Ur Wikipediu, frjalsa alfræðiritinu
Siða ur
astrolsku
bokinni
gurre kamilaroi
.
Malvisindi
er su
grein
visinda
sem fæst við
rannsoknir
a
tungumalum
. Erfitt er að henda a þvi reiður hvert er nakvæmt viðfangsefni malvisinda þvi þau tengjast nanast ollum fræðum um manninn að einhverju leyti.
Það ma hugsa ser malvisindarannsoknir eftir eftirfarandi þremur tviskiptingum:
Soguleg og samtimaleg malvisindi
Soguleg malvisindi fast við sogu akveðins tungumals eða tungumalafjolskyldu a einhverju timabili, breytingar a einstokum þattum þeirra eða formgerðum. Samtimaleg malvisindi fast aftur a moti við rannsoknir a tungumali a akveðnu stigi i tima.
Kennileg og hagnytt malvisindi
Kennileg malvisindi eru lika kolluð almenn malvisindi og fast við að setja fram kenningar til að lysa tungumalum almennt eða einstokum tungumalum. I hagnyttum malvisindum er þessum kenningum svo beitt a oðrum sviðum, t.d. við tungumalakennslu.
Malvisindi i samhengi við aðra hluti og serstæð malvisindi
Einnig eru til undirgreinar malvisinda sem fast við tungumalið i ymsu samhengi, t.d. felagslegu; felagsmalvisindi, malnotkunarfræði og rannsoknir a maltoku falla undir þennan hluta. Serstæð malvisindi eru hins vegar rannsoknir a tungumalum sem taka ekki tillit til neinna utanaðkomandi þatta.
Erfitt er að gefa malvisindum akveðinn stað innan til dæmis sviða a borð við hugvisindi, raunvisindi eða felagsvisindi. Það er bæði vegna þess að menn eru ekki a eitt sattir um hvar þau eiga heima en einnig er augljost að erfitt er að færa fræðigrein sem fæst við allt fra eðlisfræðilegum eigindum malhljoða til felagslegra ahrifa i malnotkun i einhvern akveðinn bas.
Rannsoknarsvið kennilegra malvisinda
[
breyta
|
breyta frumkoða
]
Undir kennileg malvisindi heyra morg svið sem eru að nokkru leyti rannsokuð sjalfstætt:
- Hljoðfræði
fjallar um malhljoð tungumala
- Hljoðkerfisfræði
fjallar um hegðun malhljoðanna innan hljoðkerfa tungumala
- Malgerðafræði (typologia) fjallar um malfræðilegar eigindir sem fyrirfinnast i ollum malum heims
- Malnotkunarfræði
fjallar um það hvernig talið er notað (bokstaflega, i yfirfærðri merkingu o.s.frv.) i samskiptum
- Merkingarfræði
fjallar um merkingu orða og hvernig þau mynda saman merkingu setninga
- Orðhlutafræði
fjallar um innri byggingu orða, um beygingu og orðmyndun
- Orðræðugreining fjallar um setningar sem mynda texta
- Setningafræði
fjallar um það hvernig orð raðast saman til að mynda malfræðilega tækar setningar
- Soguleg malfræði fjallar um tengsl milli skyldra mala
- Stilfræði fjallar um stil i hinum ymsu tungumalum
Umfjollunarefni þessara sviða skarast toluvert og sum eru umdeild. Engu að siður hefur hvert svið sin eigin hugtok sem hafa mikla þyðingu i rannsoknum.
