Antonio Gamoneda Lobon
, nado en
Oviedo
o
30 de maio
de
1931
, e un poeta asturiano en
lingua castela
, ganador do
Premio Cervantes
en
2006
. Ademais de poesia, tamen cultivou con exito o
ensaio
. Parte da sua obra foi traducida a outras linguas como o frances, ingles, portugues ou neerlandes.
O seu pai tamen se chamaba Antonio Gamoneda, e foi un poeta modernista que en 1919 publicou o seu unico libro,
Otra mas alta vida
. A sua nai era Amelia Lobon.
Con tres anos, sendo xa orfo de pai, marchou coa sua nai a
Leon
, cidade que influiu notabelmente a sua traxectoria poetica. Nun primeiro momento viviron no principal barrio obreiro e ferroviario da cidade, El Crucero, onde tivo lugar unha forte represion por parte do bando nacional durante a
guerra civil
. A presenza da sua nai como refuxio ante o horror e a miseria da
guerra civil
e a posguerra e recorrente en toda a sua poesia. En 1936, coas escolas pechadas, aprendeu a ler co libro do seu pai.
En
1941
comezou a recibir clases no colexio relixioso dos Pais Agostinos, ate que decidiu deixalo en 1943. Ao dia seguinte de cumprir os 14 anos comezou a traballar como meritorio e recadeiro no Banco Mercantil. Mantivose como empregado de banca ate 1969, durante 24 anos, terminando por libre a
educacion secundaria
.
Mentres traballaba no banco tomou contacto coa resistencia intelectual ao
franquismo
, tomando parte activa. Deuse a conecer no mundo da poesia con
Sublevacion inmovil
(1953-1959), obra publicada en
Madrid
en
1960
que supuxo unha ruptura coas tradicionais regras realistas da epoca, e coa que foi finalista do
premio Adonais
. En
1969
creou e dirixiu os servizos culturais da
Deputacion
da
provincia de Leon
e promoveu a creacion da coleccion Provincia de poesia, para fomentar desde as institucions oficiais unha cultura progresista. Foi privado da sua condicion de funcionario, sendo despois contratado de novo por sentenza xudicial.
Nesa epoca colaborou asiduamente en diferentes revistas culturais, e escribiu
La tierra y los labios
(1947-1953, publicado en 1987 no volume
Edad
),
Exentos I
(1959-1960, tamen aparecido en 1987),
Blues castellano
(1961-1966, non publicada por ate 1982 por mor da
censura
), e
Exentos II (Pasion de la mirada)
(1963-1970, publicada con multiples variacions en 1979 como
Leon de la mirada
).
Despois desta primeira etapa tivo un silencio creativo durante os ultimos anos do rexime franquista e os inicios da
transicion
. Esta crise existencial e ideoloxica aparece reflectida na sua seguinte obra,
Descripcion de la mentira
(1977), un longo poema que marcou un xiro cara a unha total madurez poetica. Posteriormente publica
Lapidas
(
Madrid
,
1987
) e
Edad
, un volume revisado polo autor que recolle toda a sua poesia ate
1987
e que acadou o
Premio Nacional de Literatura
.
Durante esta segunda etapa, entre 1979 e 1991, foi director xerente da
Fundacion Sierra-Pambley
, creada en
1887
por
Francisco Giner de los Rios
baixo os principios da
Institucion Libre de Ensenanza
. Posteriormente foi membro do Padroato ate
2007
.
En
1992
publicou
Libro del frio
, que o consagrou como un dos poetas mais importantes en lingua castela. En
2000
apareceu a version definitiva desta obra, que incluia
Frio de Limites
, obra procedente dunha colaboracion con
Antoni Tapies
pero que, desgaxada da pintura, adquiria o caracter de
addenda
necesaria de
Libro del frio
. Previamente apareceran os poemas de
Mortal 1936
, acompanando unhas serigrafias de
Juan Barjola
sobre a matanza na praza de touros de
Badaxoz
durante a guerra civil, e non chegaron a publicarse
Exentos III
(
1993
-
1997
).
De un diccionario relativo a la ciencia medica arcaica
(
1993
-
1998
) e
Libro de los venenos
(1995) son obras mais atipicas que parten da conviccion do autor de que a linguaxe arcaica se cargou esteticamente ate se converter en poesia, e revelan a fascinacion do poeta pola
traducion
de
Dioscorides
realizada por
Andres Laguna
no seculo XVI e a sua interpretacion en clave poetica por Gamoneda.
En 2003 apareceu
Arden las perdidas
, que culmina a madurez iniciada en
Descripcion de la mentira
, dunha poesia na perspectiva da
morte
na que o perdido (infancia, amor, rostros do pasado, a ira...) ainda arde no transito cara a vellez con maior lucidez e claridade. Despois publicou
Cecilia
(
2004
) e
Esta luz: poesia reunida: (1947-2004),
(
2004
).
En 2006 concedeuselle o
Premio Reina Sofia
e o
Premio Cervantes
. Amais, recibiu entre outras concesions a medalla de ouro de
Pau
, a medalla de prata do
Principado de Asturias
, o Premio Leteo, a medalla de ouro da provincia de Leon e a medalla de ouro do
Circulo de Belas Artes
. E fillo adoptivo da provincia de Leon e de
Vilafranca do Bierzo
, e doutor
honoris causa
pola
Universidade de Leon
.
En marzo de 2009 estreouse o documental
Antonio Gamoneda. Escritura y alquimia
, rodado en 2007 e dirixido por Enrique Corti e Cesar Rendueles con guion de Amalia Iglesias e
Julia Piera
.
En
2011
a
AELG
nomeouno Escritor galego universal e en
2010
foi
Premio Rosalia de Castro
do
Centro PEN Galicia
.
- Sublevacion inmovil
(1960).
- Descripcion de la mentira
(1977).
- Leon de la mirada
(1979).
- Tauromaquia y destino
. [con reproducions de Juan Barjola]
Leon
, Retablo,
1980
.
- Blues castellano
(1961?1966).
- Lapidas
(1986).
- Edad (Poesia 1947?1986)
(1987).
- Libro del frio
(1992).
- Mortal 1936 (Pasion y luz de Juan Barjola)
(1994).
- El vigilante de la nieve
(1995).
- Libro de los venenos: corrupcion y fabula del Libro Sexto de Pedacio Dioscorides y Andres de Laguna, acerca de los venenos mortiferos y de las fieras que arrojan de si ponzona
(1995).
- Arden las perdidas
(2003).
- Cecilia
(2004).
- Reescritura
(2004).
- Esta luz. Poesia reunida (1947?2004)
(2004).
- Extravio en la luz
(2009).
- Cancion erronea
(poemas escritos desde 2004; pendente de publicacion).
- Poesia y conciencia. Notas para una revision
(1963).
- El tema del agua en la poesia hispanica
(1972).
- El cuerpo de los simbolos
(1997).