Luis Vaz de Camoes
, tamen grafado como
Camoens
[
1
]
, foi nado cara a
1524
e finado o
10 de xuno
de
1580
, foi un poeta portugues, considerado decote como o maior poeta de
lingua portuguesa
e dos maiores da Humanidade. O seu xenio e comparabel ao de
Homero
,
Virxilio
,
Dante
e
Shakespeare
. Das suas obras, a
epopea
Os Lusiadas
e a mais significativa.
Camoes naceu en
Chaves
ou
Lisboa
no ano
1524
ou
1525
. A sua familia, de orixe galega, fixouse primeiro no Norte, en (
Chaves
), e despois irradiou para
Coimbra
e
Lisboa
. Foi fillo de
Simao Vaz de Camoes
e
Ana de Sa e Macedo
. Por via paterna, Camoes seria trineto do
trobador
galego
Vasco Pires de Camoes
, mentres que por via materna estaba aparentado co navegador
Vasco da Gama
.
Entre 1542 e 1545 viviu en Lisboa, onde trocou os estudos polo ambiente da corte de Xoan III, e conquistou fama de poeta e feitio altivo.
En
Coimbra
frecuentaria o curso de Humanidades, talvez no
Mosteiro de Santa Cruz
, onde tina un tio pai,
Benito de Camoes
. Poren, non hai rexistros da pasaxe do poeta pola cidade. En calquera caso, a cultura refinada dos seus escritos torna a unica
universidade
de Portugal do tempo como o lugar mais probabel dos seus estudos.
Ligado a casa do Conde de
Linhares
,
Francisco de Noronha
, e talvez preceptor do fillo Antonio, segue para
Ceuta
en 1549 e fica alo ate 1551. Era unha aventura comun na carreira militar dos mozos, recordada na elexia
Aquela que de amor descomedido
. Nun cerco, tivo un dos ollos baleirados por unha seta pola
furia rara de Marte
. Ainda asi, mantivo as suas potencialidades de combate.
De regreso a Lisboa, non tarda en retomar a vida bohemia. Sonlle atribuidos varios amores por damas da corte e mesmo pola propia irma do Rei
D. Manuel I
. Caeria en desgraza, a punto de desterrarse para
Constancia
, malia non haber fundamento documental. No dia do Corpo de Deus de 1552 entra en contenda e fere un certo Goncalo Borges. Preso, liberase por carta rexia de perdon de
7 de marzo
de
1552
. O 24 dese mesmo mes embarca para a
India
na armada de Fernao Alvares Cabral.
Chegado a
Goa
, Camoes tomou parte na expedicion do vicerrei Afonso de Noronha contra o Rei de Chembe, conecido como o ≪rei da pementa≫. A esta primeira expedicion refirese a elexia
O Poeta Simonides falando
. Despois Camoes estableceuse en Goa, onde escribiu gran parte da sua obra epica. Considerou a cidade como unha
madrasta de todos os homes honestos
. Alo estudou os costumes de cristians e hindus, e a xeografia e a historia locais.
Participou noutras expedicions militares. Entre febreiro e novembro de
1554
viaxou na armada de
Fernando de Meneses
, constituida por mais de 1000 homes e 30 embarcacions, ao
Golfo Persico
. Ai sentiu unha amargura que expresa na cancion
Junto de um seco, fero e esteril monte
. No regreso foi nomeado "provedor-mor dos defuntos nas partes da China" polo Gobernador Francisco Barreto, para quen escribiria o
Auto do Filodemo
.
En
1556
partiu cara
Macau
, onde continuou cos seus escritos. Viviu nunha celebre gruta co seu nome, onde escribiu boa parte d´
Os Lusiadas
. Naufragou na foz do
rio Mekong
, onde conservou de forma heroica o manuscrito d'Os Lusiadas enton xa adiantados (
cf
. Lus., X, 128). No naufraxio morreria a sua companeira chinesa Dinamene, celebrada en serie de sonetos. E posibel que daten igualmente desa epoca ou naceran desa dolorosa experiencia as redondillas 'Sobolos rios
.
