Tungstan

Substaint cheimiceach	duil cheimiceach , electron medium (en) agus lithophile (en)
Tungstan sa tabla peiriadach
Siombail cheimiceach	W
Uimhir adamhach	74
Mais adamhach	183.84
Cumraiocht leictreon	[Xe] 4f¹⁴ 5d⁴ 6s²
Peiriad, Grupa	peiread 6 grupa 6
Airionna fisiceacha
Dlus	19.3 kg/m?³
Leaphointe	6,170 agus 3,410
Fiuchphointe	10,701 agus 5,930
Leictridhiultacht	2.36
Ga ianach	0.66, 0.62, 0.42, 0.51 agus 0.6
Stair
Aimsitheoir	Juan Jose Elhuyar agus Fausto Elhuyar
Fionnachtain	1783
Eapainm	mac tire

Is e an tungstan no an volfram duil uimhir a 74 i dtabla peiriadach na ndul. Is i an tsiombail cheimiceach na W , agus i bunaithe ar ainm Gearmainise na duile seo, Wolfram , a usaidtear ina lan teangacha. Maidir leis an ainm Gaeilge tungstan , thainig se trid an m Bearla on t Sualainnis , tung sten , a chiallaionn "cloch throm". Tungsten no "tromchloch" an t-ainm a bhi ag na Sualannaigh ar an t silit . Mianra i an tsilit a bhfuil tungstan ann - is eard ata ann na tungstait an chailciam, CaWO ₄ - agus is foinse thabhachtach tungstain i.

Ta an tungstan ar an miotal is airde leaphointe da bhfuil ann. Is e an leaphointe ata aige na 3422 °C - is e sin, nuair a bheidh an tungstan leaite, beidh an t-iarann ina ghas. Miotal crua righin e an tungstan a sheasann imthosca antoisceacha agus a usaidtear go forleathan sna coimhiotail. Usaidtear tungstan glan i sreanga solais na mbreolampai agus in aiteanna eile ina bhfuil teocht ard i gceist: in innill na roicead spais agus na n-eitlean, cuir i gcas.

Ta tungstan an dulra comhdheanta as cuig iseatop, agus ceann acu, an ceann is eagoitianta ( ¹⁸⁰ W, 0.12 % den tungstan nadurtha), radaighniomhach, ach is iseatop fadsaolach e a saraionn a leathre aois na hollchruinne.

Is i an uimhir ocsaidiuchain is tabhachtai ata ag an tungstan na +6, agus is i an tri-ocsaid tungstain WO ₃ an chomhdhuil is tabhachtai. Is feidir lei imoibriu leis na tuaslagain bhunata agus iad a neodru ionas go gcruthaitear iain tungstaite WO ₄ ^2- . Na salainn a chruthaionn an t-ian seo in eineacht leis na hiain mhiotail, d'fheadfa a ra gur salainn iad de chuid an aigeid tungstaigh H ₂ WO ₄ , ach ni feidir an t-aigead fein a aonru mar shubstaint ar leith. Is feidir, afach, comhchriostail an uisce agus na tri-ocsaide tungstain (hiodraiti na tri-ocsaide tungstain) a chruthu, agus uaireanta, tugtar aigead tungstach ar na hiodraiti seo.

Ni bhionn an tungstan ag teastail o organach an duine, ach ta baicteir ann nach feidir leo deanamh in uireasa an tungstain. Ta leideanna airithe ann gur feidir leis an tungstan leoiceime a spreagadh ag na daoine, ach ta an da bh'fheidir ann i lathair na huaire.

Tagairti [ cuir in eagar | athraigh foinse ]