O Salvador
|
|
|
|
| Himno
| Himno nacional do Salvador
 |
|---|
|
|
| Lema
| ≪
Dios, Union, Libertad
≫
≪
God, Unity, Freedom
≫
≪
Бог, единство, свобода
≫
≪
Duw, Undod, Rhyddid
≫
|
|---|
| Nomeado en referencia a
| Redentor
(pt)
 |
|---|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Capital
| San Salvador
|
|---|
| Conten a division administrativa
| |
|---|
|
| Poboacion
| 5.744.113
(2007)
(276,93
hab./km²
)
|
|---|
| Lingua oficial
| lingua castela
|
|---|
|
| Parte de
| |
|---|
| Superficie
| 20.742 km²
|
|---|
| Punto mais alto
| Cerro El Pital
(pt)
(2.730 m)
|
|---|
| Punto mais baixo
| Oceano Pacifico
(0 m)
|
|---|
| Comparte fronteira con
| |
|---|
|
| Precedido por
| |
|---|
| Creacion
| 2 de febreiro de 1841
|
|---|
|
| Organo executivo
| Government of El Salvador
(en)
|
|---|
| • Presidente
| Nayib Bukele
(2019?)
|
|---|
| Organo lexislativo
| Assembleia Legislativa da Republica de El Salvador
(pt)
,
(Escano: 60)
|
|---|
| Membro de
| |
|---|
| PIB nominal
| 29.451.240.000 $ (2021)
|
|---|
| Moeda
| dolar estadounidense
|
|---|
|
| Fuso horario
| |
|---|
| Dominio de primeiro nivel
| .sv
|
|---|
| Prefixo telefonico
| +503
|
|---|
| Telefono de emerxencia
| 911
e
913
(pt)
|
|---|
|
| Codigo de pais
| SV
|
|---|
|
|
|
| Paxina web
| elsalvador.travel…
|
|---|
 |
O Salvador
[
1
]
(en
castelan
:
El Salvador
) oficialmente
Republica do Salvador
(en
castelan
:
Republica de El Salvador
), e o pais mais pequeno e mais densamente poboado de
America Central
. Limita polo nordeste con
Honduras
, polo leste co
golfo de Fonseca
, polo sur co
oceano Pacifico
e polo oeste con
Guatemala
. A sua capital e
San Salvador
, sendo tamen a meirande cidade. No ano 2016, o pais tina unha poboacion de arredor de 6,34 millons de persoas.
Durante seculos, O Salvador estivo habitado por numerosos pobos
mesoamericanos
, especialmente o
pobo pipil
, asi como o
pobo lenca
e os
pobos maias
. A comezos do seculo XVI, o
Imperio Espanol
conquistou o territorio, incluindoo no
Vicerreinado de Nova Espana
, gobernado dende
Cidade de Mexico
. Poren, o Vicerreinado de Mexico tina pouca ou ningunha influencia nos asuntos cotians do istmo de America Central, que foi colonizado en 1524. En 1609, a area converteuse na
Capitania xeneral de Guatemala
, da cal O Salvador formou parte ate a sua independencia de Espana en 1821, primeiro como parte do
Primeiro Imperio Mexicano
, do cal se secesionou, como parte da
Republica Federal de America Central
, en 1823. Cando a republica se disolveu en 1841, O Salvador converteuse nun estado soberano, despois formou unha union de curta duracion con
Honduras
e
Nicaragua
chamada
Republica Maior de America Central
, que durou dende 1895 ate 1898.
[
2
]
[
3
]
[
4
]
Dende finais do seculo XIX ate mediados do seculo XX, O Salvador padeceu inestabilidade politica e economica cronicas, caracterizadas por golpes de estado, revoltas e unha sucesion de lideres
autoritarios
. A persistente
desigualdade social
e o malestar social culminaron na devastadora
guerra civil do Salvador
(1979?1992), entre o goberno militar e unha coalicion de
grupos guerreiros
de
esquerda
. O conflito rematou cos
Acordos de Paz de Chapultepec
, que posibilitaron o estabelecemento dunha republica constitucional multipartidista que se manten ate o presente.
A economia do Salvador estivo dominada historicamente pola agricultura, comezando coas plantas
Indigofera
, o cultivo mais importante durante o periodo colonial,
[
5
]
[
6
]
seguido polo
cafe
, que a comezos do seculo XX representaba o 90% das exportacions do pais.
