Utlegð merkir það þegar folk hrekst ur samfelagi þvi sem það tilheyrir vegna logbrota eða ataka, og fær ekki að snua aftur. Utlægt folk ?leggst ut“, það er fer fra heimahogum sinum og flyst ut i obyggðir eða til annarra landa. Utlegðardomum fylgir yfirleitt að folk telst friðlaust eða griðlaust i heimahogum sinum, sem merkir að það standi utan við vernd laga og rettar og se þannig i reynd rettdræpt.

Utlegð a þjoðveldisold [ breyta | breyta frumkoða ]

A þjoðveldisold var utlegð ein þriggja tegunda refsinga sem beitt var samkvæmt logum Gragasar . Utlegð taknaði þa ekki að menn væru dæmdir utlægir ur samfelaginu, heldur mishaar febætur (utlegð = ?að leggja ut fe“) sem sekur maður atti að greiða þeim sem hann hafði brotið gegn og var þetta þvi vægasta tegund refsinga. A seinni timum hefur orðið utlegð verið notað um hinar tvær tegundir refsinga þjoðveldisaldar, fjorbaugsgarð (þegar menn voru skyldaðir til að fara ur landi i þrju ar) og skoggang (þegar menn voru dæmdir friðlausir og rettdræpir og urðu að vera i felum i obyggðum til að eiga von um að komast af).

Þeim sem var dæmdur fjorbaugsgarður nefndust fjorbaugsmenn. Þeim var skylt að fara af landi brott innan þriggja sumra fra þvi að þeir voru dæmdir og skyldu þeir dveljast erlendis i þrju ar. Fjorbaugsgarður var serislensk refsing sem tekin var upp skommu fyrir kristnitoku .

Skoggangur var harðasta refsingin samkvæmt Gragas. Þeir sem dæmdir voru sekir skogarmenn nutu ekki lengur rettarverndar , voru griðlausir og utskufaðir ur samfelaginu og rettdræpir hvar sem til þeirra naðist og attu oftast ekki annars urkosti en að leggjast ut - i Noregi i skogum en a Islandi frekar i obyggðum. Sumir fundu ser hellisskuta eða annað afdrep nærri byggð og þa oft i nagrenni við einhverja sem voru þeim vinveittir og gatu liðsinnt þeim. A meðal skogarmanna sem þekktir eru ur Islendingasogum ma nefna Gretti sterka , Gisla Sursson , Horð Grimkelsson og Þorgeir Havarsson .