Жуковты? ?олбасшылы? ету?мен жауды? ?ш б?рдей ба?ытта?ы ?ор?аныс шептер?н т?гел б?зып, Берлинд? солт?ст?к ж?не о?т?ст?к-шы?ыс жа?тарынан орап алу?а жа?дай жасады. Маршал И.С. Иван Степанович Конев бас?ар?ан 1- Украина майданыны? ?скерлер? Нейседег? жау ?ор?анысын б?зып, Ширейге шы?ты да, Берлинд? о?т?ст?к жа?ынан ?оршау?а м?мк?нд?к алып берд?. Маршал К.К. Рокоссовскийд?? 2-Беларусь майданы ?скерлер? Одер ?зен?н?? батыс ж?не шы?ыс ек? жа? саласын б?рдей басып алды.
Ек?нш? кезе?де (19 ? 25 с?у?р) 1-Беларусь майданы ?скерлер? Берлинн?? солт?ст?к, сонан со? о?т?ст?к ж?не шы?ыс шеттер?не, 1-Украина майданы жауынгерлер? о?т?ст?к ж?не о?т?ст?к-батыс шет айма?тарына басып к?рд?. Н?тижес?нде алдымен жауды? франкфурт-губан, ал 24 с?у?рде берлинд?к топтары ?оршау?а алынды. Ертес?не Торгау ауданында, Эльба бойында 5-гвардиялы? армия мен 1-американды? армия ?скерлер?н?? кездесу? болды. Б?л кезде 2-Беларусь майданыны? ?скерлер? Одерд?? шы?ыс жа?ынан ?т?п, жау к?штер?н ?ыспа??а алды да, оларды? о?т?ст?к ба?ытта ?арсы шабуыл?а шы?у м?мк?нд?г?н жойды.
?ш?нш? кезе?де (26 с?у?р ? 8 мамыр) ке?ест?к ?скерлер франкфурт-губен тобын, ал 2 мамыр к?н? берлинд?к топты жойды. Со??ы топпен шай?ас ?иян-кеск? жа?дайда ?тт?. ?аланы? ?рб?р ?имараты ?арсыласу торабына, бек?н?ске айналып кетт?.

Жау метроны ?скери к?штерд?? маневр жасауы ?ш?н, ал жер асты ?атынас ж?йелер?н ? шабуылшы диверсанттар мен ?са? жауынгерл?к топтарды тыл?а ж?бер?п отыру ?ш?н ке??нен пайдаланды. ?алалы? к?ше шаршылары мен жекеленген ?имараттарды ат?ыштардан, саперлер мен артиллеристерден арнайы б?р?кт?р?л?п жаса?тал?ан шабуылшы отрядтарды?, топтарды? к?ш?мен алу?а тура келд?. 30 с?у?рде Берлинд? ?ор?аушы ?скерлер б?рнеше б?л?кке б?л?н?п тасталды. Рейхстаг?а шабуыл жасау ??рмет?не ие бол?андар ?атарында ?останайлы? 151-ат?ыштар бригадасы нег?з?нде 1943 жылды? со?ында ??рыл?ан 756-ат?ыштар полк? да бар ед?. Осы полкт?? 1-батальоны 30 с?у?р к?н? ?ш?нш? шабуылдан кей?н Рейхстаг ?имаратына ал?аш?ылар ?атарында енд?. Б?р?нш? ?абатты? терезес?не лейтенант Р. ?ош?арбаев пен ?атарда?ы жауынгер Г. Булатов б?р?нш? болып ту т?кт?. Са?ат 22-ден 50 мин. ?ткенде Рейхстаг к?мбез?не 756-полкты? барлаушылары М.А. Егоров пен М.В. Кантария же??с жалауын орнатты. Б?ра? ?имарат ?ш?ндег? шай?ас м?нан со? да б?р жарым т?ул?кке созылды. 2 мамыр к?н? б?к?л Берлин ?аласыны? ?скери к?штер? ?аруларын тастады. 5 мамырда ?аланы? шет айма?тарынан батыс?а ?арай шепт? б?зып ?туге ?рекеттенген ?са? топтары жойылды. Ек? к?ннен со? ?ш майданны? ?скерлер? Эльба алабында а?ылшын-американ ?скерлер?мен кездест?. 8 мамыр к?н? са?ат 22-ден 43 минут ?ткенде Берлин ?аласы жанында?ы Карлсхорст деген жерде германды? ?олбасшылар ?к?лдер? ?з?лд?-кес?лд? т?зе б?гу туралы акт?ге ?ол ?ойды.

Берлин операциясы кез?нде ке?ест?к ?скерлер 78291 адамынан айрылды, 274 184 адамы жаралы болды, контузия алды. Жау жа?ы жаяу ?скерлерден т?ратын 70 дивизиясынан, моторлы техникалы 23 дивизиясынан айрылды, 480 мы? адамы т?т?ын?а алынды. Берлин операциясында?ы ерл?ктер? ?ш?н ?аза?станды? 26 адам?а Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ы бер?лд?. Ал шабуылшы-?ш?ыш Т. Бигелдинов б?л ата??а ек?нш? рет ие болды. 38 жерлес?м?з 1-д?режел? Да?? орден?мен марапатталып, б?л награданы? ?ш д?режес?н?? де толы? иегерлер? атанды. ^[1]