Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
O que segue recolle diversa informacion sobre a pegada do mes de
abril
na cultura popular e na literatura oral galegas
, recollida de diferentes traballos etnograficos ?xerais a toda Galicia ou localizados nun ambito xeografico mais concreto-, dicionarios, refraneiros, cantigueiros etc. Tamen incluimos as mencions a
Coresma
, a
Semana Santa
e a
Pascua de Resurreccion
por coincidir, habitualmente, neste mes.
Eladio Rodriguez recolle o costume de acender na lareira, en cada casa, o
Lume novo
, que se prende co tizon ou as ascuas do lume que o abade bendice no adro da igrexa no transcurso dunha cerimonia que se celebra o Sabado Santo. Este lume que se prende na igrexa faciase co pedernal e utilizabase para acender, inmediatamente, as brasas do incensario e as lampadas do templo
[
1
]
.
En
Cambados
disque da mala sorte varrer a casa en Semana Santa (Leiro Lois, 120),
Para cura-lo
meigallo
ou o
tangarano
(raquitismo), vaise a romaria de San Pedro Martir, en
Belvis
,
Santiago
, o 29 de abril.
Lamas Carvajal
recolle esta tradicion nunha das suas poesias
[
2
]
:
Naicina, non sei que teno,/ meu mal non o entende naide,/ dixome o crego que tina/ que ir a Santiago a curarme/ nos derradeiros de abril,/ dia de san Pedro Martir...
Crese que se o
cuco
non acaba de vir entre
marzo
e abril e sinal de que se van producir grandes desgrazas.
O ultimo dia de abril ou, noutros lugares o 29, existia o costume de
alumea-las leiras
. Este rito propiciatorio consistia en percorre-los campos de cultivo con fachos encendidos, unha vez rematada a sementeira, para pedir unha boa colleita:
Alumea o pan,
alumeao ben,
alumea o pan
pra o ano que ven.
Alumea o pai,
cada gran un toledan.
Alumea o fillo,
cada gran un pan de trigo
.
- Estar feito un abril
: estar cheo de vida.
- Parecer un abril
: ser ou aparentar un mozo guapo e elegante.
- A abella e a ovella, en abril deixan a pelexa
[
3
]
.
- A auga de abril enche o carro e o carril
[
4
]
[
5
]
[
6
]
.
- A choiva no abril da millo e da pan
.
- A coresma e a cadea, pros probes parecen feitas
[
7
]
.
- A linaza por San Marcos nin nada, nin no saco
[
8
]
- A ovella e a abella polo abril deixan a pelexa
.
- A ovella en Pascua florida esta lustrosa e parida
.
- A pascoa onde quixeres; o antroido ond'as mulleres
[
9
]
.
- As sardinas en abril, colleas polo rabo e deixaas ir
.
- A sardina polo abril, collea polo rabo e deixaa ir; por maio asaa no borrallo, e por San Xoan xa molla o pan
[
10
]
.
- A sardina por abril collea polo rabo e deixaa ir, por maio asaa no rescaldo e por san Xoan xa molla o pan
[
11
]
.
- A solla de abril abrelle a man e deixaa ir
[
12
]
.
- A solla en abril collea na man e deixaa ir
[
10
]
.
- A vella dos anos mil gardaba pan para maio e lena para abril
.
- A vina de bo amo podase en marzo; a vina do ruin podase en abril
[
13
]
[
14
]
.
- Abril a lan carda, e maio leva a fama
[
15
]
.
- Abril, abril, de cen en cen anos deberas vir
[
15
]
.
- Abril atoldado e pouco mollado
[
15
]
.
- Abril, augas mil coadas por un mandil
[
4
]
.
- Abril, augas mil, escoadas por un mandil
[
15
]
.
- Abril, augas mil, peneiradas nun candil
[
15
]
.
- Abril, augas mil, se non o comenzo, o medio ou o fin
[
15
]
.
- Abril chove pras xentes, e maio pras bestas
[
16
]
.
- Abril chovedoiro enche o cabaceiro
[
15
]
.
- Abril chuvioso, maio pardo e san Xoan ventoso traen o ano compogoso
[
17
]
.
- Abril, deixame dormir, que en maio de meu me caio
[
18
]
- Abril e maio son a chave de todo o ano
[
19
]
.
- Abril e maio son as chaves do ano
[
15
]
.
- Abril esfola, pero maio amola
[
15
]
.
- Abril, espigas mil
[
20
]
.
- Abril frio e fornos quentes, alegria pros meus dentes
[
15
]
[
21
]
.
