한국   대만   중국   일본 
O lino na cultura popular galega - Wikipedia, a enciclopedia libre Saltar ao contido

O lino na cultura popular galega

Engadir ligazons
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Distintos trebellos para preparar o lino

O lino na cultura popular galega .

Refraneiro [ editar | editar a fonte ]

O lino no Museo Liste .
  • A linaza por San Marco nin nada, nin no saco [ 1 ] .
  • A muller de bo alino, cria, fia, devana e vende o lino [ 2 ] .
  • A que o lino alina, esa o fia .
  • Antes de pan vino, antes de vino toucino, e antes toucino que lino .
  • Antes pan que vino, antes vino que toucino, e antes toucino que lino [ 3 ] .
  • Botamo todo en vino e non en lino [ 4 ] .
  • Dixolle o millo a linaza: "Andate ti, espepitada, que os tres dias estas nada". E a linaza respondeulle: "Seica coma ti, borron, que tardas sete semanas en salires do torron" .
  • En saco de lino non levela farina o muino [ 5 ] .
  • En Santiago e agosto estroupelear, que e tempo do lino mazar .
  • "¡Erte, dorminon, que pasas un mes sen sair a ve-lo sol!", dixolle a linaza o millo. "¡Cala trigudilla: pola manan sementada e pola noite nascida!", dixolle o millo a linaza [ 6 ] .
  • Febreiro, frebas de frio, e non de lino [ 7 ] .
  • "¡Lavada, aos tres dias nada!", dixolle o millo a linaza. "¡Nugallan" ?dixolle ela-, "un mes baixo o torron e ainda se vou non vou!" [ 8 ] .
  • Lino bo, lino malo, todo frolece en maio .
  • Lino de Holanda, pesa e non anda .
  • Lino e la non queren ventan [ 9 ] .
  • O lino apurado da lenzo ben sobrado .
  • O lino e a estopa, a sombra .
  • Polo San Martino, fabons o lino .
  • Por San Francisco bota o lino mourisco, se o botas en San Simon nin da estopa nin estopon .
  • Por San Martino, nin faba, nin lino .
  • Por San Martino, non sementes fabas nin lino [ 10 ] .
  • Por Santa Erea, toma os bois e semea; por San Martino, nin fabas nin lino [ 11 ] .
  • Pro lino, sete voltas de rella e a caghalla da ovella .
  • Santa Vivian, mocinas no lino e vellas na lan [ 12 ] .

Cantigueiro [ editar | editar a fonte ]

  • A Santa Virxe do Viso/ ten un tendel de meados;/ vente conmigo, menina,/ o rio ver de lavalos [ 13 ] .
  • Arrigadeiras do lino,/ arrigai o lino ben,/ non mirendes pro portairo/ que a merenda vela ei ven [ 14 ] .
  • Arrigai, arrigadeiras,/ daille lino os ripadores;/ a moza que ben responde/ nunca lle faltan amores [ 15 ] .
  • Arrigai, arrigadeiras,/ daille lino os ripadores;/ que xa veu a primaveira/ i hei de tomar dos amores [ 16 ] .
Restrelo para asedar o lino
  • As mocinas da espadela/ son poucas, pero son boas,/ cando ven por eli os mozos/ todas parecen cotorras [ 17 ] .
  • Calate, porca, cochina,/ non me volvas a falar,/ que tinas sete camisas/ de tomentos a raiar [ 18 ] .
  • Donde ves, Carmina?/ Veno da montana,/ de ver o meu lino/ se ten a bagana./ Se ten a bagana/ deixalla criare/ que o estar madura/ imola arrigare [ 19 ] .
  • Ei, senores ripadores,/ chegados a ramallosa,/ polas trazas que vou vendo/ non vai hoxe o lino a poza [ 20 ] .
  • Esta noite hai unha fia,/ tamen hai unha espadela,/ mina nai, saqueme o caldo/ que eu tamen hei de ir a ela [ 21 ] .
  • Este ano hai moito lino,/ este ano hai moita aresta;/ os mocinos que hai agora/ cheiran a mexo que apestan [ 22 ] .
  • Fia, mina roca, fia,/ fia mina fiandeira,/ toda a noite fia, fia,/ o lino que veu da feira [ 23 ] .
  • Fun ao mar e vin do mar/ i o teu lino sen fiar;/ que figueches, calaceiro,/ cada ano seu regueiro [ 24 ] .
  • Hei ir a fia esta noite,/ e hei de matar o candil,/ e heille mazar a cotena/ a un majo que campa ali .
  • Hoxe arriguei o meu lino,/ hoxe o dei a fiare,/ que pasei onte por il,/ non sei se e lino se e herba [ 25 ] .
  • Iste e o tempo do troupele, troupele,/ iste e o tempo do troupelear,/ iste e o tempo de maza-lo lino,/ iste e o tempo do lino mazar [ 26 ] .
  • Maruxa, monda o teu lino,/ non te vaias a taberna:/ pasei onte por ali,/ non sei si e lino si e herba [ 27 ] .
  • Meu chalequino de lino,/ feito detras das paredes:/ o que espreita xempre ouve/ falar de si moitas veces [ 28 ] .
  • Meu chalequino de lino,/ vamonos servir ao rei,/ que os ricos loitan e quedan/ i eu, como son probe, irei [ 29 ] .
  • Mina roquina de cana,/ meu fusino de oliveira,/ tendes que fia-lo lino/ que me ven mana da feira [ 30 ] .
  • Mozos que estas no ripanzo,/ ponanse na ramallosa,/ que co que ei estan faguendo/ o lino non vai a poza [ 31 ] .
  • Na corte de Xan Manoel/ hai moitas mozas cantando:/ unhas tascan, outras fian/ i outras estan asedando [ 32 ] .
  • O lino queda na poza/ i a bagana no palleiro;/ agora, mina menina,/ tocaremo-lo pandeiro [ 33 ] .
  • Que estriga teno na roca!/ Que mazaroca farei!/ Que lindos mozos eu teno/ no lugar de Recarei [ 34 ] .
  • Teno unha manta de estopa,/ hei faguer unha de lino,/ hei ter todo perparado/ para me casar contigo [ 35 ] .
  • Teno unha roca en Gontan,/ un fuso no Chao da Veiga;/ i o lino por sementar/ cando me has vir, costureira? [ 36 ] .
  • Vale mais unha da Laxe/ cunha chaqueta de lino/ que todalas de Cornazo/ vestidas de pano fino [ 37 ] .
  • Veno de ver o meu lino/ que me da pol-a cintura:/ non sei se e lino se e herba, / bagana non ten ningunha [ 38 ] .