[
7
]
[
8
]
Dende enton, O Salvador reduciu a sua dependencia do cafe e embarcouse na diversificacion da economia mediante a apertura de relacions comerciais e financeiros e a expansion do sector manufactureiro.
[
9
]
O
colon
, a moeda oficial do Salvador dende 1892, foi substituida polo
dolar estadounidense
en 2001.
O Salvador atopase no posto 16 entre os paises de America Latina en termos de Indice de Desenvolvemento Humano, e o cuarto en America Central (detras de
Panama
,
Costa Rica
e
Belize
) grazas a que se atopa nunha fase de rapida industrializacion.
[
10
]
Poren, o pais segue a loitar contra os altos indices de pobreza, desigualdade e crime.
O conquistador
Pedro de Alvarado
nomeou a nova provincia por
Xesus de Nazaret
("O Salvador"). O nome completo era "
Provincia De Nuestro Senor Jesus Cristo, El Salvador Del Mundo
" ("Provincia do Noso Senor Xesucristo, o Salvador do Mundo"), que foi posteriormente abreviado como "
El Salvador
".
[
11
]
Os conquistadores
espanois
que chegaron ao Salvador entre
1524
e
1525
, vinan desde
Guatemala
logo de participar na conquista do
Mexico
. Durante a colonia, O Salvador formou parte da
Capitania xeneral de Guatemala
, tamen conecida como Reino de Guatemala. O territorio salvadoreno estivo dividido nas Alcaldias Maiores de San Salvador e Sonsonate. En
1811
e
1814
producironse importantes levantamentos contra o dominio espanol que expresaron a inquietude independentista dos crioulos (a elite branca descendente de espanois). Finalmente, as nacions da
America Central
conseguiron a sua independencia de
Espana
, o
15 de setembro
de
1821
[
12
]
. O
1823
formouse a
Federacion Centro-Americana
, composta polos actuais paises da America Central:
Guatemala
,
Honduras
, O Salvador,
Nicaragua
e
Costa Rica
. O Salvador independizouse da federacion o
1838
.
Unha guerra civil de 12 anos, que custou as vidas de preto de 75 000 persoas, chegou a sua fin no
1992
, cando o goberno de dereita e a
guerrilla
de esquerda asinaron un tratado que levou a reformas militares e politicas.
A
Constitucion
de
1983
define o ordenamento legal basico do pais. Ai estabelecese que O Salvador e unha republica democratica, representativa na que rexe o sistema presidencialista, cuxos tres organos son o Organo Executivo, encabezado polo Presidente da Republica e o seu Gabinete. O organ Lexislativo, nomeado Asemblea Lexislativa de O Salvador (Unicameral) de 84 deputados, e o Organo Xudicial, expresado na Corte Suprema de Xustiza, integrada por 15 maxistrados, sendo un deles electo como
Presidente
do Poder
Xudicial
.
O presidente e electo por sufraxio directo e dura no cargo 5 anos. Non pode ser reelixido no periodo seguinte. O partido Alianza Republicana Nacionalista (
ARENA
) ten o poder executivo desde
1989
e seguese a manter no seu cargo apos catro periodos consecutivos.
Cos Acordos de Paz de
Xapultepec
(
1992
) crearonse a nova
Policia Nacional Civil
, a Procuradoria para a Defensa dos Dereitos Humanos, o
Tribunal Supremo Electoral
, deuselle vida legal como partido politico a oposicion de esquerda na forma do Fronte Farabundo Marti para a Liberacion Nacional (FMLN) e redefiniuse o papel do exercito, reservado para a defensa da soberania e a integridade territorial. Tamen se suprimiron alguns corpos de seguridade que estaban ao mando do exercito, como foron a Garda Nacional, a Policia de Facenda e os Batallons especiais formados para manteren a guerra contra a
insurxencia
dos anos 80.
Departamentos do Salvador.
O Salvador esta dividido en 3 zonas (Zona Occidental, Zona Oriental e Zona Paracentral) e 14
departamentos
.
Os departamentos, segundo a zona, son:
Zona Occidental
Zona Central
Zona Paracentral
Zona Oriental
O relevo do Salvador esta composto dunha
meseta
central pouco elevada (de 400 a 800 m de altitude) recortada por vales fluviais e recuberta de numerosos volcans (Santa Ana, San Vicente, San Salvador,
Tecapa
,
Conchagua
,
Ilamatepec
), dos cales alguns estan ainda activos. A parte mais elevada do pais situase no norte, no monte
El Pital
(2.730 m). A estreita franxa costeira que bordea o
oceano Pacifico
non supera os 25 km de ancho. O
Lempa
, que e parcialmente navegabel, e o principal rio do pais.