- Abril frio e mollado, enche o celeiro e farta o gado
[
15
]
[
22
]
.
- Abril frio, moito pan e pouco vino
[
15
]
[
23
]
.
- Abril frio, pan e vino
[
15
]
[
23
]
.
- Abril frio quer compango, vino e pantrigo
[
15
]
[
24
]
.
- Abril frio trai poias de trigo
[
15
]
[
25
]
.
- Abril mata o porco no cobil, e maio matao dun ano
[
26
]
.
- Abril mollado, malo na horta e bo no campo
[
15
]
.
- Abril, o do bo dormir
[
15
]
.
- Abril pare os froitos e maio levaos o lombo
[
15
]
.
- Abril, pendoril; maio, engraio; e san Xoan, segaio
[
15
]
.
- Abril, pendoril; maio, engraio; san Xoan, segaio
.
- Abril, pra ser abril, ten que vir con augas mil
[
15
]
.
- Abril que non chove deixa o labrego probe
[
15
]
.
- Abril quente e mollado, carga o carro e enche o gado
[
4
]
.
- Abril quente e mollado, carga o carro i engorda o gando
[
15
]
.
- Abril, se por mal quere vir, as portas non deixa abrir
[
4
]
.
- Abril, se por mal quere vir, nin as portas deixa abrir
.
- Abril, si por mal quer vir, inda as portas non deixa abrir
[
15
]
.
- Abriles bos e bos fidalgos, andan escasos
[
15
]
.
- Abriles e cabaleiros, son as veces treicioeiros
[
15
]
.
- Ala vaias, marzo marceiro, que aqui me quedo cos meus becerros, agora vira teu irman abril, que non sei se mos deixara vivir
[
27
]
.
- Algun dia sera festa e sera Pascoa
[
28
]
.
- Altas ou baixas, en abril son as Pascuas
[
4
]
[
29
]
.
- Antroido a raxeira, Pascuas a lareira
.
- As madrugadas de abril son pintadas pra durmir
[
15
]
.
- As madrugadas de abril son propias para dormir
.
- As manancinas de abril deixademas pra dormir
.
- As pascuas con quen quixeres, os Antroidos coas vosas mulleres
.
- As sandias nin semeadas en maio nin nadas en abril
.
- Auga de abril e xiada de maio, aseguran o ano
[
30
]
.
- Auga de abril e xiada de maio, herba pra todo o ano
[
30
]
.
- Auga de abril, enche o carro e o carril
.
- Auga de abril molla o carro, molla a leira e molla o carril
[
15
]
.
- Auga en abril, toda a que poida vir
.
- Ben vena abril coas suas augas mil
[
15
]
.
- Busca pan pra maio e lena pra abril, e botate a dormir
[
31
]
.
- Cando abril recacha, inda a vella queima a racha
[
15
]
.
- Cando abril recacha, queima a vella a maza
[
4
]
.
- Cando chove por San Xorxe, de cen cereixas quedan catorce
[
32
]
- Cando en marzo chove i en abril xia, quedase maio feito unha criba
[
27
]
.
- Cando marzo abrilea, abril marcea
[
27
]
.
- Cando por San Xurxo chove, de cen cereixas quedan nove
[
33
]
.
- Cebada, pra marzo; lena pra abril e trigo, pra maio
[
34
]
.
- Chova por abril e maio e non chova en todo o ano
[
4
]
[
15
]
[
33
]
.
- Chova por abril e por maio e non chova na volta do ano
[
15
]
.
- Chova pra min abril e maio e pra ti todo o ano
[
15
]
.
- Chova pra vos na roda do ano, e pra min en abril e maio
[
33
]
.
- Chuvia de abril, henche o carro e o carril
[
35
]
.
- Chuvia de abril non perdoa o carro nin o carril
[
36
]
.
- Chuvia, de abril; recio, de maio
[
37
]
.
- Chuvia por abril e maio, aunque non chova en todo o ano
.
- Coas xarapadas de abril, mexa o porco no cubil
[
38
]
.
- Cobras en marzo, neve en abril
[
4
]
.
- Cobras en marzo, neves en abril
.
- Cobregas en marzo, neves en abril
[
27
]
.
- Coida de podar en marzo, que o que poda en abril e ruin
[
39
]
.
- Coida de podar en marzo, que o que poda en abril, ese e ruin
[
40
]
.
- Corta cardos en abril e de cada un naceranche mil
.
- De abril a abril volven as augas por onde adoitaban vir
[
15
]
.
- De abril a maio, mes de descanso
.
