O rio
Xordan
(en
hebreo
:
????? ???????????
nehar hayarden
; en
arabe
:
????? ???????????
nahr al-urdun
) e unha corrente de auga que corre polo
Oriente Proximo
, na maior parte do seu curso entre terras dos estados de
Israel
e
Xordania
. E un rio sen desembocadura en mar aberto, pois faino nun lago, o denominado
mar Morto
. A sua lonxitude e duns 360 km.
Mapa coa conca do Xordan
En
hebreo
denominase: ??? ?????
nehar hayarden
; en
arabe
: ??? ??????
nahr al-urdun
. O nome hebreo parece significar "baixar; descender", o que concorda co seu traxecto, iniciado sobre arredor de 500 m o nivel do mar ate case 400 m por baixo, un desnivel de arredor de 900 m.
A denominacion arabe e o correlato da hebrea, poren popularmente e conecido como
Ax-Xariat Al-Kabir
'lugar para beber grande'.
Do rio toman o seu nome
Xordania
e
Cisxordania
.
O Xordan formase da confluencia doutros tres rios, na rexion do
monte Hermon
, na cara norte dos
Altos do Golan
: o
Banyas
, que ven de Occidente; o
Dan
, confluente central e o
Hasbani
, que e o ramal oriental. A direccion do rio logo desa union e decididamente norte-sur. A uns 70 km de percorrido, o Xordan atravesa o pequeno
lago Hula
(en arabe
Bahr al-Hulah
), lixeiramente por encima do nivel do mar, e desde ai, continua durante uns poucos quilometros, ate o
mar de Tiberiades
ou
Xenezaret
, do cal rexorde para seguir a
depresion de Ghor
, que e a continuacion asiatica do
Gran Val do Rift
africano, sempre en direccion norte-sur ate desembocar na parte setentrional do
mar Morto
, despois de 360 km de curso
[
1
]
, do cal e practicamente a sua maior fonte de alimentacion
hidrica
. En case a maior parte do curso, a pouco de deixar atras o lago Hula, o leito esta por debaixo do nivel do mar, alcanzando a maxima profundidade no mar Morto, cuxo nivel, por mor do desecamento sufrido nos ultimos anos, esta nuns -400 m., que constitue a maior depresion terrestre.
A parte dos tres rios que o orixinan, os tributarios principais do Xordan son:
- Pola esquerda:
- O
Yarmuk
, que e o mais importante dos seus afluentes,
- O
Jabbok
, o segundo en importancia,
- Pola dereita:
- O
Arnon
(en arabe
Wadi Mujib
).
En
1964
, Israel puxo en servizo un
encoro
para extraer auga do Lago Tiberiades. No mesmo ano
Xordania
construiu unha canle para coller auga do rio Yarmuk, o principal tributario do Xordan, e tamen
Siria
levantou presas neste mesmo rio. En ambos dous casos para regadios.
Na epoca contemporanea as augas da conca do Xordan, nunha proporcion calculada en arredor do 70% ao 90%, son usadas para consumo humano, o que ten reducido o leito do rio. Isto xunto coa elevada evaporacion que sofre o
mar Morto
ten reducido o volume deste. As augas menos profundas deste lago desapareceron e no seu canto observanse agora extensas placas de sal.
En setembro de
2006
, o problema aumentou co aumento da contaminacion. Tramos do Xordan foron acoutados so para usos bautismais. A maior contaminacion observase nos 105 km do tramo no val de Ghohr, o que media entre o mar de Tiberiades e o mar Morto. Os ecoloxistas afirman que a polucion practicamente destruiu o
ecosistema
do rio e reconstruilo pode levar decadas.
[
2
]
En 2007, a seccion de
Amigos da Terra
en Oriente Proximo declarou o rio Xordan como un dos 100 lugares mais danados do mundo, en boa medido debido a falta de cooperacion entre Israel e os paises arabes circunvecinos.
[
3
]
- ↑
As diversas fontes consultadas danlle ao Xordan unha lonxitude distinta; asi dentro da Wikipedia o artigo en inges outorgalle 251 km; en aleman daselle 400 (e 175 en lina recta); en frances 360 etc; a vella enciclopedia Espasa asignalle 215, pero di que a cifra se triplica ou cuadriplica "se se contan as suas inumeras curvas"; mais o "Diccionario Enciclopedico Espasa, edicion de 1998, dalle 320; a "Enciclopedia Universal Sopena", edicion de 1963, dalle 260 km; pola sua parte a Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, t. V, s.v., Jordan River, di que ten 360 km, cifra con a que nos quedamos dado o prestixio desta fonte
- ↑
Ramit Plushnick-Masti.
"Raw Sewage Taints Sacred Jordan River"
. Associated Press
. Consultado o
2007-04-10
.
- ↑
"Endangered Jordan",
Dateline World Jewry
,
World Jewish Congress
, setembro de 2007