Regresou a Goa antes de setembro de
1560
e pediu a proteccion do Vicerrei
Constantino de Braganca
nun longo poema en oitavas. Aprisionado por debedas, dirixiu suplicas en verso ao novo Vicerrei,
Francisco Coutinho
,
Conde de Redondo
, pola sua liberacion. En
1568
viaxou a
Illa de Mozambique
. Pasados dous anos,
Diogo do Couto
encontrouno ali, como relata na sua obra, e engadiu que o poeta estaba "tan pobre que vivia de amigos". (Decada 8.ª da Asia). Traballaba enton na revision d´
Os Lusiadas
e na composicion de "un Parnaso de Luis de Camoes", con poesia, filosofia e outras ciencias", obra roubada.
Diogo do Couto
pagoulle o resto da viaxe ate Lisboa, onde Camoes chegou en
1570
. En
1580
, de regreso a Lisboa, asistiu a partida do exercito portugues para o norte de Africa. Morreu nunha casa de Santana, en Lisboa, e foi soterrado nunha campa rasa nunha das igrexas das proximidades.
Os Lusiadas
considerase a principal epopea da epoca moderna debido a sua magnitude e universalidade.
[
2
]
As realizacions de Portugal desde
Henrique, duque de Viseu
ate a union dinastica con
Espana
en 1580 marcan a transicion da
Idade Media
para a
Idade Moderna
.
A epopea narra a historia de
Vasco da Gama
e dos heroes portugueses que navegaron en torno do Cabo da Boa Esperanza e abriron unha nova rota para a India.
[
2
]
E unha obra humanista, mesmo nas suas contradicions, na asociacion da mitoloxia paga a vision cristia, nos sentimentos opostos sobre a guerra e o imperio, no gosto do repouso e no desexo de aventura, na apreciacion do pracer e nas exixencias dunha vision heroica.
A obra lirica de Camoes publicouse como "Rimas". Poren, non existe acordo entre os diferentes editores canto ao numero de sonetos escritos polo poeta e canto a autoria dalgunhas das pezas liricas. Alguns dos seus sonetos, como o conecido
Amor e fogo que arde sem se ver
, pola ousada utilizacion dos
paradoxos
, prognostican o
Barroco
que se estaba a aproximar.
- 1595 - Amor e fogo que arde sem se ver
- 1595 - Eu cantarei de amor tao docemente
- 1595 - Verdes sao os campos
- 1595 - Alegres campos, verdes arvoredos
- 1595 - Que me quereis, perpetuas saudades?
- 1595 - Sobolos rios que vao
- 1595 - Transforma-se o amador na cousa amada
- 1595 - Sete anos de pastor Jacob servia
- 1595 - Alma minha gentil, que te partiste
- 1595 - Mudam-se os tempos, mudam-se as vontades
- 1595 - Quem diz que Amor e falso ou enganoso
- Aquela cativa
- Se Helena apartar do campo seus olhos, nascerao abrolhos
- Descalca vai para a fonte
- Campos bem-aventurados
- "Os Lusiadas". Catalogo da Exposicao Bibl., iconogr. e medalhistica de Camoes. Intr., sel. e notas de Jose V. de Pina Martins. Lisboa, 1972;
- Col. Camoniana de Jose do Canto. Lisboa, 1972.
- Enfatrioes. Pref. e notas de Vieira de Almeida. Lisboa, 1942;
- El-Rei Seleuco. Id. Ib., 1944;
- Obras completas. Com prefacio e notas de Hernani Cidade. Lisboa, 1946-1947;
- Obra completa. Org., intr., com. e anotacoes de A. Salgado Junior. R. de Janeiro, 1963;
- Os Lusiadas. Leitura, prefacio e notas de Alvaro J. da Costa Pimpao. Lisboa, 1992;
- Rimas. Texto estabelecido e prefaciado por Alvaro J. da Costa Pimpao. Coimbra, 1994
- Rebelo Goncalves
, Dissertacoes Camonianas. S. Paulo, 1937;
- Jose Pedro Machado
, Notas Camonianas. Lisboa, 1981;
- Xose Filgueira Valverde
, Camoes. Coimbra, 1981; Cuatro lecciones sobre Camoens. Madrid, 1981;
- Actas das Reunioes Internacionais de Camonistas: I (Lisboa, 1973); III (Coimbra, 1987); IV (Ponta Delgada, 1984) e V (S. Paulo, 1992);
- Revista Camoniana (S. Paulo, 10 vols publ. desde 1964).