- Dia de entroido e domingo de Pascoa, cada larpeiro na sua casa
[
41
]
.
- Dia de Pascoa e domingo lardeiro, cada cadelo no seu palleiro
[
28
]
[
42
]
.
- Dixo o pastor a marzo: "mal trataches o meu gando; ala iras onde non volvas mais". E marzo respondeu: "con tres dias que me quedan, e tres que me empreste meu irman abril, poreiche as tuas ovellas a parir"
[
27
]
.
- Dixolle maio a abril: "Anque che pese, heime rir"
[
43
]
.
- Domingo de Ramos lava os teus panos, que na semana maior chovera ou quentara o sol
.
- Duas augas de abril e unha de maio valen os bois e o carro
[
30
]
.
- En abril, a sardina val pernil
[
44
]
[
45
]
.
- En abril abre a porta o gado, e deixao ir
[
4
]
.
- En abril, abrelle a porta o gando e deixao ir
[
15
]
.
- En abril, augas mil
[
4
]
[
30
]
[
46
]
.
- En abril, augas mil, cargan o carro e mailo barril
.
- En abril, augas mil, e en maio todalas que queiran vir
.
- En abril, augas mil, e en maio, tres ou catro'
[
15
]
.
- En abril, augas mil, e en xaneiro come carneiro'
.
- En abril, augas mil, e todas caben nun barril
.
- En abril, augas mil, e vento, e todalas que queiran vir
.
- En abril, cada pinga val por mil
[
4
]
.
- En abril, cada pingueira de auga vale por mil
[
15
]
.
- En abril catanos no cubil, en maio xa son bo gallo, en san Xoan xa lle dou a carreira o can, en santa Marina xa vou pola cabritina, en agosto xa vou co meu pai polo rostro, en Santos xa mato os bois nos campos e en xaneiro xa podo co carneiro
[
47
]
.
- En abril cear sin candil
.
- En abril, chuvias ir e chuvias vir
[
15
]
.
- En abril deitate sen candil
.
- En abril deixame durmir
.
- En abril deixame durmir, que en maio de meu me caio
[
15
]
[
48
]
.
- En abril deixame durmir, que en maio eu so me caio
.
- En abril e maio fai farina pra todo o ano
[
15
]
.
- En abril e maio fai farina pro ano
[
49
]
.
- En abril entra o albanil
.
- En abril, esparragos para min; en maio, para o meu amo
[
19
]
.
- En abril, espigas mil
[
4
]
[
15
]
- En abril, espigas mil, no maio todo espigado
.
- En abril esta a loba no cubil, en maio sae co pai o lado, en san Xoan atrevese co can, en Santa Marina xa colle a cabritina, en agosto sae co pai o rostro
.
- En abril, estou no cubil
[
4
]
.
- En abril inda esta o porco no cubil
[
15
]
.
- En abril mata o porco no cubil
.
- En abril, mata o porco no cubil, e en maio, matao dun ano
[
50
]
.
- En abril metese a vella no cubil
.
- En abril morre a fraca; a colmea, non a vaca
[
51
]
.
- En abril non te descubras dun fio
.
- En abril, o salmon pra min, no maio pro criado, e no san Xoan pro can
[
52
]
.
- En abril os esparragos pra min, i en maio pro meu amo
[
15
]
.
- En abril ponte o capelo ruin
[
15
]
.
- En abril ronca o porco no cubil
[
44
]
.
- En abril sae o cuco do cubil
[
46
]
.
- En abril, si por mal quere vir, nin as portas deixa abrir
[
46
]
.
- En abril vai colle-la sardina polo rabo e deixaa ir
.
- En abril xa soio poda o labrego ruin
.
- En marzo saca a cabeza o lagarto, i en abril acaba de sair
[
27
]
.
- En marzo, cada pingueira quita un carto; i en abril, cada pingueira da mil
[
27
]
.
- En marzo, nazo; en abril, estou no cubil; en maio, xa saio; en san Xoan, xa fuxo do can; en santa Marina, xa pillo a galina; e en agosto, xa son bo raposo
.
- En marzo, nazo; en abril, estou no cubil; en maio, xa saio; en San Xoan, xa fuxo o can; en Santa Marina, xa pillo a galina; e en agosto, xa son bo raposo
[
53
]
.</ref>
[
54
]
.
- En marzo, se podas un cardo, naceranche catro, i en abril, se cortas catro naceranche mil
.
- Entre abril e maio, fai farina para o ano
[
19
]
[
27
]
.
- Entre marzo e abril o cuco ha de vir
.