O clima do Salvador e tropical, cunha estacion seca (novembro a abril) e unha estacion humida (maio a outubro). Atopase, segundo a altitude, terras quentes, ata 800 m, terras tempadas, ata 1800 m e, mais ala, terras xeadas. A temperatura anual medio da capital,
San Salvador
, e de arredor de 24 °C.
As cidades mais importantes do Salvador son:
A economia do Salvador experimentou unha mestura de resultados durante o goberno do partido
ARENA
nas iniciativas do
mercado
libre e o modelo de xerencia
fiscal
que incluen a
privatizacion
do
sistema
de actividades bancarias, as telecomunicacions, as pensions publicas, a distribucion electrica, e unha parte da xeracion electrica, reducion dos aranceis, eliminacion dos controis de prezos e subsidios, e unha aplicacion mellorada dos dereitos de propiedade intelectual. O
PIB
estivo a crecer nun paso constante pero modesto despois da sinatura dos Acordos de Paz en
1992
, nun ambiente de estabilidade
macroeconomica
.
Un problema que O Salvador enfronta e a desigualdade economica da distribucion das ganancias persoais. No
1999
, a quinta parte da poboacion mais rica recibiu o 45 % dos beneficios, mentres que a quinta parte mais pobre recibiu soamente o 5,6 %.
Desde o mes de
decembro
de
1999
, as reservas internacionais netas igualaron aos 1.8 mil millons de dolares. Tendo este almacenador intermediario de moeda forte para traballar, o
Goberno
do Salvador, emprendeu un plan monetario da integracion que comezaba o
1 de xaneiro
do
2001
, polo cal o dolar dos
Estados Unidos
se converteu en moeda de curso legal xunto ao
colon salvadoreno
, e toda a
contabilidade
formal foi emprendida nos
dolares
. Deste xeito, o goberno limitou formalmente a sua posibilidade de poner politicas monetarias sobre o mercado para influir variabeis a curto prazo na
economia
. Desde
2001
, o colon deixou de circular e agora xa non se utiliza para facer transaccions; poren, alguns almacens ainda informan ao publico de prezos en colons e a vez en dolares.
En xeral, a poboacion apoiou o cambio do colon ao dolar, se ben os salarios seguen sendo iguais a pesar de que creceu o prezo da maioria dos produtos. O cambio ao dolar axudou a baixar os intereses nos creditos, co que moitas persoas tiveron acceso a creditos para compraren unha
casa
ou un
automobil
. Os sectores politicos da esquerda foron moi criticos no proceso de
dolarizacion
, o cal unicamente favorece as empresas do sector financeiro.
Actualmente, a economia esta mais orientada cara a manufactura e aos servizos, en lugar da
agricultura
(cultivo do
cafe
). As suas principais
industrias
son a de
alimentos
e
bebidas
, produtos do
petroleo
,
tabaco
, produtos quimicos, textiles e
mobles
.
| Poboacion do Salvador
|
| Ano
|
Millons
|
| 1950
|
2,2
|
| 2000
|
5,8
|
| 2016
|
6,3
|
A poboacion do Salvador no ano 2016 era de 6 344 722, comparada cos 2 200 000 persoas en 1950. En 2010, a porcentaxe de poboacion menor de 15 anos era do 32,1%, do 61% entre os 15 e os 65 anos, e do 6,9% de mais de 65 anos.
[
13
]
A cidade capital de
San Salvador
ten unha poboacion de arredor de 2,1 millons de persoas. Preto do 42% da poboacion do Salvador vive en zonas rurais. O proceso de
urbanizacion
medrou de xeito constante no Salvador dende a decada de 1960, e millons de persoas desprazaronse a centros urbanos creando problemas asociados coa planificacion urbanistica e os servizos.
Arredor de 100 000
nicaraguanos
viven no Salvador.
[
14
]
A poboacion do Salvador componse de
mestizos
, brancos e pobos indixenas. O 86% dos salvadorenos son mestizos, cunha mestura de devanceiros indixenas e europeos.
[
15
]
Entre a poboacion mestiza, todolos salvadorenos que son racialmente europeos, especialmente mediterraneos, asi como afrosalvadorenos e os indixenas que non falan a sua lingua nativa ou perderon a sua cultura orixinal identificanse a si mesmos como culturalmente mestizos.
[
16
]
O 12,7% dos salvadorenos son
brancos
. Unha gran cantidade de inmigrantes de
Europa central
chegou o Salvador durante a
segunda guerra mundial
como refuxiados orixinarios da
Republica Checa
,
Alemana
,
Hungria
,
Polonia
e
Suiza
. Tamen hai pequenas comunidades de
xudeus
, palestinos critians, e arabes
musulmans
(espacialmente
palestinos
).
O 0,23% da poboacion e definida como indixena, e os principais grupos son os
cacaopera
, que representan o 0,07% da poboacion do pais, os
pipil
cun 0,06%, os
lenca
cun 0,04% e outros grupos menores que componen o 0,06%. Moi poucos amerindios mantiveron os seus constumes e tradicions, sendo asimilados co paso do tempo na cultura mestiza/espanola dominante no pais.
[
17
]
Existe unha pequena comunidade de afrosalvadorenos que forman o 0,13% da poboacion, xa que tradicionalmente se impediu que os africanos emigrasen o pais por medi de politicas gobernamentais.
[
18
]
[
19
]
A cultura
mestiza
e a dominante no pais, amplamente influida polas raices europeas e indixenas americanas. A poboacion formouse como resultado do cruzamento entre a poboacion
mesoamericana
nativa de Cuzcatlan con colonizadores europeos. A
Igrexa catolica
xoga un importante papel na cultura salvadorena. O arcebispo
Oscar Romero
e considerado un heroe nacional pola sua defensa dos dereitos humanos durante a
guerra civil do Salvador
.
[
20
]
Personalidades estraxeiras de relevancia no Salvador foron os sacerdotes e mestres
xesuitas
Ignacio Ellacuria
,
Ignacio Martin-Baro
e
Segundo Montes
, que foron asasinados en 1989 polo exercito do Salvador no trancurso da guerra civil.
As pinturas, a ceramica e os textiles son os principais produtos artesans artisticos. Os escritores
Francisco Gavidia
(1863?1955),
Salarrue
(Salvador Salazar Arrue) (1899?1975),
Claudia Lars
,
Alfredo Espino
,
Pedro Geoffroy Rivas
,
Manlio Argueta
,
Jose Roberto Cea
e o poeta
Roque Dalton
estan entre os mais importantes do pais. Persoeiros de sona do seculo XX foron o director de cinema Baltasar Polio, a directora
Patricia Chica
, o artista
Fernando Llort
e o debuxante
Tono Salazar
.
Entre os representantes mais reconecidos das artes graficas estan os pintores
Augusto Crespin
,
Noe Canjura
,
Carlos Canas
,
Giovanni Gil
, Julia Diaz, Mauricio Mejia, Maria Elena Palomo de Mejia,
Camilo Minero
, Ricardo Carbonell, Roberto Huezo, Miguel Angel Cerna ou Esael Araujo.
Celebracion da festa patria en Las Chinamas.
- ↑
Definicions no
Dicionario da Real Academia Galega
e no
Portal das Palabras
para
salvadoreno
.
- ↑
Roy Boland (1 de xaneiro de 2001).
Culture and Customs of El Salvador
. Greenwood Publishing Group. p. 2.
ISBN
978-0-313-30620-4
.
- ↑
Maureen Ihrie; Salvador Oropesa (20 de outubro de 2011).
World Literature in Spanish: An Encyclopedia [3 volumes]: An Encyclopedia
. ABC-CLIO. p. 332.
ISBN
978-0-313-08083-8
.
- ↑
Jeanne M. Haskin (2012).
From Conflict to Crisis: The Danger of U.S. Actions
. Algora Publishing. p. 152.
ISBN
978-0-87586-961-2
.
- ↑
Tommie Sue Montgomery (1995).
Revolution in El Salvador: From Civil Strife to Civil Peace
. Westview Press. p. 27.
ISBN
978-0-8133-0071-9
.
- ↑
Kevin Murray (1 de xaneiro de 1997).
El Salvador: Peace on Trial
. Oxfam. pp. 8?.
ISBN
978-0-85598-361-1
.
- ↑
Roy Boland (1 de xaneiro de 2001).
Culture and Customs of El Salvador
. Greenwood Publishing Group. p. 8.
