Unha
revolucion
(do
latin
revolutio
'dar volta') e un cambio ou transformacion radical e profundo respecto ao pasado inmediato. Podese producir en varios ambitos ao mesmo tempo, tales como economicos, culturais, relixiosos, politicos, sociais, militares etc. Os cambios revolucionarios, ademais de radicais e profundos, e sobre todo traeren consecuencias transcendentais, han de percibirse como subitos e
violentos
, como unha ruptura da
orde
estabelecida ou unha descontinuidade evidente co estado anterior das cousas. Se non e asi, deberia falarse mellor dunha
evolucion
, dunha
transicion
ou dunha
crise
. Se o que falta e o seu caracter transcendental, deberia falarse mellor dunha
revolta
. As revolucions son consecuencia de procesos historicos e de construcions colectivas, para que unha revolucion exista e necesario que haxa unha nova union de intereses fronte a unha vella union de intereses.
Enton, podemos dicir que revolucion e un cambio brusco ou radical nas estruturas, isto pode afectar no social, economico, cultural etc.
Na
historiografia
falase xeralmente de tres tipos de revolucions
Poden valer para exemplificalas as tres grandes revolucions que xorden e se desenvolven entre os seculos XVIII e XIX, marcando a fin da
Idade Moderna
e o comezo da
Idade Contemporanea
.
- A
Revolucion Francesa
foi un movemento fundamentalmente politico, porque se trataba de substituir a
monarquia absoluta
existente ata
1789
, para substituila por un sistema politico con caracteristicas radicalmente opostas, o que permitiu falar dun
Antigo Rexime
e un
Novo Rexime
. Desde un punto de vista xeral, pode incluirse a francesa entre as
Revolucions Liberais
, entendidas como as que aplican a
ideoloxia
politica
liberal
, e que comezarian coa
independencia americana
e continuarian en
Europa occidental
polo menos ate
1848
.
- A
revolucion burguesa
entendida como a substitucion como clase dominante do
estamento privilexiado
(formado por
nobreza
e
clero
) pola
burguesia
, co cambio de relacions, comportamentos, actitudes e valores sociais que se identifican cunha ou outra; permite falar dunha nova sociedade de clases. Poren, a historiografia adoita utilizar mais comunmente o termo Revolucions burguesas para referirse, ate no seu aspecto estritamente politico (a pesar da impropiedade), as que chamamos revolucions liberais, e dicir, a todos os procesos revolucionarios (como a mesma Revolucion Francesa) nos que esta clase social e impulsora.
- A
Revolucion Industrial
ten un caracter esencialmente economico, a transformacion respecto da epoca precedente (a preindustrial) co uso de novas tecnicas, fontes de enerxia, invencion de maquinarias, innovadores medios de transporte, aumento da capacidade produtiva coa substitucion dos talleres artesanais polas fabricas etc
E necesario indicar que estes dous ultimos procesos, a pesar de seren de duracion secular, foron claramente percibidos polos seus contemporaneos como subitos e violentos, como o proban, entre outros extremos, a resistencia e os conflitos que xerou a aparicion do
maquinismo
(a destrucion de maquinas ou
luddismo
). E de imposibel solucion o debate (no que pode destacarse o achegue de
E. P. Thompson
) sobre se a revolucion industrial inglesa custou mais mortes e sufrimentos que a revolucion liberal francesa.
Xustificado este uso, entendese que por extension se aplique o termo revolucion a
Revolucion Neolitica
e a
Revolucion Urbana
(definidos por
Vere Gordon Childe
), procesos xa non seculares mais milenarios, pero que presentan claras analoxias cos do XVIII e XIX en canto a transformacion radical (e sen dubida violenta) das formas de vida da humanidade.
Non se esgota a tipoloxia das revolucions con estes tres tipos. Falase de revolucions en calquera ambito, ate nos mais afastados dos usos anteriores, como seria o ambito da
ideoloxia
(
revolucion ideoloxica
) ou o da
arte
(
revolucion artistica
). As veces esa extension faise con evidente abuso do termo (cando se aplica a
moda
, ao
deporte
, a ultima novidade da
musica popular
...), e as veces esta plenamente xustificada (
Revolucion Cultural
na
China
maoista
) ou o concepto de
revolucion cientifica
(
Thomas Kuhn
).
Ainda que a aplicacion do termo revolucion a estes sucesos e moi discutida, na historiografia galega o feito mais importante deste tipo e o conxunto de
revoltas irmandinas
, que se ben vistos desde hoxe non tenen algunhas das caracteristicas dunha revolucion e o seu obxectivo era mais unha restauracion de dereitos que un cambio radical, si foron vistas polos seus protagonistas e por moitos galegos desde enton como unha revolucion.
Nome
|
Periodo
|
Descricion
|
Revolucions liberais
|
Burguesa
|
|
Revolucions inspiradas na
Ilustracion
. Ascension das
burguesias
en
Europa
e
America
.
|
Inglesa
|
1642
-
63
|
Guerra entre o Parlamento e o Rei. Execucion de
Carlos I
e formacion dun
protectorado
republicano.
|
Gloriosa
|
1688
-
89
|
Jacobo II de Inglaterra
e derrocado. Establecese unha
monarquia constitucional
controlada polo
Whig
.
|
Estadounidense
|
1776
|
Institue a
independencia
de
Inglaterra
coa creacion dunha
republica
.
|
Francesa
|
1789
-
99
|
Unha das revolucions mais influentes, asociada coa ascension da burguesia.
|
De maio
|
1810
-
20
|
Arxentina
independizouse (de feito en 1810 e de dereito en 1816) dos reis Borbons de
Espana
.