- Entre marzo e abril, o cuco, ou a fin
.
- Entre marzo e abril o cuco quere vir
.
- Entre marzo e abril o cuco ten que vir, e se o cuco faltara a fin do mundo volvera
.
- Entre marzo e abril, ou ha vir o cuco, ou a fin
.
- Entre marzo e abril sae o cuco do cubil, e entre san Xoan e a sega marcha o cuco para a sua terra
.
- Entre marzo e abril sae o cuco do cobil, pois coa neve non quer vir
[
55
]
.
- Entre marzo e abril sae o cuco de cubil, que coa neve non quer vir
[
27
]
.
- Entre marzo e abril, sai o cuco de cubil, que coa neve non quer vir
[
56
]
.
- Entre marzo e abril, se non ven o cuco, quer vir a fin
[
15
]
.
- Entre marzo e abril, se non ven o cuco quer vir o fin
[
4
]
.
- Entre marzo e abril, se non veu o cuco, quer vir a fin
[
55
]
.
- Entroido, a raxeira; pascoa, a lareira
[
41
]
.
- Espigas en marzo, catro; espigas en abril, mil
[
57
]
.
- Falten augas mil e non falten en abril
[
4
]
[
15
]
.
- Febreirino curto, cos teus dias vinteoito, se duraras mais catro, non quedaba can nin gato; pois deixa, que agora ven meu irmau abril que che ha de matar o porco dun ano no cubil
.
- Febreiro curto, cos teus dias vinteoito, se duraras mais catro, non quedaba can nin gato. Pois deixa, que agora ven meu irmau abril que che ha de matar o porco dun ano no cubil
[
58
]
.
- Febreiro molineiro, marzo ventoso e abril chuvioso, sacan a maio garrido e fermoso
[
59
]
.
- Garda do pan para maio e da lena para abril
[
19
]
.
- Garda lena pra abril e pan pra maio
.
- Garda pan para maio e lena para abril
.
- Garda pan para maio e lena para abril, que che ha de cumprir
[
15
]
.
- Leiracho lereu, por san Xurxo no centeu
[
60
]
- Maio airoso fai o pan garboso
[
61
]
.
- Maio fai as apostas, e abril levallas as costas
[
62
]
.
- Marzo amola, e abril esfola
[
27
]
.
- Marzo e a porta e abril trai a chave, se esta posta
[
27
]
.
- Marzo espigarzo, abril penderil, en maio gramado, en San Xoan segado
[
63
]
.
- Marzo espigarzo, abril pendoril, en maio granado, en San Xoan segado
.
- Marzo espigarzo, abril pendoril, maio granado, San Xoan segado, Santa Marina a airina
[
64
]
.
- Marzo, espigarzo; abril, penduril; maio, granado; san Xoan, curado. Na santa Marina, metelo na arquina
[
65
]
- Marzo espigarzo, abril penduril, maio granado, san Xoan curado, na santa Marina metelo na arquina
.
- Marzo, espigas catro; abril, espigas mil
[
27
]
.
- Marzo louco, e abril non pouco
[
27
]
.
- Marzo pardo, abril chuvioso e maio ventoso fan o ano fermoso
[
27
]
.
- Marzo ventoso e abril chuvioso, sacan a maio frorido e fermoso
[
27
]
.
- Marzo ventoso, abril chuvioso e maio pardo fan fermoso o ano
[
27
]
.
- Na semana de Ramos lava os teus panos; que na de Pasion, ou poderas ou non
[
66
]
.
- Neve en abril, cobras en marzo
[
15
]
.
- Nin no abril nado, nin no maio plantado
[
67
]
- No abril, cada pingota de auga vale por mil
[
15
]
.
- No abril, chuvia que encha o carro i o carril
[
15
]
.
- No abril di o cuco: vivo; e no maio: revivo
[
15
]
.
- No abril, mata o porco no cubil, e no maio matao dun ano
[
15
]
[
68
]
.
- No abril para min, no maio para o criado e no san Xoan o peixe para o can
.
- No abril sai o cuco do cubil
[
69
]
.
- No mes de abril cada polbo bota mil
[
70
]
[
71
]
.
- No mes de abril fai queixos mil, e no de maio fai tres ou catro
[
72
]
.
- No mes de abril fai queixos mil; no de maio, tres ou catro
[
15
]
.
- No mes de abril fai queixos mil, no mes de maio fai tres ou catro
.
- No mes de marzo e abril o cuco ha de sair, se os tres meses non volveu e porque morreu
.
