Bean Eireannach ab ea
Oonah Keogh
(
2 Bealtaine
1903
?
18 Iuil
1989
), an chead bhean sa domhan a rinneadh ina stocbhroiceir nuair a chuaigh si isteach i
Stocmhalartan
Bhaile Atha Cliath i 1925.
Rugadh Oonah Mary Irene Keogh i
mBaile Atha Cliath
i 1903, an inion sa lar ochtar paiste
[1]
; a mathair, Annie Kathleen Doyne, as
An Muileann gCearr
agus a athair, Joseph Chapman Keogh, as
Cill Mhantain
. Rinneadh bainisteoir
bainc
ar Joseph sna
1880i
agus e 24 bliain d'aois, an bainisteoir bainc is oige in Eirinn riamh. D'fhreastail Oonah Keogh ar scoileanna
Caitliceach
do chailini, i bPrioireacht
Naomh Muire
,
Warwickshire
, agus i gColaiste Alexandra, Baile Atha Cliath. Chomh maith, staidear Oonah i Scoil Metropolitan
Ealaion
. O 1922, chaith Keogh dha bhliain ag taisteal lena maistreas, thart ar an
Afraic
agus an
Eoraip
. Tar eis a d'fhill si go
Londain
chun staidear, tairgeadh a athair post di ina
chomhlacht
, Stocbhroiceir Joseph Keogh agus a Chomhlacht
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
.
Ba i Keogh an chead bhean ag obair sa stocmhalartan, agus nior ghlacadh i go hiomlan. Afach, i nua-
bhunreacht na hEireann
bhi comhionannas cinnte, agus mar sin ni raibh aon fhath i a dhiultu, seachas a
hinscne
. Le hoideachas agus saibhreas a bhi aici, bhi si cailithe leis an bpost. Bhi baill an stocmhalartan ag ple agus ag votail ar feadh tri seachtaine, agus ar an 4u Bealtaine 1925 chuaigh si isteach sa stocmhalartan
[2]
[3]
. D'oibrigh si anseo le haghaidh 14 bhliain. Ba i an bhean amhain sa domhan sa stocmhalartan ar feadh 42 bhliain agus bhi deacrachtai uirthi, i dtionscail ina raibh ceannas ag fir. In agallamh i 1971, duirt si:
Mibhuntaiste amhain sna laethanta sin, nior bhuail mna agus fir le cheile i dtolglann na
teach tabhairne
. Nuair a d'imigh na fir go
Jury’s
chun a scith a ligean tar eis gno a dheanamh, ni raibh me abalta dul in eineacht leo. Agus fiu nuair a rachainn chuig na rasai le m'athair, ba e an rud ceanna. Rachadh se chuig an bhear chun deoch a fhail, biodh orm dul chuig an tae beag.
Ghlac Keogh ceann de na chead ceadunas stocbroiceir i nGaeilge i
Saorstat na hEireann
[7]
. Tar eis easaontais lena hathair, ghlac si sos agus chuaigh si ar cuairt chuig a dheirfiuracha Eta agus Genevieve i
Hampshire
i Sasana. Anseo, bhuail si lena fear ceile
[4]
[6]
.
Posadh Keogh an t-imirceach
Ruiseach
, Bayan Giltsof. Nuair a phosadh i, d'eirigh si as comhlacht a athair ach d'fhan si sa Stocmhalartan. Thug si fogra doibh faoina ainm agus a stadas nua. Afach, ar dtus, bhog si go
Taunton
,
Somerset
i
Sasana
lena fear ceile. Bhun iad gno
togala
, ag forbairt tithe i stil Thudarach. Rugadh a hinion Tatiana i 1935 agus rugadh beirt mhac, Rurik i 1937 agus Nicholi i 1939. Rugadh Bayan i 1946. Nuair a rinneadh feimheach de chomhlacht a athair, bhi cas cuirte a bhain le creidiunai amhain. Chuir Keogh scaireanna i dtaisce i mbanc eigin, agus ansin bhi an banc ag lorg iocaiochta i gcoinne fiacha an comhlacht. Bhi a ainm fos ar doicimead an comhlacht agus thangthas go raibh Keogh freagrach an t-airgead a ioc, agus mar seo biodh uirthi costais na cuirte a ioc chomh maith
[4]
[6]
.
Dhiol an teaghlach an teach
Sasanach
agus d'fhill siad go hEirinn. Cheannaigh siad talamh i
gCill Chomhaid
, Contae Cill Mhantain agus cruthaigh siad roinnt tithe ar a dtugtar An Seanbhaile
Ruiseach
, ainm ata ann inniu
[7]
[8]
[9]
. Chuaigh
Uachtaran na hEireann
,
Cearbhall O Dalaigh
, a chonai ann nuair a d'eirigh se as an bpost i 1976. Sa bhliain 1952 bog an teaghlach aris, go
Ontario
, ach d'fhill siad go Sasana i 1953. Tamaillin ina dhiaidh sin, scar an lanuin. D'fhill Giltsof go Cill Mhantain, an ait ar chonaigh se go dti a bhas i 1977. Bhog Keogh le teaghlach a hinion go
Maidrid
agus mhuin si Bearla i mbunscoil idirnaisiunta. I 1980 d'fhill si go Baile Atha Cliath lena hinion tar eis bas fhear ceile a hinion. I 1989, fuair Keogh agus a hinion bas agus ni raibh ach ocht la idir an bheirt
[4]
[6]
. Ta siad curtha in uaigh an teaghlaigh i
Reilig
Deansgrange, Baile Atha Cliath
[10]
.