Gambar struktur sel gabus tutup gendul kang didelok nganggo mikroskop dening
Robert Hooke
saka buku
Micrographia
kang dadi mula bukane tembung
sel
dipigunaake kanggo ndheskripsikake unit paling cilik organisme urip
Sel
iku unit organisasi paling cilik kang dadi dhasar kauripan ing pangerten
biologis
. Kabeh fungsi kauripan diatur lan dumadi ing njeron sel|sel. Amarga iku, sel bisa nduwe fungsi kanthi autonom
Autonom
yeh kabeh kabutuhan uripe||uripe kecukupan.
Makluk urip (organisme) kasusun saka siji sel tunggal (
uniselular
, umpamane
bakteri
,
Archaea
, sarta saperangan
fungi
lan
Protozoa
) utawa saka sel akeh (
multiselular
). Ing organisme multiselular
Multiseluler
dumadi pambagean tugas marang sel-sel panyusune, kang dadi dhasar kanggo
hirarki urip
.
Struktur sel lan fungsi-fungsine kanthi ngeramake meh sarupa kanggo kabeh organisme, nanging jalur
evolusi
kang ditempuh dening saben golongan gedhe organisme (
Regnum
) uga nduwe kakhususan dhewe-dhewe. Sel-sel
prokariota
adhaptasi karo kauripan uniselular
Uniseluler
ewadene sel-sel
eukariota
adhaptasi kanggo urip silih kerja bebarengan ing organisasi kang tumata banget.
Wiwitane sel digambarake ing taun 1665|
1665
dening sawijining elmuwan Inggris|
Inggris
Robert Hooke
kang wus nliti irisan tipis
gabus
nganggo
mikroskop
kang dirancang dhewe. Tembung
sel
asale saka tembung
Latin
cellulae
kang tegese 'kamar-kamar cilik'.
Anton van Leeuwenhoek
nglakokake akeh pangamatan marang benda-benda lan jisim-jisim renik lan nedahake sepisanan marang donya yen ana "kauripan ing donya liya" kang durung tau dideleng dening manungsa. Karyane dadi dhasar kanggo cawang
biologi
kang wigati saiki ya iku
mikrobiologi
.
Perkembangan mikroskop suwene meh 200
200
taun sabanjure wis menehi kasempatan marang para ahli kanggo nliti susunan awak makluk urip. Sarangkeyan panliten wis dilakokake dening rong elmuwan saka
Jerman
ya iku
Matthias Schleiden
(ahli tetenduran,
1804
-
1881
) lan
Theodor Schwann
(ahli kewan,
1810
-
1882
). Loro elmuwan mau nyimpulake yen saben makluk urip kasusun saka sel. Sabanjure ing taun
1885
sawijining elmuwan Jerman,
Rudolf Virchow
, ngamati yen sel bisa milah dhiri lan mbentuk sel-sel anyar.
Diagram sel
prokariota
Diagram sel
eukariota
, nedahake komponen-komponen subselular.
Organel
-organel: (1)
nukleolus
(2)
nukleus
(3)
ribosom
(4)
vesikel
(5)
reticulum endoplama
ER (6)
badan Golgi
(7)
citoskeleton
(8) smooth ER (9)
mitokondria
(10)
vakuola
(11)
sitoplasma
(12)
lisosom
(13)
sentriol
ing
sentrosoma
Lumrahe saben sel duwe
Sitoplasma|
Sitoplasma
lan nukleus|
nukleus
kanthi bebarengan nyusun
protoplasma
. Ing njero sitoplasma
Sitoplasma
ana maneka warna
organel
. Sel tetuwuhan,
alga
lan prokariota|
prokariota
ngembangake
dinding sel
sauntara sel kewan ora. Saperangan organisme nduwe
flagella
ing sele kanggo nggampangake anggone obah.
Pirsanana artikel mirunggan ngenani
membran sel
.
Membran sel kasusun dening lipoprotein. Membran Sel matesi kabeh kagiyatan kang dumadi ing njero sel saengga ora gampang kaganggu dening prabawa saka njaba. Amarga fungsi iki, membran sel duwe sipat 'selektif permeabel', bisa nemtokake bahan-bahan tinentu wae kang bisa lumebu nuju lan metu saka sel. Ing sel tetuwuhan, membran sel ing kaanan normal nempel ing
dinding sel
amarga tekanan
turgor
saka njeron sel.
Fungsi utama kauripan dumadi ing sitoplasma
Sitoplasma
. Meh kabeh kagiyatan
metabolisme
dumadi ing njeron ruangan kanthi isi cuweran kenthel iki. Ing njero sitoplasma ana
organel
-organel kang mlayang-layang ing cuweran kenthel (wujud
koloid
, nanging ora homogen) kang karan
matriks
. Organel iki kang nglakoni akeh fungsi kauripan:
sintesis bahan
,
respirasi
(pangrombakan), panyimpenan, sarta reaksi marang rangsang. Saperangan gedhe proses ing njero sitoplasma diatur kanthi
enzimatik
.
Saliyane organel, ana uga vakuola
Vakuola
, butir-butir glepung, butir silikat lan maneka warna prodhuk sekundher liya. Vakuola nduwe peran wigati minangka papan panampungan prodhuk sekundher kang wangune cuwer, saengga karan uga 'cuweran sel'. Cuweran kang ngisi vakuola beda-beda, gumantung papan lan fungsi sel.
Nukleus
Nukleus
tugase ngontrol kagiyatan kang dumadi ing sitoplasma. Ing njero nukleus ana kromosom
Kromosom
kang isine
DNA
kang wujud cithak biru kanggo panggawean maneka warna
protein
(mligi enzim). Enzim diperlokake kanggo nglakokake maneka warna fungsi ing sitoplasma. Ing njero nukleus uga ana
nukleolus
.
Manungsa nduwe akeh organ kang beda-beda kaya jantung, paru-paru lan lambung, kang fungsine uga beda-beda. Semana uga sel. Sel nduwe
organ
kang karan
organel
(ateges 'organ cilik').
Ing ngisor iki maneka warna organel ing njero sel (mligi sitoplasma):
Bedane sel tetuwuhan lan sel kewan
[
besut
|
besut sumber
]
Sel
tetuwuhan
lan sel
kewan
nduwe saperangan beda ing antarane:
Sel tetuwuhan
|
Sel kewan
|
Sel tetuwuhan luwih gedhe tinimbang sel kewan.
|
Sel kewan luwih cilik tinimbang sel tetuwuhan.
|
Wangun tetep.
|
Wangun ora tetep.
|
Duwe
dinding sel
.
|
Ora duwe
dinding sel
.
|
Duwe
klorofil
.
|
Ora duwe
klorofil
.
|
Duwe
vakuola
utawa gronggongan sel kang gedhe.
|
Ora duwe
vakuola
, anajan sok-sok sel saperangan kewan uniseluler duwe
vakuola
(nanging ora padha gedhene karo kang diduweni tetuwuhan).
|
Nyimpen tenaga ing wangin wiji (granul)
kanji
.
|
Nyimpen panganan ing wangun wiji (granul)
glikogen
.
|
Ora duwe
sentrosom
.
|
Duwe
sentrosom
.
|
- Sel ora nduwe inti, contone sel getih abang / eritrosit
- Sel kanthi inti akeh, contone
Paramecium sp
- Sel kewan kang ana klorofile, contone
Euglena sp
. (
Euglena sp
. iku kewan uniseluler kang nduwe klorofil).
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png) |
Wikimedia Commons duwe medhia ngenani
Sel)
.
|
Wikibooks
Wikibooks
nduwe informasi luwih akeh ngenani: