| Freixos (xenero
Fraxinus
)
|
Detalle da especie (
Fraxinus ornus
)
|
| Clasificacion cientifica
|
|
|
| Especies
|
|
Vexase no texto
.
|
| Sinonimia
|
- Ornus
Boehm.
, Defin. Gen. Pl.: 476 (1760).
- Fraxinoides
Medik.
, Vorles. Churpfalz. Phys.-Okon. Ges. 1: 198 (1791).
- Mannaphorus
Raf.
, Amer. Monthly Mag. & Crit. Rev. 1: 175 (1818).
- Calycomelia
su altura maxima esta entre 25 30 metros de alturaKostel.
, Allg. Med.-Pharm. Fl. 3: 1003 (1834).
- Leptalix
Raf., New Fl. 2: 93 (1837).
- Ornanthes
Raf., New Fl. 2: 93 (1837).
- Samarpses
Raf., New Fl. 2: 93 (1837).
- Aplilia
Raf., New Fl. 3: 93 (1838).
- Meliopsis
Rchb.
, Deut. Bot. Herb.-Buch: 135 (1841).
- Petlomelia
Nieuwl.
, Amer. Midl. Naturalist 3: 187 (1914).
[
1
]
|
Os
freixos
son arbores pertencentes ao
xenero
Fraxinus
[
2
]
da familia das
oleaceas
. Conten unhas 45-65
especies
de
arbores
de porte mediano a grande, de folla
caediza
polo xeral, ainda que unhas poucas especies subtropicais tenen
follas persistentes
. Adoitan ocupar lugares frescos, lameiros, branas, ribeiras. En Galicia son abundantes duas especies, que se mesturan coma especie das
fragas
, coma
arbore de ribeira
ou raramente formando
freixedos
:
Na Coruna tense tamen descrito o
Fraxinus ornus
, o freixo de flor.
O nome galego e portugues freixo proven do
latin
:
fraxinus
, que a vez da nome ao xenero. Derivaria a sua vez do
grego
Phraxis
(
sebe
), xa que e unha arbore tipica nas sebes.
Os freixos son arbores polo xeral rexas que acadan os 15 - 20 metros de altura; o
toro
e recto e cilindrico, proxecta moita sombra. E unha especie
dioica
(pes masculinos e femininos por separado). As
follas
son opostas, raramente en
verticilos
de tres, e xeralmente
pinnadocompostas
, malia seren simples nalgunhas especies. As
sementes
estan contidas nunha
samara
.
- America do Norte
oriental
- America do Norte occidental e suroccidental
- Paleartica
occidental (
Europa
,
Norte de Africa
e
suroeste de Asia
)
- Paleartica oriental (
Asia oriental
e
central
)
Freixo comun a florear
Pola do freixo de folla estreita (
Fraxinus angustifolia
)
Detalle das sementes do freixo comun
Freixo de flor
(
Fraxinus ornus
)
Antracnose
nun freixo de Ayrshire do Norte,
Escocia
.
Rebentos infrecuentes a medrar dun toro de freixo caido nunha fraga de Lawthorn, Ayrshire,
Escocia
.
O
escaravello
Agrilus planipennis
, xilofago, accidentalmente introducido en America do Norte dende o leste de Asia con produtos de pau de freixo contra o 1998, ten matado a millons de arbores no Medio Oeste dos Estados Unidos e o vecino
Ontario
, e algunhas areas illadas mais pequenas do leste de America do Norte. Ameaza uns 7 billons de freixos nas Americas. Advirteselle a poboacion de non transportar produtos de madeira inacabados, coma lena, para deter o espallamento da praga deste insecto.
O freixo tamen e afectado polas
larvas
e
eirugas
dalgunhas especies de
lepidopteros
(
bolboretas
e
avelainas
).
Caracterizanse por ter unha
madeira
dura, flexibel e resistente aos golpes repetidos, considerandose
madeira nobre
. A densidade vai dende o 20% de 670 kg/m³ para o
Fraxinus americana
,
[
7
]
ate a mais alta do 710 kg/m³ para o freixo comun (
Fraxinus excelsior
)
[
8
]
). Estas caracteristicas fana idonea para facer
arcos
, mangos de
ferramentas
, palans e billardas, bates de
cricket
,
bates de beisbol
,
hurleys
, paus de hockey, raquetas de tenis e outros usos que esixen gran forza e
resistencia
. Tamen adoita usarse coma material para instrumentos musicais como
guitarras
.
No agro galego, estimabase moito para a fabricacion das distintas partes do
carro
, coma o
eixo
ou as
cangas
; tamen para os mangos de instrumentos e ainda hoxe en dia empregase para facer partes curvas de mobles e barcos. A
Armada Espanola
utilizou os freixos do norte da peninsula na industria da
cordoaria
dos barcos e outras pezas de artillaria. Ademais subministra excelente lena e carbon.
No eido das mencinas populares, as follas en infusion tenen servido coma laxante, diuretico, para combater as enfermidades renais e a reuma, mentres que a casca (
moumina
) serve para baixar a febre e curar as dores de cabeza.
Empreganse tamen en
paisaxismo
e
xardinaxe
coma especies
ornamentais
., un exemplo e a Praza de Galicia, na cidade de Pontevedra.
En
Galicia
, e dentro dun marco
celta
, o freixo era unha das arbores sagradas, representaba a verticalidade, a frouxidade, o oposto ao
carballo
, que representaba a horizontalidade, a rixidez, a forza.
Na
mitoloxia norueguesa
, a Arbore do Mundo
Yggdrasil
considerase normalmente que e un freixo, e o primeiro home,
Ask
, formouse do pau dun freixo. Arredor de toda Europa, disque as
serpes
escorrentanse coas follas dun freixo, ou debuxando un circulo cunha pola de freixo. No
folclore irlandes
dise que as sombras dun freixo danan a colleita. En
Cheshire
, diciase que o freixo cura as
espullas
e o
raquitismo
. Vexase tamen
a letra
ash
("freixo" en
ingles
). En
Sussex
o freixo e mais o
umeiro
conecianse coma os "Facedores de Viuvas" porque as grandes
polas
a miudo caen sen advertencia.
Na
mitoloxia grega
, as
meliades
eran
ninfas
do freixo, quizais especificamente da especie (
Fraxinus ornus
), do mesmo xeito que as
driades
eran as ninfas do
carballo
. Moitos ecos de arcaicos ritos helenos e mitos implicaban aos freixos.
O freixo
zumega
unha substancia azucrada que, suxestionouse, era
fermentada
para crear o
hidromel
da poesia nordica (
skaldskapar mjaðar
; en
islandes moderno
,
skaldskaparmjoður
).
[
9
]
Frexo, fresno, freno, freneiro, freixo, freixeiro, freixeira, freixe, freisno, afreixo e afereixo
[
10
]
.