Thelonious Sphere Monk
, nado en
Rocky Mount
(
Carolina do Norte
) o
10 de outubro
de
1917
e finado en
Weehawken
(
Nova Jersey
) o
17 de febreiro
de
1982
, foi un pianista e compositor
estadounidense
de
jazz
. O seu estilo interpretativo e compositivo, formado plenamente en
1947
, apenas variou nos 25 anos seguintes. Pianista fundador do
bebop
, tocou tamen baixo o influxo do
hard bop
e do
jazz modal
. E conecido polo seu estilo unico de improvisacion, asi como por componer varios temas clasicos do repertorio do jazz, destacando "Round About Midnight", "Straight No Chaser", "52nd Street Theme" e "Blue Monk".
A sua familia trasladouse pouco despois a
Manhattan
(
Nova York
). Nese apartamento viviria ate o final dos seus dias. Comezou a tocar o piano a idade de seis anos e ainda recibiu algunha educacion musical, foi esencialmente un autodidacta; as suas primeiras influencias foron dos grandes pianistas de corte
stride
,
James P. Johnson
e
Willie "The Lion" Smith
. Durante a sua adolescencia comezou a traballar nalguns
rent parties
tocando o
organo
e o
piano
na
igrexa bautista
. Estudou no instituto Stuyvesant, se ben nunca chegou a graduarse.
En 1935, decidiu marchar de viaxe a percorrer o mundo acompanando co
piano
a un predicador
evanxelista
. Despois de dous anos, regresou a sua cidade e formou o seu propio cuarteto, actuando en diversos clubs ate que en 1941 o bateria
Kenny Clarke
elixiuno como pianista da casa para tocar no
Minton's Playhouse
, o lendario club de
Manhattan
no que se enxendraria o
bebop
. O seu estilo na epoca e descrito como "hard-swinging", con marcadas influencias de
Art Tatum
,
Duke Ellington
,
James P. Johnson
e outros pianistas.
Durante a sua estancia no
Minton's
, Monk foi perfeccionando o seu estilo unico, participando nas sesions chamadas "cutting competitions", cos mais renomeados solistas da epoca. Durante eses anos, Monk entrou en contacto con musicos como
Dizzy Gillespie
,
Charlie Parker
,
Miles Davis
,
Sonny Rollins
,
Milt Jackson
e
John Coltrane
, que estaban sentando as bases do
bebop
. En 1944 realizou as suas primeiras gravacions con
Coleman Hawkins
Quartet. En 1947, gravou por primeira vez como lider da sua propia banda, e publicou o seu LP de debut,
Genius of Modern Music, Vol. 1
, que mostraba o seu talento tanto para a composicion como para a improvisacion. Ese mesmo ano casou con
Nellie Smith
, e en 1949 o matrimonio tivo un fillo,
T.S. Monk
, que seria bateria de
jazz
. A sua filla Barbara naceu en 1953.
En agosto de 1951, foi arrestado pola policia de
Nova York
, acusado de posesion de
narcoticos
, pois negouse a denunciar ao seu amigo, o tamen pianista
Bud Powell
, ao que presumiblemente pertencia a
droga
. Retirouselle o permiso para actuar en locais nocturnos nos que se consumise alcohol (unha autorizacion, o "New York City Cabaret Card", que era expedida pola policia). Pasou a primeira metade dos anos 50 componendo, gravando discos e actuando en teatros e xiras fora da cidade.
Tras gravar varios discos para
Blue Note
entre 1947 e 1952, firmou un contrato con
Prestige
, para a que gravou entre 1952 e 1954 alguns dos discos mais importantes, incluindo colaboracions co saxofonista
Sonny Rollins
e co bateria
Art Blakey
. O produtor
Orrin Keepnews
, de
Riverside Records
, persuadiulle de que gravase un disco con temas de
Duke Ellington
e outro con estandares, para que a sua musica se fixese mais accesible ao publico medio de
jazz
. En 1956, gravouse o clasico
Brilliant Corners
e a partir do ano seguinte os cambios na sua vida sucederonse.
Monk foi contratado polo Five Spot e ali formaria parte dun cuarteto que contaria co saxofonista
John Coltrane
. Como consecuencia destas actuacions, a
critica
e o publico de
jazz
reconeceriano por fin como un mestre. O ate enton caracter unico da sua musica, que tan dificil era de asumir por unha audiencia que tina como modelo a
Bud Powell
, converteuse en 1957 nun motivo de admiracion. De repente, Monk converteuse nunha celebridade e o seu status non cambiaria ate o final da sua carreira.
