Benigno Andrade Garcia
, alcumado
o Foucellas
, nado o
22 de outubro
do
1908
nas
Foucellas
(
Cabrui
,
Mesia
) e agarrotado o
7 de agosto
de
1952
no
carcere da Coruna
, foi un militante da
CNT
e
guerrilleiro antifranquista
.
Viviu 16 anos fuxido ata que foi detido no lugar da
Costa
(
Oza-Cesuras
) nun enfrontamento coa Garda Civil. Benigno Andrade e un dos nomes miticos do
antifranquismo armado
en
Galicia
.
Foi condenado en
consello de guerra sumarisimo
a tres penas de morte "como o maior criminal dos ultimos anos", segundo recolle a sentenza. Enviou unha carta pregando clemencia a filla de
Franco
,
Carmen
, quen respondeu dicindo non poder "meterse en asuntos politicos".
As Foucellas, Mesia
Nacido no lugar das
Foucellas
, do que tomou o alcume, na parroquia de
Cabrui
,
Mesia
. Fillo de Andres Andrade Lata e Francisca Garcia Paz, casada en segundas nupcias, quen xa tina un fillo. Foucellas tina dous irmans: Consuelo (falecida antes de 1952) e Jose Couceiro Garcia (residente dende 1952 na Arxentina).
Estudou na escola primaria da localidade e desde moi novo traballou no campo de xornaleiro e nunha leiteria.
[
4
]
Trasladouse a
Leon
para traballar nas minas de carbon de Fabero,
Ponferrada
. En
1934
foi vivir a Curtis coa sua nai e traballar na madeireira Torres de
Curtis
en
xullo
de
1936
. Segundo descricion da Garda Civil, Foucellas media 1,67 metros de estatura, tina o pelo negro, ollos marrons, boca regular, barba pechada, cara alongada e nariz regular.
Estaba casado con Maria Perez Mellid, de nacionalidade espanola e arxentina e nada no pais americano, con quen tivo catro fillos, Pepina, Sergio, Benigno e Carmen. Os dous ultimos foron criados por Maria Novo Garcia, curma del, en
Ru
,
Vilasantar
.
[
5
]
A familia vivia en
Bodeus
, fronte a estacion de ferrocarril. A muller traballaba na casa do medico da localidade,
Manuel Calvelo
, quen xunto coa sua muller
Isabel Rios
en
1934
dirixian a celula comunista de
Curtis
, a Sociedade Republicana Radio Comunista en Curtis, coa que simpatizaba Foucellas. A sua irma Consuelo traballaba no cuartel da Garda Civil.
Posteriormente afiliado a CNT, ao estalar a
Guerra civil espanola
enrolouse nunha columna que se dirixia a
Coruna
. Atoparon a cidade xa tomada polos grupos golpistas, polo que retornou a Curtis. Interveu nunha requisa de armas en
Fisteus
e noutra de dinamita na
estacion de Teixeiro
. Ao temer represalias dos sectores fascistas, botouse ao monte. Durante a guerra estivo enfermo de
difteria
e pasouna escondido en diversos lugares do concello. Durante ese tempo foi chamado a filas e declarado profugo.
Xa recuperado, ainda non buscado activamente pola
Garda Civil
, puxose a fronte, contra
1941
, dunha partida guerrilleira que actuaba sobre todo na zona de
Sobrado dos Monxes
e
Arzua
, formada principalmente por prisioneiros republicanos fuxidos dos batallons de castigo disciplinario que existian daquela en
Galicia
. O
15 de marzo
de
1945
foi asasinado o cabo da Garda Civil Manuel Lopez Bello en Curtis. Dias despois, Foucellas resultou ferido coa sua propia arma indo a cabalo. Os amigos levarono ao sanatorio de San Nicolas da Coruna, onde foi operado e resgardado. Contase que nesta altura ia a
Riazor
ver o
Deportivo
vestido de crego para evitar sospeitas.
