Фолклэнд т?ыгухэр
(
ин-бз.
Falkland Islands
,
исп-бз.
Islas Malvinas
) ?
Ипшъэ Америкэм
хэт къэрал. Къалэ нэхъыщхьэр ?
Стенли
. Къэралым хеубыдэр хы т?ыгу зэкъом. Хы т?ыгухэр
Атлантикэ хышхуэм
и ипшэ лъэныгъуэмк?э гъэзахэщ. Щ?ып?эр
Британиэшхуэм и хамэ щ?ып?ахэм
язщ. Ауэ щ?ып?эр
Архентинэм
и ейуэ ебж.
Фолклэнд т?ыгухэм хеубыдэ хы т?ыгу ину т?урэ, нэхъ ц?ык?уу 776-рэ. Архипелагыр
Ипшъэ Америкэм
и дыгъэкъуэк?ып?э лъэныкъуэмк?э 463 километрк?э ?угъэзык?ащ.
И инагъыр ? 12 200 км² мэхъу. Хы ?уфэм и к?ыхьагъыр 1 300 км нос.
Нэхъ ?эта дыдэу и?э п?эр ? бгы Усборн (705 м), ар хы т?ыгу Дыгъэкъуэк?ып?э Фолклэндым тетщ.
Хы т?ыгухэм псы ежэх ин я?эхэкъым, ауэ псы жьгъей куэд я?эхэщ.
Нэхъ ин т?ыгухэр
:
№
|
Хы т?ыгухэр
(адыг.)
|
Хы т?ыгухэр
(инджыл.)
|
Хы т?ыгухэр
(эсп.)
|
Инагъыр,
км²
|
Жылэ,
ц?ыху (2006)
|
1
|
Баррен
|
Barren Island
|
Isla Pelada
|
11,5
|
|
2
|
Бивер
|
Beaver Island
|
Isla San Rafael
|
48,56
|
|
3
|
Дыгъэкъуэк?ып?э Фолклэнд
|
East Falkland
|
Isla Soledad
|
6605
|
2786
|
4
|
Джордж
|
George Island
|
Isla Jorge
|
24
|
|
5
|
Дыгъэкъухьэп?э Фолклэнд
|
West Falkland
|
Isla Gran Malvina
|
4532
|
127
|
6
|
Каркасс
|
Carcass Island
|
Isla del Rosario
|
18,94
|
|
7
|
Кеппел
|
Keppel Island
|
Isla Vigia
|
36,26
|
|
8
|
Лайвли
|
Lively Island
|
Isla Bougainville
|
55,85
|
|
9
|
Нью Айлэнд
|
New Island
|
Isla de Goicoechea
|
11,81
|
|
10
|
Пеббл
|
Pebble Island
|
Isla Borbon
|
103,36
|
|
11
|
Саундерс
|
Saunders Island
|
Isla Trinidad
|
131,6
|
|
12
|
Спидуелл
|
Speedwell Island
|
Isla Aguila
|
51,5
|
|
13
|
Уедделл
|
Weddell Island
|
Isla San Jose
|
265,8
|
|
Т?ыгухэм щопсохэ куэду ? вымп?ухэр, албэтросхэр, нэгъуэщ? бзухэр. Къэ?эпхъуа колонизаторхэм къыздашауэ хы т?ыгум бжэн куэд щы?эщ.
Хы ?уфэхэм деж зэмыл?эужыгъуэ хы къэк?ыгъэрэ псэущхьэ куэдрэ хэсхэщ.
Т?ыгухэр 1591 гъэм къызэ?уихауэ ябж инджылыз хырыс Джон Девис. Ауэ эспанхэми япэу хы т?ыгухэр зэ?уахахэу ябж. Ц?ыху а зэманхэм абы щыпсоуахэкъым.
Зэман зэманк?э Британиэшхуэмрэ Испанымрэ хы т?ыгухэр зэ?апаххэу щытащ, ауэ щхьэжи щ?ып?эр и ейуэ ибжыжт.
1982 гъэм хы т?ыгухэм щхьа инджылыз-архентинэ зауэ къэхъеящ. Архентинэм хы т?ыгухэр зэпиубыдыжыпэн щхьа мэлыжьыхым и 2, хы т?ыгухэр иубыдащ. Абы къыхэк?ыу Британиэшхуэм хы т?ыгухэм я деж ?эщэк?э ухуа кхъухьышхуэ игъэк?уащ, къэрук?э хы т?ыгухэр яубыдыжын щхьа.
Зауэр иухащ Архентинэ хэнэу, ауэ иджыри къыздэс хы т?ыгухэр и ейуэ ебж.
Иджырей зэманым хы т?ыгухэм щхьа Британиэшхуэмрэ Архентинэмрэ иджыри зоныкъуэкъухэр.
Британиэм хы т?ыгухэм абы къыхэк?у и дзэхэр нэхъыбэ щещ?. Абы къыхэк?ыуи Архентинэр нэхъри йоныкъуэкъу Британиэшхуэм.
Жылэ ис бжын 2012 гъэм ирагъэк?уэк?ам къызэрыхэк?к?э Фолклэнд хы т?ыгухэм щыпсо ц?ыхухэр 2 932 мэхъухэ. Абы щыщу къалащхьэ
Стенли
2 115 ц?ыхур дэсщ.
Нэхъыбэу щыпсо лъэпкъхэр ? инджылызхэр, шотландхэр, ирландхэр, норвегхэр, эспанхэращ.
Ц?ыху исым и нэхъыбап?эр инджылыбзэк?э мэпсалъэхэ, эспаныбзэк?э псалъэ куэди щопсо.
- 1931 ? 2392 чел.
- 1946 ?
↘
2239 чел.
- 1953 ?
↘
2230 чел.
- 1972 ?
↘
1957 чел.
- 1980 ?
↘
1813 чел.
- 1986 ?
↗
1916 чел.
|
- 1991 ?
↗
2091 чел.
- 1996 ?
↗
2564 чел.
- 2001 ?
↗
2913 чел.
- 2006 ?
↗
2955 чел.
- 2008 ?
↗
3140 чел.
- 2012 ?
↘
2840 чел.
|
Фолклэнд т?ыгухэм я экономикэр нэхъ епхащ - бжэн зехуэным. Зэрабжымк?э хы т?ыгухэм 500 000 бжэну щызэрахуэр. Абы нэмыщ? бдзэжьей ещэным пщ?эщхуэ и?эщ.
Хы ?уфэм деж фэтыджын щ?ым къыщыщ?ах.
-
Фолклэндхэм щыпсо пэштыхь вымп?ухэр
-
Фолклэнд т?ыгухэм я унэфэщ?ым и унэр
-
Щ?ып?эм и зы къуажэ ц?ык?у
-
Хыдэлъэдап?э Беркэлей
-
Дыгъэкъухьэп?э
-
Къэралым и аэропорт
-
Джабэ хы ?уфэ
-
Пшахъуэ хы ?уфэ