- Non se che fara a coresma larga, se debes algo pra a pascoa
[
7
]
.
- O abril penduril
.
- O ano de abril enche o mandil
[
73
]
.
- O cuco no abril vive, e no maio revive
[
55
]
.
- O cuco no abril xa sai do cobil
[
55
]
.
- O enxame de abril, pra min; o de maio, pra meu amo, i o de San Xoan, pro can
[
74
]
.
- O escacho, polo abril, non hai mais que lle pedir
[
75
]
.
- O frio de abril mata o porco no cubil
[
76
]
.
- O frio de abril mata o porco no seu cubil
[
15
]
.
- 'O mes de xaneiro e o xeadeiro; febreiro, mulineiro; marzo, esqueiroso; abril, chuvioso; maio, pardo; san Xoan, claro; en seitura, sol; e en agosto, mellor
.
- O millo polo San Marcos nin nado, nin no saco
[
77
]
.
- O millo por san Marcos nin no saco nin nado
.
- 'O primeiro de abril van os burros a onde non deben ir
[
78
]
- O que en abril come sardina, ainda en agosto picalle a espina
[
79
]
.
- O que en abril come sardina, inda en agosto lle pica a espina
[
80
]
.
- O que en marzo non fende, en abril non estende
[
81
]
.
- O que non garda lena pra abril, non sabe vivir
[
15
]
.
- O queixo i o barbeito, en abril ou maio sexa feito
[
82
]
.
- O salmon i o sermon, dispois da Pascoa non tenen sazon
[
83
]
.
- O sermon, o sabalo e o salmon, na coresma tenen sazon, dispois non
[
84
]
.
- O vento de abril i a lama de agosto, matan o vino anque sexa no mosto
[
85
]
.
- O vino de abril, enche o carro e o carril
.
- O vino de abril non vai o funil
.
- Os aires de abril fan meter o porco no cubil
.
- Os comenzos de abril o cuco ten que vir, e se non volveu, ou prenderono ou morreu
[
55
]
.
- Os escachos no abril, non hai mais que lle pedir
[
15
]
.
- Pan pra maio e lena pra abril, e o millor cepon, pra marzo o compon
[
86
]
.
- Pascoas, con que quixeres; entroidos, coas tuas mulleres
[
41
]
.
- Pascuas enxoitas, nin poucas nin moitas
.
- Pascuas molladas, anadas dobladas
.
- Poeira en abril, lama en agosto
[
15
]
.
- Polo abril que venan augas mil ou cantas queiran vir
[
15
]
.
- Polo abril ronca o porco no cubil
[
15
]
.
- Polo abril xa solo poda o labrego ruin
[
15
]
.
- Polvo en abril, lama en agosto
.
- Por abril dorme o mozo ruin, e por maio, o mozo i o amo
[
15
]
.
- Por abril ponte de codin; e se o pan ves verdegar, ponte a cantar
[
15
]
.
- Por Pascoa de Resurreicion tres cousas non tenen sazon, sardinas salgadas, castanas asadas e predicacion
[
9
]
.
- ¿Por que naciche tan ruin? Porque non me sementache en abril
[
87
]
- Que altas, que baixas, en abril son as Pascuas
.
- Que chova en abril e maio anque non chova en todo o ano
.
- Quen queira mal a unha vecina, dealle en abril sardina
[
88
]
[
89
]
.
- Ramos mollados e Pascuas enxoitas, bo ano de froitas e troitas
.
- San Marcos, sementa polos altos
.
- San Xurxo o larpeiro leva as uvas no pandeiro
[
90
]
.
- Sardinas salgadas, castanas asadas e confesion, antes das Pascoas de Resurreccion
[
91
]
.
- Se chora Marta, ri Lazaro; se Lazaro chora, Marta ri
[
92
]
.
- Se en marzo non canta o cuco, nin en abril a bubela, e a rulina non rulea, mala cosecha se espera
.
- Se en marzo ou abril o cuco non ven, quer vir a fin
[
93
]
.
- Se entre marzo e abril o cuco non ven, e que o cuco e morto ou a fin quere vir
[
58
]
.
- Se entre marzo e abril o cuco non veu e sinal que morreu ou e sinal do fin
.
- Se non houbera abril, non haberia ano ruin
[
15
]
.
- Se non sal o cuco antes do trece de abril, ou morreu o cuco ou vira a fin
.
- Se non viche-lo cuco a mediados de abril, ou morreu o cuco ou quer vir a fin
[
15
]
.