Benigno Andrade participou do
Exercito Guerrilleiro de Galicia
. En
1947
partiu a
Pontevedra
para organizar a V Agrupacion,
da que foi o principal combatente. Procesado na causa 262/48 por agresion a forza armada e homicidio, foi reclamado polo Xulgado Militar Eventual numero 2 de Santiago de Compostela xunto con
Jose Remuinan Barreiro
en
xuno
de
1948
.
[
6
]
En outubro de
1949
escapa a unha emboscada da
Garda Civil
tendida a
Riqueche
, xefe do
Destacamento Arturo Cortizas
.
A sua familia sufriu o acoso das autoridades. A sua muller e a sua tia foron encadeadas logo de atoparselles unha carta de Benigno. Cando morreu a sua muller, desterrada en
Valladolid
, a filla tina 12 anos e vivia soa en Curtis. Pepina viaxou soa no tren a Coruna e foi ver a Fernando Hierro, o gobernador civil, para suplicarlle que a Garda Civil deixase de acosala.
[
7
]
Con 16 anos, trala morte da sua avoa, exiliouse en Paris.
Mauser do Foucellas modelo 1910 e calibre 7, no Museo Militar da Coruna
Nos anos
1950
e
51
, xa moi minguados os destacamentos
guerrilleiros
, trasladouse a zona de
Betanzos
, con
Manuel Vilar Arnoso
,
Manolito
, quen lle servia de unico enlace. O
9 de marzo
de
1952
foi detido no lugar da
Costa
, en
Oza dos Rios
.
Manolito
e outro guerrilleiro, e o garda civil Cesareo Diez resultaron mortos. Benigno ficou ferido nunha perna.
Foi levado ao cuartel da Garda Civil en Betanzos. Baixo tortura confesou a axuda que lle prestaran moitos alcaldes dereitistas da zona. Foi xulgado en
consello de guerra
o
26 de xuno
de
1952
e condenado a morte. A sentenza executouse o
7 de agosto
na
prision da Coruna
mediante
garrote vil
. Foi soterrado nunha fosa comun do
cemiterio de Santo Amaro da Coruna
.
As ultimas palabras aos seus fillos foron:
Morro polas minas ideas e por defender a liberdade e un goberno lexitimamente elixido.
A muller do Foucellas foi separada dos seus fillos, morreu nun hospital de
Valladolid
. A sua filla quedou a cargo dunha avoa pobre que non se podia facer cargo do fillo o cal tivo que ir vivir con outro familiar. Pepina con 12 anos facia traballos de costura polas casas cobrando 10 pesetas e a comida. Trala morte da sua avoa en 1957 marchou a
Francia
con 6.000 pesetas deixadas por un tio seu. Non volveria a Galiza ata 32 anos despois.
[
9
]
Esta casada e vive en
Alacant
.
A vida de Benigno Andrade esta escurecida pola lenda forxada polo pobo, que lle atribuiu toda clase de actos, ate o extremo de que os guerrilleiros galegos foron chamados "Foucellas" en xeral. Atribuironselle multitude de actuacions, ainda que e certo que moitos bandoleiros e delincuentes comuns culpaban ao Foucellas dos seus propios crimes, debido a sua gran fama.
Non foi oficialmente reconecido como loitador ou guerrilleiro ata 1992 coa inauguracion do
Museo Militar Rexional da Coruna
, onde se expon o seu fusil.
-
Homenaxe a Foucellas na Costa.
-
Cuartel da Garda Civil en Betanzos, actualmente Museo das Marinas.
-
Casa de Manuel Calvelo e Isabel Rios en Curtis.
-
Casa da familia de Foucellas en Bodeus, Curtis.
-
Casa de Foucellas en Mesia.
- Lamela, L.
(1993).
Foucellas - El riguroso relato de una lucha antifranquista (1936-1952)
. A Coruna: Edicios do Castro.
ISBN
84-7492-608-4
.
|
|---|
Guerrilleiros
antifranquistas
| |
|---|
|