Samkynhneigð nefnist það þegar einstaklingur laðast tilfinningalega og/eða kynferðislega aðallega að einstaklingum af sama kyni og hann sjalfur. Samkynhneigðir karlmenn eru oft kallaðir hommar , samkynhneigðar konur lesbiur .

Samkynhneigð er asamt tvikynhneigð og gagnkynhneigð ein af þremur helstu flokkum a kynhneigðarskalanum . Ekki er vitað hvað veldur mismunandi kynhneigð i monnum, en talið er að það orsakist af samspili erfðaþatta , hormona , og umhverfisþatta og að folk hafi ekki val um það. ^{[1] [2] [3]} Visbendingar eru um að umhverfi i moðurkviði asamt erfðaþattum geti spilað inn i. ^{[4] [5]} Visbendingar benda ekki til þess að kynhneigð raðist af uppeldi . ^[6] Gagnkynhneigð er algengasta kynhneigðin, en mismunandi kynhneigðir eru nu taldar vera eðlilegur breytileiki innan margra dyrategunda. ^{[7] [8]} Salfræðimeðferðir og onnur inngrip hafa ekki synt að þau geti haft ahrif a kynhneigð. ^[9]

I kringum 3,5% af fullorðnum skilgreina sig sem sam- eða tvikynhneigð samkvæmt konnun sem gerð var i Bandarikjunum 2011. ^{[10] [11]} A milli 2% og 11% af fullorðnum hafa att i einhverju kynferðislegu sambandi við einstakling af sama kyni. ^{[12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21]} I breskri konnun fra 2010 sogðust 95% Breta skilgreina sig sem gagnkynhneigða , 1,5% sem sam- eða tvikynhneigða, og 3,5% voru ovissir eða svoruðu ekki spurningunni. ^{[22] [23]}

Samkynhneigð til forna [ breyta | breyta frumkoða ]

Viðhorf til samkynhneigðar hafa verið af ymsu tagi i gegnum tiðina, allt fra algjoru samþykki samfelagsins til dauðarefsingar .

Hugtakið hefur heldur ekki alltaf haft somu merkingu, og nuverandi flokkunarkerfi passar oft hreinlega ekki við þa flokkun sem onnur samfelog hafa notað. Nuverandi flokkun byggir að miklu leyti a tilfinningum einstaklingsins og hverjum hann laðast að, en i ymsum samfelogum hefur su flokkun ekki verið til og folk þa flokkað eftir þvi með hverjum það stundar kynlif eða hvaða hlutverki það gegnir i kynlifi.

Tekið var saman yfirlit yfir helstu menningarheima sem voru uppi fyrir tima iðnbyltingarinnar . Af 42 menningarheimum voru 41% eindregið a moti samkynhneigð, hja 21% var samkynhneigð tekin i satt eða hunsuð, og hja 12% var hugtakið ekki til. I annarri samantekt af 70 menningarheimum var samkynhneigð til staðar hja 41%, en hja 59% var samkynhneigð sjaldgæf eða ekki til staðar. ^[24]

I þeim menningarheimum sem byggja a Abrahamstru ( Kristni , Islam , Gyðingdomur ) hefur verið harkaleg andstaða við endaþarmsmok og þau talin siðferðisbrot og brot a logmalum natturunnar. Andstaða við endaþarmsmok var þo til staðar a undan Kristninni og var lika algeng i Grikklandi hinu forna . Platon kallaði þau onatturuleg. ^[25]

I Grikklandi hinu forna var kynlif milli karlmanns og drengs algengt og þotti gegna goðu hlutverki i uppeldi unglinga. Gerður var greinarmunur a samkynja kynlifi og sambondum, romantisk sambond voru litin hornauga og vanalega ekki leyfð. Litið var niður a þa sem letu riða ser (ser i lagi eftir unglingsaldur), en það sama atti ekki við um þa sem riðu. Flokkun Grikkja a samkynhneigð er þvi ekki beint sambærileg okkar. Litið er vitað um samkynhneigðar konur i Grikklandi hinu forna, en ljoðskaldið Saffo fra eyjunni Lesbos skrifaði astriðufull ljoð til bæði karla og kvenna og þvi var a 19. old byrjað að nota nafn hennar og stað til að lysa samkynhneigð i konum, lesbia og saffiskt . ^{[26] [27]}

Hja frumbyggjum Ameriku fyrir nylendutimann var samkynhneigð i allt oðrum flokki sem er ekki sambærileg nuverandi flokkun. Hja þeim voru sumir taldir bua yfir tvofoldum anda og uppfylltu hlutverk nokkurs konar þriðja kyns i samfelaginu. Hlutverkið var að einhverju leyti truarlegt og var hluti af truarlegum athofnum. ^{[28] [29]}

Lengst fram eftir var samkynhneigð litin hornauga a Islandi . Orðin ergi og kynvilla voru notuð yfir samkynhneigð karlmanna, en þau þykja afar urelt i dag.

Kynhneigð [ breyta | breyta frumkoða ]

Folk upplifir kynhneigð a mismunandi mata. Þar að auki eru skilgreiningar og flokkanir hvorki þær somu milli samfelaga ne milli einstaklinga. Groflega lysir kynhneigð þvi hvaða flokki (karl eða kona) af mannfolki einhver laðast tilfinningalega og/eða kynferðislega að.