- Se non vichelo cuco a mediados de abril, ou morreu o cuco ou vai vir a fin
[
55
]
.
- Se non viche-lo cuco a mediados de abril, ou morreu o cuco ou vai vir o fin
.
- Se polo san Xurxo chove, de cen cereixas quedan nove
[
94
]
[
95
]
.
- Se por San Xurxo chove, de cen cereixas quedan nove
[
15
]
.
- Se pra San Xurxo xea non colleras nin unha pera
.
- Se queres saber cando e abril a andurina viracho dicir
.
- Se tes pra Pascoa unha debeda, logo che se vai a coresma
[
9
]
.
- Sol de abril, abrelle a man e deixao ir
[
96
]
.
- Solla de abril, abre a man e deixaa fuxir
[
15
]
.
- Solla de abril, abre as maos e deixaa ir
.
- Solla en abril, abre a man e deixaa ir
[
97
]
[
98
]
.
- Tal teno a Pascoa, cal tenas a casa
[
9
]
.
- Tras de abril ven maio, e hai cereixas como punos
.
- Un dia de abril e outro de maio, se son de tempo axeitado, valen os dous tanto como os bois e o carro
[
99
]
.
- Val mais un torbon de abril que os bois e o carro i aquel que vai nil
[
15
]
.
- Vale mais un turbon de abril que os bois e o carro e quen vai nil
.
- Vino de maio pouco e malo o de abril e xentil
.
- Xaneiro, xeadeiro; febreiro, verceiro; marzo, airoso; abril, chuvioso; maio, pardo; san Xoan, claro, valen mais estos meses cas suas mulas co seu carro
.
- Xaneiro xiadeiro, febreiro escarabanadeiro, marzo amoroso, abril chuvioso, maio ventoso, San Xoan caloroso, que fai o ano formoso
[
100
]
.
- Xaneiro xiado e abril mollado enchen o faiado
.
- Adios, martes de antroido,/ adios, meu amiguino,/ hastra o domingo de Pascoa/ xa non como mais toucino
[
101
]
.
- As tellas do teu tellado/ non queren baixarme a abrir;/ baixa tu, rosa de maio,/ criada no mes de abril
[
102
]
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gongalez, s. v.
fogo
, s. v.
lume
.
- ↑
Citado por A. Fraguas, 85.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abella
. No orixinal:
i a ovella
.
- ↑
4,00
4,01
4,02
4,03
4,04
4,05
4,06
4,07
4,08
4,09
4,10
4,11
4,12
4,13
4,14
Real Academia Galega, s. v.
abril
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
. No orixinal:
i o carril
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
auga
. No orixinal:
i-auga, i o carril
.
- ↑
7,0
7,1
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
Coresma
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
linaza
. San Marcos celebrase o 25 de abril.
- ↑
9,0
9,1
9,2
9,3
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
Pascoa
.
- ↑
10,0
10,1
Lino Lema Bouzas, 2.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
sardina
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
solla
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
vina
.
- ↑
Refraneiro do vino
, 43. No orixinal:
do bo amo
.
- ↑
15,00
15,01
15,02
15,03
15,04
15,05
15,06
15,07
15,08
15,09
15,10
15,11
15,12
15,13
15,14
15,15
15,16
15,17
15,18
15,19
15,20
15,21
15,22
15,23
15,24
15,25
15,26
15,27
15,28
15,29
15,30
15,31
15,32
15,33
15,34
15,35
15,36
15,37
15,38
15,39
15,40
15,41
15,42
15,43
15,44
15,45
15,46
15,47
15,48
15,49
15,50
15,51
15,52
15,53
15,54
15,55
15,56
15,57
15,58
15,59
15,60
15,61
15,62
15,63
15,64
15,65
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
. No orixinal:
pras
.
- ↑
Compogoso
significa propicio, favorable, prospero. Quere dicir que a colleita nun ano asi sera abundante.
- ↑
Vozes gallegas
, ed. de J. Leite de Vasconcellos, 1845. No orixinal:
mayo
,
cayo
.
- ↑
19,0
19,1
19,2
19,3
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
mayo
.
- ↑
Juan Sobreira Salgado:
Papeletas
.
- ↑
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
frio
,
para os meus dentes
.
- ↑
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
frio
.
- ↑
23,0
23,1
Refraneiro do vino
, 49.
- ↑
Refraneiro do vino
, 23. No orixinal:
pantrigo
.
- ↑
Poias
son bolos de pan, como tortas pequenas e aplastadas. En Verin pagabase con elas o forneiro.