|
De xullo
|
1830
|
Carlos X de Francia
abandona o poder, sendo substituido por
Lois Filipe
.
|
Belga
|
1830
|
Fallada revolucion. Consolidase o reino belga.
|
De 1848
|
1848
|
Vaga de revolucions liberais e republicanas erradas en toda Europa.
|
Rusa
|
1905
|
Fallada revolucion burguesa-liberal con socialistas contra o Tsar
Nicolao II
.
|
Mexicana
|
1910
|
Derrocamento do ditador
Porfirio Diaz
, chegada ao poder de
Francisco I. Madero
.
|
Xinhai
|
1911
|
Desbaratamento do goberno da
dinastia Qing
e creacion da
Republica da China
.
|
Alema
|
1918
|
Instauracion da
Republica de Weimar
por unha revolucion obreira contra o
kaiser
.
|
Alxeriana
|
1954
-
62
|
Guerra revolucionaria de independencia colonial contra
Francia
.
|
Maio frances
|
1968
|
Revoltas estudantis e de traballadores contra o goberno de
Charles de Gaulle
.
|
Dos Caraveis
|
1974
|
Derrocamento da ditadura conservadora pola esquerda portuguesa.
|
Indonesa
|
1998
|
Caida do ditador
Suharto
.
|
Serbia
|
2000
|
Derrota de
Slobodan Milo?evi?
, novo presidente e gobernos democraticos.
|
Revolucions socialistas
|
Espanola
|
1936
|
Resposta ao golpe de estado do 18 de xullo de 1936 contra a legalidade republicana. O seu caracter foi en gran parte
libertario
.
|
Alema
|
1919
|
Fracasada revolucion en
Alemana
de
Rosa Luxemburg
e
Karl Liebknecht
.
|
Sandinista
|
1979
|
Popular derrocamento en
Nicaragua
da ditadura de
Somoza
por un movemento
campesino
.
|
Bolivariana
|
1999
|
Cambio politico economico e social impulsado por
Hugo Chavez
en
Venezuela
, comezado desde o seu acceso ao goberno. A revolucion esta baseada, no ideario do
libertador
Simon Bolivar
.
|
Revolucions anti-sovieticas
|
Hungara
|
1956
|
Revolucion de labregos e obreiros contra o goberno
comunista
, suprimida polas tropas
sovieticas
.
|
De veludo
|
1989
|
Desbaratamento pacifico do goberno comunista na desaparecida
Checoslovaquia
.
|
Cantada
|
1988
|
Derrocamento pacifico do goberno comunista en
Estonia
.
|
Revolucions marxista-leninistas
|
Rusa
|
1917
|
A mais influente revolucion moderna, os
bolxeviques
conseguen o poder e forman a
URSS
.
|
Hungara
|
1919
|
Tras o final da
primeira guerra mundial
, estabelecese a
Republica Sovietica Hungara
.
|
Mongol
|
1920
|
|
Norcoreana
|
1948
|
Estabelecese un rexime comunista.
|
China
|
1949
|
Vitoria da rebelion campesina comunista de
Mao Zedong
, nace a
Republica Popular da China
.
|
Cultural
|
1966
-
76
|
Movemento
maoista
na Republica Popular da China.
|
Norvietnamita
|
1954
|
Ho Chi Minh
estabelece un
Estado socialista
.
|
Iraqui
|
1958
|
Karim Qasim
tomou o poder tras un golpe de estado.
|
Cubana
|
1959
|
Revolucion contra o ditador
Fulgencio Batista
. Vitoria do goberno revolucionario de
Fidel Castro
.
|
Congolesa
|
1964
|
|
Suriemeni
|
1967
|
Establecese unha Republica Popular de orientacion marxista.
|
Libia
|
1969
|
Gaddafi
estabelece un estado Popular e Socialista.
|
Somali
|
1969
|
|
Beninesa
|
1972
|
|
Etiope
|
1974
|
|
Guineana
|
1974
|
|
Cambodiana
|
1975
|
Estabelecese a
Kampuchea Democratica
.
|
Survietnamita
|
1975
|
|
Laosiana
|
1975
|
|
Malgaxe
|
1975
|
Un golpe de estado puxo o goberno en poder de
Didier Ratsiraka
.
|
Caboverdiana
|
1975
|
|
Mozambicana
|
1975
|
O
FRELIMO
consegue a independencia do pais.
|
Angolana
|
1975
|
Conseguese a independencia. O
MPLA
toma o poder.
|
Afga
|
1978
|
|
Granadina
|
1979
|
Maurice Bishop
estabelece un goberno Marxista-Leninista.
|
Burkinesa
|
1983
|
|
Revolucions islamicas
|
Iraniana
|
1979
|
Derrota popular do
Sah
de Iran, conformandose unha republica
islamica
.
|
Taliban
|
1996
|
Movemento extremista islamico en
Afganistan
.
|
- Hobsbawm, Eric J.
Las revoluciones burguesas
(The Age of Revolution) 1987 Barcelona: Labor ISBN 84335298781
- Arendt, Hannah
Sobre la revolucion
(On Revolution) 1967, 1998 Revista de Occidente, Alianza Editorial
ISBN 84-206-5806-5
|
---|
Poderes
| |
---|
Formas de goberno
| |
---|
Reximes e sistemas
| |
---|
Tipos de poder
| |
---|
Clases de estado
| |
---|
Conceptos
| |
---|
Procesos
| |
---|
Divisions administrativas
| |
---|
Cargos
| |
---|
Disciplinas
| |
---|
Ideoloxias
| |
---|
Actitudes
| |
---|