Illas britanicas

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Illas britanicas
Principais illas Gran Bretana, illa de Irlanda, Illa de Man, Scilly, Orcadas, Shetland e Hebridas

As illas britanicas (as veces escrito con maiusculas, Illas Britanicas ) son xeograficamente a illa de Gran Bretana e a illa de Irlanda , separadas polo mar de Irlanda , a illa de Mann e outras illas arredor, como as Scilly (Sorlingas), Orcadas , Shetland e Hebridas ( Interiores e Exteriores ).

Grafico da paxina web do goberno de Irlanda, co termo preferido de Arquipelago Atlantico en vez de illas britanicas.

Termo [ editar | editar a fonte ]

As veces incluense por razons mais politicas que xeograficas as illas da Canle .

En Irlanda, o termo Illas Britanicas e controvertido, [ 1 ] e hai obxeccions ao seu uso. [ 2 ] O Goberno de Irlanda non reconece oficialmente o termo, [ 3 ] e a sua embaixada en Londres desaconsella o seu uso. [ 4 ]

Etimoloxia [ editar | editar a fonte ]

As primeiras referencias conecidas as illas apareceron nos escritos dos marineiros da antiga colonia grega de Massalia . [ 5 ] [ 6 ] Perderonse os rexistros orixinais; poren, escritos posteriores, como a Ora maritima de Avienius , citada no Massaliote periplo ( seculo VI a.C .) e en O oceano de Pytheas (arredor de 325 ? 320 a. C. ) [ 7 ] sobreviviron. No seculo I a.C. , Diodorus Siculus menciona Prettanik? n?sos , [ 8 ] "a illa britanica" e Prettanoi , [ 9 ] "os britanicos". [ 6 ] Estrabon utilizou Βρεττανικ? ( Brettanike), [ 10 ] [ 11 ] [ 12 ] e Marciano de Heraclea , no seu Periplus maris exteri, utilizaba α? Πρεττανικα? ν?σοι ("illas Prettanicai") para referirse as illas . [ 13 ] Os historiadores actuais, ainda que non estan de acordo absoluto, coinciden en gran parte en que estes nomes gregos e latinos probabelmente foron extraidos das linguas celtas para o arquipelago . [ 14 ] Nesta lina, os habitantes das illas foron chamados Πρεττανο? ("Priteni" ou "Pretani") . [ 6 ] [ 15 ] O cambio do "P" de Pretannia ao "B" de Britannia polos romanos ocorreu na epoca de Xulio Cesar . [ 16 ]

Localizacion das illas britanicas.
Mapa das illas britanicas (en italiano Isole Britanniche ) de Ignazio Danti , Palazzo Vecchio , Florencia ( 1565 ).
Mapa das illas britanicas do Theatrum Orbis Terrarum de Abraham Ortelius: en latin Angliae, Scotiae, et Hiberniae, sive Britannicarum Insularum descriptio ('unha descricion de Inglaterra, Escocia e Irlanda, ou as illas britanicas'), Biblioteca Real dos Paises Baixos , A Haia (1571-1584).

Claudius Ptolomeo referiuse a illa mais grande como Gran Bretana (μεγ?λη Βρετταν?α, megale Brettania ) e a Irlanda como Pequena Bretana ( μικρ? Βρετταν?α, mikra Brettania ) na sua obra Almagest (147?148 d. C.). [ 17 ] No seu traballo posterior, Xeografia (c. 150), deulles a estas illas os nomes Alwion , Iwernia e Mona (a illa de Man ). [ 18 ]

Xeoloxia e clima [ editar | editar a fonte ]

As rochas mais antigas do grupo atopanse no noroeste de Escocia , Irlanda e o norte de Gales con 2.700 millons de anos. Durante o Silurico as rexions do noroeste chocaron coas do sueste, que fora parte dunha peninsula continental separada. A sua altitude maxima das illas, Ben Nevis , elevase ate so 1344 metros. O seu maior lago , o Lough Neagh , ocupa 381 quilometros cadrados . [ 19 ]

O clima das illas e oceanico temperado , con invernos suaves e verans quentes. A corrente do Atlantico Norte trae moita humidade e eleva a temperatura 11 °C por riba da media mundial para a sua latitude. Isto deu lugar a unha paisaxe que estivo durante moito tempo dominada polos bosques temperados, ainda que a actividade humana despexou a maior parte da cuberta forestal. [ 19 ]