- ↑
Juan Sobreira Salgado:
Papeletas
. No orixinal:
mayo
,
mato
.
- ↑
27,00
27,01
27,02
27,03
27,04
27,05
27,06
27,07
27,08
27,09
27,10
27,11
27,12
27,13
27,14
27,15
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
marzo
.
- ↑
28,0
28,1
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
dia
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
. No orixinal:
Pascoas
.
- ↑
30,0
30,1
30,2
30,3
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
auga
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
pan
.
- ↑
San Xurxo (ou
Xorxe
) celebrase o 23 de abril.
- ↑
33,0
33,1
33,2
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
chover
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
cebada
.
- ↑
Marcial Valladares Nunez (1884). No orixinal:
d’abril, henche
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
. No orixinal:
o carro nin o carril
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
chuvia
.
- ↑
Elixio Rivas Quintas (1978). Rivas Quintas define
xarapada
como chuvieira forte e fria.
- ↑
Refraneiro do vino
, 51.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
podar
.
- ↑
41,0
41,1
41,2
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
Entroido
.
- ↑
O libro do porco
, 36. Explica que o de
Domingo lardeiro
lle ven de "lardo", polo moito que se come nese dia.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
maio
.
- ↑
44,0
44,1
O libro do porco
, 36.
- ↑
Lino Lema Bouzas, 4.
- ↑
46,0
46,1
46,2
Saudade
nº 3, maio 1943, 24-25.
- ↑
Son as fases da vida do lobo.
- ↑
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
deixame
,
mayo
,
cayo
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
farina
.
- ↑
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
mayo
,
matao
,
de un
.
- ↑
Anibal Otero Alvarez (1977).
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
salmon
.
- ↑
Refirese as sucesivas idades do raposo. Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
marzo
. No orixinal:
i en agosto
.
- ↑
Real Academia Galega, s. v. '
agosto
. No orixinal:
mayo
,
ja sayo
,
San Juan
,
ja fuxo
,
ao can
,
ja pillo
,
ja son
,
bon
.
- ↑
55,0
55,1
55,2
55,3
55,4
55,5
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
cuco
.
- ↑
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
co’a
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
espiga
.
- ↑
58,0
58,1
Elixio Rivas Quintas (1978).
- ↑
Elixio Rivas Quintas (1978). Rivas Quintas define
molineiro
como tempo nubrado, no que chove pouco pero persistentemente.
- ↑
San Xurxo, 23 de abril. A fonte, Esmoris Recaman, describe o
leiracho
como a un paxaro parecido a rula, de penuxe amarela verduxa e carne moi estimada. Ben pode tratarse do
ouriolo
.
- ↑
Juan Sobreira Salgado:
Papeletas
. No orixinal:
mayo
,
ayroso
,
fay
,
garvoso
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
maio
.
- ↑
Juan Sobreira Salgado:
Papeletas
. No orixinal:
mayo
,
San Joan
.
- ↑
Juan Sobreira Salgado:
Papeletas
. No orixinal:
Marzo espigarzo, abril pendoril, mayo granado, San Joan segado, Santa Marina a ayrina
.
- ↑
Tamen corre como adivina, tendo como solucion o
pan
, e dicir, o trigo.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
semana
.
- ↑
Refirese o horto das sandias.
- ↑
O libro do porco
, 37.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
, s. v.
cuco
(no orixinal:
cobil
).
- ↑
Lino Lema Bouzas, 6.
- ↑
Clodio Gonzalez Perez, 142.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
queixo
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
ano
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
enxame
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
escacho
.
- ↑
O libro do porco
, 38.
- ↑
San Marcos celebrase o 25 de abril.
- ↑
Elixio Rivbas Quintas (1978). Por Ourense, as bromas do dia dos inocentes non se celebran o 28 de decembro senon o primeiro de abril (Anton Fraguas, 102).
- ↑
Lino Lema Bouzas, 7.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
sardina
.
- ↑
Quere dicir que se en marzo non se aran e se preparan ben as terras, cando chega o momento de sementa-lo millo, en abril, mal se podera facer este labor. Refran recollido en
Meis
. Fonte: Eugenio Reguera y Pardinas:
Traduccion de algunas voces, frases y locuciones gallegas, especialmente de agricultura, al castellano
, ed. de J. L. Pensado (
Cadernos de Lingua
, RAG, 1995).
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
queixo
. No orixinal:
sea
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
salmon
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
Coresma
. Na
Voz de Galicia
(5.07.1986) reproduceno con erros de transcricion:
o sabado, tenen razon
.
