Lensskipulagið var fyrirkomulag um eignarhald og notkun a landi sem notað var i Evropu a miðoldum (svipað fyrirkomulag var einnig notað i Japan a sjogun timabilinu).

Við fall Romaveldisins uthlutuðu keisararnir landsvæðum til aðalsmanna sem i staðinn hetu þeim stuðningi sinum. Þessi svæði voru kolluð hofuðbol eða herragarðar og aðalsmaðurinn a hofuðbolinu atti landið og allt sem a þvi var, sem var yfirleitt kastali , litið þorp og ræktað land . Aðalsmennirnir toku landið formlega að lani ( leni ) og var landssvæðið þvi kallað ?len“ og aðalsmaðurinn ?lensherra“.

Bændurnir fengu að bua a landinu og fengu vernd lensherrans i skiptum fyrir vinnu eða skatta . Flestir bændur urðu þa anauðugir bændur og mattu ekki flytja af landinu nema að kaupa ser frelsi (sbr. vistarband ). Þessir anauðugu bændur hofðu það litlu betra en þrælar ^{[ heimild vantar ]} , eini munurinn var sa að það matti ekki selja þa a milli hofuðbola.

Þeir þurftu oft að vinna 3-4 daga vikunnar fyrir lensherra upp i leiguna og afganginn af vikunni unnu þeir við að rækta mat fyrir sig og fjolskyldu sina. Sumir bændur unnu eingongu a akrinum en þeir þurftu þa að borga lensherranum mikinn meirihluta þess sem þeir ræktuðu.

Lensskipulag og oðalsrettur [ breyta | breyta frumkoða ]

Ein kenning gengur ut fra þvi að lensskipulagið i Evropu hafi stangast a við oðalsrett bænda a Norðurlondum , og að orettur sa sem Haraldur harfagri beitti er hann gerði Noreg að konungsriki, hafi falist i þvi að koma a lensskipulagi, sem i raun þyddi eignaupptoku allra jarða og hlunninda þeim tengdum. Segja ma að takmorkuðu lensskipulagi hafi verið komið a a Islandi við siðaskiptin þegar konungur eignaðist storan hluta jarða og eins a 17. old þegar konungur krafðist yfirraða yfir ollu vogreki og falkatekju.

Heimildir [ breyta | breyta frumkoða ]

• Ole Lindquist, ?Fornnorrænn rettur sjavarjarða til auðlinda við strendur Islands“ , erindi flutt a stofnfundi Samtaka eigenda sjavarjarða, 5. juli 2001.