Oft haldast tilfinningaleg og kynferðisleg aðloðun i hendur, en það þarf ekki að vera svo.

Nokkur fjolbreytileiki er i birtingarmyndum kynhneigðar og kynhegðunar folks og hafa sumir lagt til að þetta megi setja fram a skala og lysa kynhneigð fra gangkynhneigð til samkynhneigðar. Þekktasti skalinn er Kinsey-skalinn sem liffræðingurinn Alfreð Kinsey setti fram arið 1948 i riti synu þar sem hann lysti kynhegðun almennings. Ritið olli nokkurri hneysklun. Skalar sem þessi eru að miklu leyti einfoldun, en þykja oft þægilegir til flokkunar:

Sumir upplifa kynhneigð sem ohaggandi fyrirbæri, aðrir upplifa kynhneigð sem breytilegan hlut. ^{[30] [31]}

Að koma ut ur skapnum [ breyta | breyta frumkoða ]

Gagnkynhneigð er algengasta kynhneigðin og þvi er oft reiknað með að einstaklingur se gagnkynhneigður ef annað er ekki tekið fram. Það að gera oðrum grein fyrir kynhneigð sinni eða kynvitund er oft kallað að koma ut ur skapnum eða að koma ut . Það þarf ekki að vera gert með nokkurri yfirlysingu heldur einungis með þvi að hætta að vera i felum með malefnið. Það að koma ut er personulegt ferli sem gerist a mismunandi tima eftir folki, þar sem upplifanir og tilfinningar folks eru mismunandi. Eftir að einstaklingur attar sig a þvi að hann laðist að einhverju leiti að sama kyni getur það tekið tima fyrir sjalfsmynd hans að aðlagast þvi og fyrir viðkomandi að vera reiðubuinn að ganga a moti væntingum þess samfelags sem hann byr i.

Rettindabaratta [ breyta | breyta frumkoða ]

Undanfarna aratugi hefur rettindabaratta samkynhneigðra tekið stakkaskiptum. I Bandarikjunum þykir rettindabarattan hafa byrjað af alvoru þegar kom til kasta milli motmælenda og logreglu við barinn Stonewall i New York borg arið 1969 og með tilkomu fyrstu krofugongunnar ( gleðigongunnar ) arið þar a eftir. Þegar HIV og eyðni -faraldurinn geisaði um miðjan 9. aratug siðustu aldar meðal samkynhneigðra manna leiddi það til mikillar andstoðu fra almenningi og var rettindabarattan lengi að hrista af ser motlætið.

A Islandi var það Horður Torfason sem var fyrstur til að lysa opinberlega yfir samkynhneigð sinni arið 1975. Hann var þegar þjoðþekkt tonskald. I kjolfarið varð hann fyrir miklum fordomum og fluttist brott af Islandi um tima.

Arið 2010 voru samkynja hjonabond logleidd af islenska rikinu. Staða hinsegin folks a Islandi er nokkuð goð, ser i lagi samanborið við onnur lond, og njota samkynhneigðir fullra lagalegra rettinda. Felagslegt samþykki hefur storaukist a orfaum aratugum. Þo eru enn til staðar fordomar i samfelaginu.

Felagssamtok a Islandi [ breyta | breyta frumkoða ]

• Samtokin '78 eru aðal barattusamtok hinsegin folks a Islandi. Samtokin halda uti opnu husi og rekur ungliðahreyfingu asamt þvi að vera hinsegin felagsmiðstoð i samstarfi við Reykjavikurborg.
• HIN ? Hinsegin Norðurland er fræðslu- og stuðningssamtok fyrir hinsegin folk a Norðurlandi .
• Q ? felag hinsegin studenta er barattufelag hinsegin studenta og folks i haskolum Islands.
• Trans Island er felag trans folks a Islandi.

Tengt efni [ breyta | breyta frumkoða ]

• Gagnkynhneigð
• Tvikynhneigð

Tenglar [ breyta | breyta frumkoða ]

 

Wikiorðabokin er með skilgreiningu a orðinu

Samkynhneigð

Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Samkynhneigð .

Islensk felog, hopar og samtok [ breyta | breyta frumkoða ]

• Hinsegin dagar - GayPride
• Konur með konum KMK Geymt 12 agust 2010 i Wayback Machine
• Samtokin '78
• Samtokin 78 a Norðurlandi S78N
• Samtokin FAS Geymt 6 april 2013 i Wayback Machine
• MSC Island Geymt 6 januar 2014 i Wayback Machine
• Heimasiða Q-Felag hinsegin studenta Geymt 22 april 2009 i Landsbokasafni Islands ? Haskolabokasafni
• Hinsegin biodagar Geymt 3 mars 2021 i Wayback Machine
• Samkynhneigð i MA
• Ungliðar S78

Alþjoðleg samtok [ breyta | breyta frumkoða ]

• EGLSF - European Gay & Lesbian Sport Federation
• IGLYO Geymt 6 desember 2006 i Wayback Machine
• GLISA - sport association Geymt 30 januar 2009 i Wayback Machine
• European TransGender Network
• Supporting Gays Geymt 21 mars 2016 i Wayback Machine
• ILGA Europe
• ANSO Geymt 8 desember 2006 i Wayback Machine
• ILGA
• InterPride
• European Confederation of Motorcycle Clubs (ECMC) Geymt 9 mars 2011 i Wayback Machine

Tilvisanir [ breyta | breyta frumkoða ]