- ↑
Refraneiro do vino
, 53. No orixinal:
sea
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
pan
.
- ↑
Pregunta o labrego o allo.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
sardina
.
- ↑
Lino Lema Bouzas, 8.
- ↑
Sendo san Xurxo o 23 de abril, o refran alude as larpeiradas pascuais, despois da abstinencia da Coresma.
- ↑
Lino Lema Bouzas, 9. No orixinal:
saladas
.
- ↑
Santa Marta celebrase o 29 de xullo; San Lazaro, o domingo anterior a Ramos.
- ↑
Crese que se non ven o cuco nestes meses habera grandes desgracias. Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
marzo
.
- ↑
San Xurxo, 24 de abril.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
cereixa
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
sol
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
abril
. No orixinal:
folla
.
- ↑
Real Academia Galega, s. v.
abril
. No orixinal:
folla
, erro por solla,
deixa
.
- ↑
Eladio Rodriguez Gonzalez, s. v.
dia
. No orixinal:
comos
.
- ↑
Juan Sobreira Salgado:
Papeletas
. No orixinal:
Janeyro giadeyro, febreyro escarabanadeyro, marzo amoroso, abril chuvioso, mayo ventoso, San Joan caloroso, que fay o ano formoso
.
- ↑
O libro do porco
, 42.
- ↑
Xaquin Lorenzo Fernandez, 50.
- ALVAREZ BLAZQUEZ, Xose Maria
:
O libro do porco
. Coleccion
O Moucho
26. Edicions Castrelos, Vigo 1972.
- ALVAREZ GIMENEZ, Emilio
:
Refranero agricola y metereologico gallego
. Pontevedra 1904.
- ANONIMO:
Saudade. Verba Galega nas Americas
, Mexico 1942-1953. Ed. facsimile do Centro do Ramon Pineiro 2008.
- ANONIMO:
Refraneiro do vino. 505 sentenzas recollidas do pobo
, Edicions Castrelos, Coleccion O Moucho, Vigo 1968.
- FERRO RUIBAL, Xesus
,
Refraneiro galego basico
, Galaxia, Vigo, 1987.
- FRAGUAS Y FRAGUAS, Anton
:
La Galicia insolita. Tradiciones gallegas
. Cuadernos do Seminario de Sargadelos 51. Ed. do Castro, Sada 1990.
- GONZALEZ PEREZ, Clodio
: “O refraneiro do mar”, en
Coloquio de etnografia maritima
, cap. 12. Museo do Pobo Galego 1988, 137-147.
- LEIRO LOIS, Adela
(dir.):
Cambados: a tradicion oral
. Colexio Publico Castrelo. Cambados 1986.
- LEMA BOUZAS, Lino
(compilador):
Ditos e cantigas marineiras
. I Encontro de embarcacions tradicionais, Galicia 1993.
- LORENZO FERNANDEZ, Xaquin
:
Cantigueiro popular da Limia Baixa
, Galaxia, Vigo 1973.
- MOREIRAS SANTISO, Xose
:
Os mil e un refras galegos do home
. Ed. do autor, Lugo 1977.
- MOREIRAS SANTISO, Xose:
Os mil e un refrans galegos da muller
. Alvarellos, Lugo 1978.
- OTERO ALVAREZ, Anibal
: "Hipotesis etimologicas referentes al gallego-portuges", en
Cuadernos de Estudios Gallegos
.
- REAL ACADEMIA GALEGA
:
Diccionario Gallego-Castellano
. La Coruna 1913-1928.
- RIELO CARBALLO, Isaac
:
Cancioneiro da Terra Cha (Pol)
. Ed. do Castro, Sada 1980.
- RIVAS QUINTAS, Elixio
:
Frampas. Contribucion al diccionario gallego
. Ed. Ceme, Salamanca 1978.
- RODRIGUEZ GONZALEZ, Eladio
:
Diccionario enciclopedico gallego-castellano
. Galaxia, Vigo 1958-1961.
- SOBREIRA, Juan
:
Papeletas de un diccionario gallego
(1792-1797), ed. de J. L. Pensado Tome, Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979.
- VALLADARES NUNEZ, Marcial
:
Diccionario gallego-castellano
, Santiago, Imp. Seminario Conciliar 1884.
- ZAMORA MOSQUERA, Federico
:
Refrans e ditos populares gallegos
. Galaxia, Vigo 1972.
Etnografia galega
|
---|
Meses do ano
| |
---|
Cores
| |
---|
Animais
| |
---|
Alimentos
| |
---|
Vexetais
| |
---|
Outros
| |
---|
|