Demografia [ editar | editar a fonte ]

As Illas Britanicas hoxe caracterizanse por unha densidade de poboacion xeralmente alta en Inglaterra , que supon case o 80% da poboacion total das illas. Noutros lugares de Gran Bretana e en Irlanda, a alta densidade de poboacion esta limitada a areas metropolitanas ou proximas a algunhas grandes cidades. A area urbana mais grande e a area urbana de Gran Londres con 9 millons de habitantes. Outros grandes centros de poboacion incluen a area urbana do Gran Manchester (2,4 millons), a conurbacion de West Midlands (2,4 millons) e a area urbana de West Yorkshire (1,6 millons) en Inglaterra, o Gran Glasgow (1,2 millons) en Escocia e a area de Gran Dublin (1,8 millons) en Irlanda. [ 19 ]

Historia [ editar | editar a fonte ]

Os hiberni (Irlanda), pictos (norte de Gran Bretana) e britonicos (sur/oeste de Gran Bretana), que falaban linguas celtas insulares , [ 20 ] habitaron as illas a principios do I milenio a.C . Gran parte da Gran Bretana foi conquistada polo Imperio Romano a partir do ano 43 d.C. Os primeiros anglosaxons chegaron cando o poder romano decaeu no seculo V , e finalmente dominaron o groso do que hoxe e Inglaterra. [ 21 ] As invasions viquingas comezaron no seculo IX , seguidas de asentamentos mais permanentes e cambios politicos, particularmente en Inglaterra. A conquista normanda de Inglaterra en 1066 e a posterior conquista parcial do Anxevino a partir de 1169 levaron a imposicion dunha nova elite gobernante normanda en boa parte de Gran Bretana e partes de Irlanda. Ao final da Baixa Idade Media , Gran Bretana quedou separada no Reino de Inglaterra e Reino de Escocia , mentres que o control en Irlanda fluia entre os reinos gaelicos, Hiberno-Normandos e o Senorio de Irlanda dominado polos ingleses, pronto restrinxido so a The Pale . A Union das Coroas de 1603 , Actas de Union de 1707 e Actas de Union de 1800 tinan como obxectivo consolidar a Gran Bretana e Irlanda nunha unica unidade politica, o Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda , quedando a illa de Man e as illas da Canle como dependencias da Coroa . [ 19 ] A expansion do Imperio Britanico e as migracions posteriores a Fame irlandesa e as Highland Clearances provocaron a dispersion de parte da poboacion e da cultura das illas por todo o mundo, e a rapida despoboacion de Irlanda na segunda metade do seculo XIX . A maior parte de Irlanda separouse do Reino Unido despois da Guerra de Independencia de Irlanda e do posterior Tratado anglo-irlandes ( 1919 ? 1922 ), quedando seis condados no Reino Unido como Irlanda do Norte .

Politica [ editar | editar a fonte ]

As illas britanicas constituen o lugar de dous estados-nacion : O Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte por unha banda, e por outra a Republica de Irlanda . As duas illas estiveron vencelladas historicamente a coroa inglesa, pero no seculo XX (coa guerra de independencia irlandesa e a posterior guerra civil ) 32 condados da illa de Irlanda segregaronse da monarquia e constituironse en republica . Os outros catro condados, que estaban comprendidos historicamente na provincia do Ulster (de seis condados), forman parte ainda do Reino Unido . [ 19 ]

Historicamente, o nacionalismo irlandes ( maiormente catolico ) sempre pretendeu independizarse do Reino Unido ( maioria protestante ), e coa creacion da Republica de Irlanda os seus obxectivos vironse parcialmente acadados: poren, o grupo terrorista IRA seguiu atentando para buscar que os catro condados baixo dominio ingles se integrasen na republica. Co Tratado de Stormont chegouse a unha solucion de compromiso: en termos xerais, a banda terrorista disolviase a cambio de certa autonomia para os catro condados de maioria protestante.