Adivinas [ editar | editar a fonte ]

  • De verde nace/e de verde se cria/e acaba bailando/coa senora Maria [ 39 ] .

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. ↑ San Marcos, 25 de abril.
  2. ↑ ERG, Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v. muller .
  3. ↑ Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v. pan .
  4. ↑ Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v. vino .
  5. ↑ Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v. farina .
  6. ↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: vel-o, o millo, a linanza (sic).
  7. ↑ Falase mais normalmente das frebas de marzo , nome que se da os primeiros dias deste mes que adoitan ser tan crus como os do mes de febreiro anterior. Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v. febreiro .
  8. ↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No texto: ela, ainda .
  9. ↑ Xose Ramon Marino Ferro.
  10. ↑ Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v. San Martino .
  11. ↑ Santa Irea ou Erea, 18 de setembro; San Martino, 11 de novembro.
  12. ↑ Santa Vivian, 2 de decembro.
  13. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 46. Os meados son as madeixas de lino fiado que, unha vez lavadas, disponense o sol nun tendel de meados .
  14. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 45. No orixinal: ehi . Arrigar e apanar o lino ou outras plantas.
  15. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 45.
  16. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 45. Ripar o lino e quitarlle a baga pasandoo polos dentes do ripo. A arriga faise polo abril.
  17. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 48.
  18. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 55. Tomentos son os restos da limpeza do lino, de ruin calidade; poner a raiar e ponelos o sol para que branquexen.
  19. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 71. A bagana e a capsula, pequena e esferica, que con ten as sementes do lino.
  20. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 73. No orixinal: Eih . Despois de arrigar o lino, ponse en feixes e levase a unha poza onde se mete en auga durante un tempo.
  21. ↑ Fermin Bouza Brey 1929, 174.
  22. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 78.
  23. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 85.
  24. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 85. No orixinal: fun do mar . Engade Xaquin Lorenzo que, segundo Bouza Brey, se trata dunha fala de animais na que o paxaro chamado lavandeira dille o labrego que ten que fiar o lino durante o inverno, mentres el migra o mar; ademais debe facer que cada suco sexa un regeiro para asegurar que a planta estea sempre mollada.
  25. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 89. No orixinal: arriguei, pasei, erba . Entre a arraiga do lino e o momento de fiar ten que pasar un tempo e distintas operacions para o poner en condicions de ser fiado.
  26. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 90. No orixinal: mazalo .
  27. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 235. No orixinal: pasei, erba . Xaquin Lorenzo localizara en Reigosa, pero non identifica este lugar.
  28. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 97.
  29. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 97. Daquela era posible a redencion do servizo militar mediante o pago dunha cantidade de dineiro.
  30. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 101. No orixinal: fialo, ven .
  31. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 106. O ripanzo e o aparato en forma de peite co que se quita a bagana do lino; ramallosa e un monte de ramas cortadas das arbores.
  32. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 106). Tascar, fiar e asedar son operacions relacionbadas coa preparacion do lino.
  33. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 118. No orixinal: tocaremolo .
  34. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 137. Unha estriga e un pequeno feixe de lino que se pon na roca para fiar. Recarei e lugar da parroquia e concello de Bande .
  35. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 152.
  36. ↑ Xaquin Lorenzo Fernandez, 252. Xaquin Lorenzo non localiza estes lugares, alleos a Limia Baixa.
  37. ↑ A Laxe e lugar de Arealonga, parroquia de Vilagarcia ; Cornazo e outra parroquia de Vilagarcia. Fonte: Bouza Brey, 179. No texto: mais, c-unha, todal-as .
  38. ↑ Real Academia Galega 1913, s. v. bagana .
  39. ↑ O lino na devanadoira. Garfer e Fernandez, 268; no orixinal: beilando, ca .

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Bibliografia [ editar | editar a fonte ]

  • ANONIMO: Saudade. Verba Galega nas Americas . Mexico 1942-1953. Ed. facsimile do Centro Ramon Pineiro 2008.
  • BOUZA BREY, Fermin : "Cantigas populares da Arousa", en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos III, 1929, 153-204 [en facsimile II].
  • GARFER, J.L. e FERNANDEZ, C.: Adivinancero popular gallego . Taurus Ed., Madrid 1984.
  • LORENZO FERNANDEZ, Xaquin : Cantigueiro popular da Limia Baixa , Galaxia, Vigo 1973.
  • MARINO FERRO, Xose Ramon : La medicina popular interpretada I. Xerais, Vigo 1985.
  • Real Academia Galega : Diccionario gallego-castellano 1913-1928.
  • RODRIGUEZ GONZALEZ, Eladio : Diccionario enciclopedico gallego-castellano , Galaxia, Vigo 1958-1961.

Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]

Traido desde ≪ https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=O_lino_na_cultura_popular_galega&oldid=6428494 ≫