Pal?la Albert Camus k? m?nz?ma fena? l?b? n?ŋg? wiye p?na? 1913 k? Mondovi,
Alizeerii
?ja?? taa, p?n?t?na egeetiye n?? paya? se Bone y?. Es?ba
k?la? fena?
naanza n?ŋg? wiye k? Villblevin, Yonne,
Frans??
?ja?? taa.
Albert Camus k? takaya? taa may? s?s? n??y? n? ?k ?k? n?? taa l?ŋ l??t?-t? ; ?ma? takayas? sak?y? n? ?n?? taa l?ma?za nd? nd? ; ?k? weyi ?y??d?? toovenim tana? taa y?. N? ?k?
Frans??
?ja?? taa weyi ?ma? nd? t?lak? n? ?n?y? y?. ?k?
Frans??
?ja?? taa asee?e t?m k?d?ya taa mba mba pal?ba se
Frans??
t?t? ?w?? t?-t? y?? kpataa y?. Albert Camus w? mba pal?ba se pas?na mba kedeŋga kpeekpe taa yoŋ kaalaba n? p?c?? pa-n?ŋ taa y?.
?-takayas? nz? nz? ?ma y?, s?-taa tana? t?m w?, ?ma?ma? ?-n?? taa l?maza t?m w?, aseela t?m n? k?l?m k?l?m n?nd? w? ????. Keesi n??ja?? y?? l?ŋ tas?? t?m w? sak?y?. ?-takayas? nz? s?-taa, ?y??da ?y?t? n? abal?t? nd? p?w?? se ?y? ?w?na y? p?-t?m. Ey??d?? pana wena p?p?z?? se ?y? ?w?na al?waat? nd? t?-taa p?t?k?-? y??? n? ?ja?? t?m y?. Pana ana a-t? pana na? taa ?y? w?l??na ?-?y?t? n? ?w?l? se kedenga w? ???? waza? e-fezu caa? taa. Mb? lak?na n? laŋh?l?m?y? w?? ?ca? wezu k?pang? n? ??k?? ?s? s?m k?pamb?.
Paha-? takaya? ma? samt? nimiye k? p?na? 1957 n? ?-h??? s?t? nd? t?pa?la kedeŋga kpeekpe y??.
Bertrand Poirot-Delbech y??d?? se Albert Camus takayas? t?y? ?-s?m way? k?n?, ŋg? e-wezu caa? taa l? n??y? taas?m?-? s?ŋŋŋ. Pas?ma ?-y?? t?m s?ŋŋŋ k? p?nz? 18 k? ?-s?m way?. Takayas? s?n? si-taa l?, ŋga kak?l? ?eu y? ŋga l? Herbert R. Lottman n?ŋga. ?n? ?k? Amerika-t? weyi ?c?ŋna ?r?p? takayas? ma? nz? paya? se
The New York Times
ne
Publishers Weekly
y?? y?.
Asee?e t?m takaya? ŋga paya? se Combat y? ka-taa l?, ?kama n?? s?ŋŋŋ n? ?y??d?? kaŋganaaa nd? ?nawa? y? ; paa ?z?
Alizeerii
t?-y?? w?? n? palaka?-? mb? mb? ?-t?? politika ŋgb?y? n?? payawa? se
Parti Communiste Francais
y? ??-taa y?. P?nz? naal? ?ek? ?laba politiki ŋbg?y? n?? ??-taa n? ese-??. Camus l?za kaalaa ?w???? k? ?-t? al?waat? taa n? ?k?na asee?e t?. ?taas??l? kundum t?m nat?y? n? ?ka??na
Jean-Paul Sartre
n? k?p?ma sak?y? t?m nd? p?y??da? n? ?c?ŋna se t?t?c?l? y?. Herbert R.Lottman y??d?? Camus y?? se ?k?k? weyi ?taat?? w?? politiki ŋgb?y? na??y? taa yeli y? ; paa ??w? politiki ŋgb?y? n?? payawa? se Parti Communiste
Alizeer??
y? ??-taa p?nz? naal? y?. Eeseu s??nd? you nak?y? ?s?ndaa : ?l?ba se t?y?t? nat?y? ?taaw?? n? peniŋ mal?ŋ weyi ?w? Afrika n? k?-hay? k?ŋ mba y? ; p?tas?na Afrika mba mba anasay? t?? n? ?ya?-w? se
Naŋgbanz? k?kp?daa t?naa
y?.
Paya? Albert Camus caa se Lucien August Camus. Pal?lay? kam?ŋ fena? k?yak? 28 wiye p?na? 1885 k? egetiye n?? paya? se Ouled-Fayet y? ??-taa,
Alizeerii
t?t? taa. Paya? ?-c?z? se Claud Camus. Pal?la ?l?? 1809 ; n? ?-y??da? taa y?, pal?na Alsace. Lucien Camus lak? anasay? s?l?m t?z? n? p?-kpalaba naa taa ??? t?m?y?. ?-caa kpa? Catherine Helene Sintes k? kam?ŋ fena? 13 wiye p?na? 1909 Alger t?t? taa. Pal?la ?l?? Birkhadem k? Kam?ŋ fena? k???ma? ŋga ka-taa k?-t? k?yak? kakpanz? wiye p?na? 1882. E-?oo ?n?, ?k? Minorque t?t? taa t?,
?s?paan?