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. ↑ Payne, Malcolm; Shardlow, Steven (2002). Social Work in the British Isles (en ingles ) . Jessica Kingsley Publishers. ISBN   978-1-85302-833-5 .  
  2. ↑ Davies, Alastair; Sinfield, Alan (2013-04-15). British Culture of the Post-War: An Introduction to Literature and Society 1945-1999 (en ingles ) . Routledge. ISBN   978-1-135-10008-7 .  
  3. ↑ "[http://www.oireachtas-debates.gov.ie/D/0606/D.0606.200509280360.html Respostas escritas - Condicions oficiais"] "Copia arquivada" . Archived from the original on 06 de outubro de 2012 . Consultado o 30 de xullo de 2022 .   , Dail Eireann , volume 606, 28 de setembro de 2005. Na sua resposta, o ministro irlandes de Asuntos Exteriores afirmou que "As Illas Britanicas non e un termo reconecido oficialmente en ningun sentido legal ou intergobernamental. Non ten ningun estatuto oficial. O Goberno, incluido o Departamento de Asuntos Exteriores, non utiliza este termo. Os nosos funcionarios da embaixada de Irlanda, en Londres, seguen vixiando os medios de comunicacion en Gran Bretana para detectar calquera abuso dos termos oficiais establecidos na Constitucion de Irlanda e na lexislacion. Estes incluen o nome do Estado, o presidente, Taoiseach e outros."
  4. ↑ "The Times & The Sunday Times" . www.thetimes.co.uk (en ingles ) . Consultado o 2022-07-20 .  
  5. ↑ Foster , p. 1.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Allen , p. 172?174.
  7. ↑ Harley , p. 150.
  8. ↑ "Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica, Books I-V, book 5, chapter 21, section 1" . www.perseus.tufts.edu . Consultado o 2022-07-20 .  
  9. ↑ "Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica, Books I-V, book 5, chapter 21, section 2" . www.perseus.tufts.edu . Consultado o 2022-07-20 .  
  10. ↑ Xeografia de Estrabon Libro I. Capitulo IV. Seccion 2 Texto grego e .perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D1%3Achapter%3D4%3Asection%3D2 Traducion ao ingles no Proxecto Perseus .
  11. ↑ Libro IV de Xeografia de Estrabon. Capitulo II. Seccion 1 Texto grego e .perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D4%3Achapter%3D2%3Asection%3D1 Traducion ao ingles no Proxecto Perseus .
  12. ↑ Libro IV de Xeografia de Estrabon. Capitulo IV. Seccion 1 Texto grego e .perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D4%3Achapter%3D4%3Asection%3D1 traducion ao ingles no Proxecto Perseus .
  13. ↑ Marcianus Heracleensis ; Muller, Karl ; et al. (1855). "Perii , Liber Prior, Prooemium" . En Firmin Didot, Ambrosio. Geographi Graeci Minores 1 . Paris: editore Firmin Didot. pp. 516?517.   texto grego e a sua traducion ao latin arquivada no Proxecto Open Library .
  14. ↑ Davies , p. 47.
  15. ↑ Snyder , p. 68.
  16. ↑ Snyder , pax. 12.
  17. ↑ Claudius Ptolomeo (1898). "?κθεσι? κατ? παρ?λληλον ?διωμ?των: κβ', κε ' " (PDF) . En Heiberg, J.L. Claudii Ptolemaei Opera quae exstant omnia (Syntaxis Mathematica) 1 . Leipzig: in aedibus B. G. Teubneri. pp. 112?113.  
  18. ↑ Karl Friedrich August Nobbe, Ptolemy (1843). Claudii Ptolemaei Geographia (en German) . Sumptibus et typis Caroli Tauchnitii.  
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 "Illas Britanicas" . www.lxjkh.com . Consultado o 2022-07-20 .  
  20. ↑ Celtic Culture: A-Celti (en ingles ) . ABC-CLIO. 2006. ISBN   978-1-85109-440-0 .  
  21. ↑ Os britanicos cambiaron pouco desde a Idade do Xeo, o estudo xenetico di James Owen para National Geographic News, 19 de xullo de 2005 [1] .

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

Este artigo tan só é un bosquexo
  Este artigo sobre xeografia e, polo de agora, so un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuir a que a Galipedia mellore e medre .
  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamen podes contribuir.
Traido desde ≪ https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Illas_britanicas&oldid=6319599 ≫