ISBN
978-0-313-30620-4
.
- ↑
Thomas L. Pearcy (2006).
The History of Central America
. Greenwood Publishing Group. p. 43.
ISBN
978-0-313-32293-8
.
- ↑
Erin Foley; Rafiz Hapipi (2005).
El Salvador
. Marshall Cavendish. p. 43.
ISBN
978-0-7614-1967-9
.
- ↑
Jeni Klugman (2010).
"Human Development Report 2010"
(Report)
. Palgrave Macmillan. p. 152
. Consultado o 18 de outubro de 2013
.
- ↑
El Salvador: The People and Culture, by Greg Nickles, pg.6
- ↑
Embaixada d'El Salvador nos EE. UU.,
De la Civilizacion a la Independencia
Arquivado
16 de abril de 2007 en
Wayback Machine
., consultado o
29 de marzo
de
2007
- ↑
"Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World Population Prospects: The 2012 Revision"
. Arquivado dende
o orixinal
o 06 de maio de 2011
. Consultado o 20 de xuno de 2019
.
- ↑
"The Nicaragua case_M Orozco2 REV.doc"
(PDF)
. Arquivado dende
o orixinal
(PDF)
o 11 de maio de 2011
. Consultado o 2 de maio de 2010
.
- ↑
"CIA ? The World Factbook ? El Salvador"
. CIA. Arquivado dende
o orixinal
o 24 de decembro de 2018
. Consultado o 12 de outubro de 2013
.
- ↑
"EL SALVADOR Visa Application ? Tourist Visas, Business Visas, Expedited Visas ? El Salvador Page"
. Arquivado dende
o orixinal
o 01 de decembro de 2010
. Consultado o 20 de xuno de 2019
.
- ↑
"Jose Napoleon Duarte, Hernandez Martinez, Ungo, Matanza, Central American Common Market, CACM, urban middle class, Christian Democratic Party, powerful families, death squads, Organization of American States, PRUD, International Court Of Justice, urban center, rapid population growth"
.
countriesquest.com
. Arquivado dende
o orixinal
o 18 de maio de 2015
. Consultado o 20 de xuno de 2019
.
- ↑
Elena Salamanca (23 de outubro de 2005).
"NO a 'los otros
'
"
(en castelan)
. La Prensa Grafica. Arquivado dende
o orixinal
o 02 de xaneiro de 2008
. Consultado o 29 de decembro de 2007
.
- ↑
Montgomery, Tommie Sue (1995).
Revolution in El Salvador: from civil strife to civil peace
. Boulder, Colo: Westview Press.
ISBN
0-8133-0071-1
.
- ↑
Eaton, Helen-May (1991).
The impact of the Archbishop Oscar Romero's alliance with the struggle for liberation of the Salvadoran people: A discussion of church-state relations (El Salvador)
(M.A. thesis) Wilfrid Laurier University
- "Background Notes"
,
Background Notes: El Salvador
, xaneiro de 2008. Consultado o 6 de marzo de 2008.
- Bonner, Raymond.
Weakness and Deceit: U.S. Policy and El Salvador
. Nova York: Times Books, 1984.
- CIA World Factbook
Arquivado
24 de decembro de 2018 en
Wayback Machine
., "El Salvador", 28 de febreiro de 2008. Consultado o 6 de marzo de 2008.
- "Country Specific Information"
,
U.S. State Department
, 3 de outubro de 2007. Consultado o 6 de marzo de 2008.
- Danner, Mark.
The Massacre at El Mozote: A Parable of the Cold War
. Nova York: Vintage Books, 1994.
- Foley, Erin. 'Cultures of the world, El Salvador. 1995
- Montgomery, Tommie Sue.
Revolution in El Salvador: From Civil Strife to Civil Peace
. Boulder, Colorado: Westview Press, 1995.
- Rosa, Audrey Celeste (1998).
"The courage to change: Salvadoran stories of personal and social transformation (El Salvador)"
. Wilfrid Laurier University.
- Stadler, Sidney.
It Started with an Oyster: The Memoirs of Sidney M. Stadler, CBE
. Penna Press 1975. Autobiography of a British businessman and diplomat in El Salvador, with much on Salvadoran society and politics from the 1920s to 1950s.
- Vilas, Carlos.
Between Earthquakes and Volcanoes: Market, State, and the Revolution America
. Nova York: Monthly Review Press. 1995.