?ja?? taa. P?nz? naatozo way? l? pal?la kacala? p??a n? paya-k? se Lucien Jean Etienne n? p?na? 1913 k? kamiŋ fena? taa l?, pal?l? Albert Camus.
Mal?fa p?y? na??y? hi?-i n? p?caŋ p?p?s?-? y?l?nz? n? Sacre-Cœur sukuli ŋg? pap?s?na-k? ?ak?ta cikpelu y?. P?tat??lab?ta kp?ta? l?, ?s? aloma fena? 11 wiye p?n?? 1914. Camus tas? ?-caa ; e-foto naa nab?y? ?eke paw?la-?. P?s?y?-? ?s? se ?-caa ?n?, ?taat??s??l? se ?na n? ?sa pak?? ?y? y?. E-?oo taan?? cam?y? n? ??s?ŋ takaya? taa kali? n? ma? : ?c?ŋna cam?y? weyi ?y??d?? na-? y? p?c? ?n??nnd? p?y??d??na-? y?. P?c? n? pam? ?-hal? s??j?t? l?, ?na e-piya paawoba n? paca? ?-t? k? e-?oo n? ?-?alaa p?-c?l?. Etienne k? kaay??da? n? ?lak? kolaa t?m?y?. ?n? e-?oo ?n?, pataan??na ?amaa t?m-pee nay? y??.
Camus ma ?-takaya?
L’envers et l’endroit
taa size : ‘‘Hal? n??y? k?w?na mb? n? ?-wal? s?ba l? p?s?z?-? k?n?nt?t? s?s?t? nat?y? siŋŋ taa. ??w?na piya naal?. ??ca? e-?oo c?l? ; ?l?? k?n?ŋ t? l?l? ; ?-?al? naak? nesi t?? t?m?y? la??. ??laba t?m?y? se ehi? n? ?t??. ?laba ta? y?? t?m?y? n? ????za e-piya l?ŋ s?z? k? e-?oo nesi t??. ??w? laŋg?y? taa ??ŋ n? ?o?oye n? ??w?la e-piya l?ŋ n? ?oŋ’’.
Camus kaca? e-kpele Gustave Acault c?l? p???? n? ?kpa? ?-l?ŋ. ?w? francs-macons waa ŋgb?y? taa n? ?-?s? k?laa. ?s?na e-koowu se ?c?na ?-t? y?? n? ?s?-? takayas? nd? nd? kpou k?paŋg? taa.
Camus laba e-sukili Alger t?t? taa
Alizeerii
?ja?e taa. P?na? 1923 k? ?-t?? w?l?y? Louis Germain na-? se ?-n?? taa ??ŋ s?ŋŋŋ n? ?paaz?-? w?l?? sukili falaa. P?s?ŋa ?l?, ?ma ?-h??? se paha-? liidiye (bourse). C?ca ?n?, ??k? s??ja n? ???? h?z??. ??laba kedeŋga kpeekpe taa kacala? you. ?kala e-sukuli piya Roland Dorgeles takaya?
Les de bois
n? ka-taa t?m paz? n? p???k?na Albert Camus p?t??f?y? ; mb? p?y??y? pee?e ??a na? se you f?y? ?eu paa n???.
Camus t?z?? nat?y? : ‘‘F?y? kpawa?-m n? k?n?nt?t? nd? t?-taa ma n? m?-h?? taa n?ma ???w? y? […] ?ooo l?, paa an? ??w? ?z? ma y? n? manaa k?l? se k?n?ŋ t?na t?t?. H?k? taa sukuli s?s?? taa mas?ma-t? mb?’’. P?t? al?waat? taa k? ?paaza pombo mab? n? ?p?s? pombo kpay? s?ŋŋŋ. ?t?l? n?? taa l?maza l?ŋ weyi paya? se fiilosofii y?.
?k?ma n? ?paaz? cal?m t?? l?, ?ak?tanaa na p?na? 1930 se ?w?na kpaŋn?kpofoo k?d?ŋ n? p?k?na-? k?j?y? se pas?-? Mustapha ?ak?ta taa. Pee?e p?z?naa n? eyele pombo mab?. E-ekpele Acaust n? e-neŋ paak? aliikiizaŋnaa n? p?w?? Michelet egeetiye taa ; pee?e p?t?za-? wonau n? paha-? kuduyuu. Jean Grenier naa se Camus w?? n? ?ma? takayas? l? ; ?w?? ???-? h?n?m n? ?s?na-? n? ?t?l? Nietzsche.