En 1959, o seu cuarteto contou coa participacion do saxofonista tenor
Johnny Griffin
e apareceu cunha orquestra no Town Hall; en 1962 firmou con
Columbia
e dous anos despois foi portada da revista
Time
. Un segundo concerto coa orquestra foi celebrado en 1962, resultando mellor que o primeiro, polo que Monk estaria constantemente de xira durante os anos sesenta co seu cuarteto, agora co tenor
Charlie Rouse
.
Tocou cos
Giants of Jazz
durante 1971-1972, e en 1973, repentinamente, retirouse. Monk padecia unha enfermidade mental e, a parte dunhas aparicions especiais a mediados dos setenta, viviu recluido o resto da sua vida.
- After Hours at Minton's
(1943)
- Genius Of Modern Music: Volume 1
(1947-1948)
- Genius Of Modern Music: Volume 2
(1947-1952)
- Thelonious Monk Trio
(1952)
- Monk (album)|Monk
(1953)
- Thelonious Monk and Sonny Rollins
(1953)
- Thelonious Monk plays the Music of Duke Ellington
(
Riverside Records
) (1955)
- The Unique Thelonious Monk
(1956)
- Brilliant Corners
(1957)
- Thelonious Himself
(1957)
- Thelonious Monk with John Coltrane
(1957)
- Art Blakey's Jazz Messengers with Thelonious Monk
(1957)
- Monk's Music
(1957)
- Mulligan Meets Monk
(1957, with Gerry Mulligan)
- Blues Five Spot
(1958)
- Thelonious in Action
(1958)
- Misterioso
(1958)
- The Thelonious Monk Orchestra at Town Hall
(1959)
- 5 by Monk by 5
(1958)
- Thelonious Alone in San Francisco
(1958)
- Thelonious Monk at the Blackhawk
(1960)
- Monk in France
(1961)
- Monk's Dream
(1962)
- Criss Cross
(1962)
- Monk in Tokyo
(1963)
- Miles and Monk at Newport
(1963, con Miles Davis, no acreditado)
- Big Band and Quartet in Concert
(1963)
- It's Monk's Time
(1964)
- Monk.
(1964)
- Solo Monk
(1964)
- Live at the It Club
(1964)
- Live at the Jazz Workshop
(1964)
- Straight, No Chaser
(1966)
- Underground
(1967)
- Monk's Blues
(1968)
- The London Collection
(1971, tres volumes)
- Thelonious Monk Quartet with John Coltrane at Carnegie Hall
(2005)
(lista incompleta)
- Ask Me Now
- Ba-lue Bolivar Ba-lues-are
- Bemsha Swing (con Denzil Best)
- Blue Hawk
- Blue Monk
- Blue Sphere
- Blues Five Spot
- Boo Boo's Birthday
- Brake´s Sake
- Bright Mississippi
- Brilliant Corners
- Bye-Ya
- Children´s Song
- Coming On The Hudson
- Crepuscule With Nellie
- Criss Cross
- Epistrophy (con Kenny Clarke)
- Eronel (con Idrees Sulieman, Sadik Hakim)
- Evidence
- 52nd Street Theme
- Four in One
- Friday the 13th
- Functional
- Gallop´s Gallop
- Green Chimneys
- Hackensack
- Hornin´ In
- Humph
- I Mean You (con Coleman Hawkins)
- In Walked Bud
- Introspection
- Jackie-ing
- Just you, just me
- Let´s Call This
- Let's Cool One
- Light Blue
- Little Rootie Tootie
- Locomotive
- A Merrier Christmas
- Misterioso
- Monk's Dream
- Monk's Mood
- Monk´s Point
- North of the Sunset
- Nutty
- Off Minor
- Oska T.
- Pannonica
- Played Twice
- Raise Four
- Reflections
- Rhythm-A-Ning
- Round Midnight (con Cootie Williams. letras: Bernie Hanighen)
- Ruby, My Dear
- San Francisco Holiday
- Shuffle Boil
- Sixteen
- Skippy
- Something In Blue
- Straight, No Chaser
- Stuffy Turkey
- Teo
- Thelonious
- Think of One
- Trinkle-Tinkle
- Two Timer
- Ugly Beauty
- We See
- Well You Needn't (letras: Mike Ferro)
- Who Knows?
- Work