Ba i
Maire Treasa Una Mhic Roibin,
no
Mary Robinson
(
21 Bealtaine
1944
a rugadh i) a bhi ina seachtu
hUachtaran ar Eirinn
, o
1990
go
1997
, agus ba i an chead bhean sa phost sin.
[1]
Ard-Choimisineir na Naisiun Aontaithe do Chearta an Duine
ab ea i o
1997
go
2002
. Chaith si sealanna freisin mar inion leinn,
abhcoide
, bean feachtais agus ball de
Sheanad Eireann
(
1969
-
1989
). Sa la ata inniu ann, caitheann si formhor a cuid ama mar ghniomhaioch ar son
cearta daonna
agus bionn conai uirthi i
Maigh Eo
agus i
Nua-Eabhrac
.
Rugadh Maire Treasa Una Mhic Roibin (nee de Burca) ar an
21 Bealtaine
1944
i m
Beal an Atha
,
Co. Mhaigh Eo
. Ba
dhochtuiri leighis
a tuismitheoiri, Aubrey agus Tess. Bhi ceathrar mac acu agus ba i Maire an t-aon inion a rugadh doibh.
1996
D’fhreastail si ar Mheanscoil Mount Annville i m
Baile Atha Cliath
agus bhain si ceimeanna dli amach i g
Colaiste na Trionoide, Baile Atha Cliath
agus i Scoil Dli Harvard. Phos si Nicholas Robinson i 1970. Ta triur leanai acu: inion agus beirt mhac.
The Hist, TCD, 2007
Bhain Maire Mhic Roibin cail amach go luath ina saol mar acadoir, mar
abhcoide
, mar bhean feachtais agus mar Sheanadoir.
2009
Glaodh chun Bharra na hEireann uirthi sa bhliain 1967 agus chun an Bharra Laistigh sa bhliain 1980. Glaodh chun Bharra Shasana agus na Breataine Bige uirthi chomh maith, sa bhliain 1973. Bhi si ar fhoireann dhamh an dli i g
Colaiste na Trionoide
o 1968 go 1990 (mar Ollamh Reid
[2]
le reachtaiocht phionosach, leis an
dli bunreachtuil
agus an
dli coiriuil
agus le
dli na fianaise
1969-75 agus mar leachtoir le dli Chomhphobal na hEorpa 1975-90).
[3]
Sa bhliain 1988, in eineacht lena fear ceile Nick, chuir si Ionad na hEireann um an Dli Eorpach ar bun i gColaiste na Trionoide.
Toghadh i do
Sheanad Eireann
, mar ionadai neamhspleach, den chead uair i 1969 mar dhuine de thriur ball an tSeanaid d'Ollscoil Bhaile Atha Cliath (Colaiste na Trionoide). Chuaigh si i mbun feachtas ar reimse leathan ceisteanna liobralacha. I measc na saincheisteanna bhi: go mbeadh cead ag mna sui ar ghiuireithe, go gcuirfi deireadh leis an gcosc a bhi ar mhna posta a gcuid post sa statseirbhis a choimead agus go mbeadh fail dhleathach ar ghairis frithghiniuna. D’oibrigh si ar feadh na mblianta mar chomhairleoir don fheachtas um athchoiriu an dli i gcoinne na homaighneasachta i dteannta
David Norris
, a bheadh ina sheanadoir d’Ollscoil Bhaile Atha Cliath ar ball.
sa t
Somail,
2011
Chlaraigh Maire Mhic Roibin mar bhall de
Phairti an Lucht Oibre
i mi Iuil 1976. Ach nior eirigh lena hiarrachtai go dtoghfai ina
Teachta Dala
i. Ar dha ocaid - sa bhliain 1977 agus aris i 1981 - sheas si don Dail ach theip uirthi. Ni raibh caidreamh easca aici leis an bPairti ach an oiread.
World Economic Forum 2013
Kinshasa, DR Congo, UN Special Envoy, 2013
Ghlac si pairt shuntasach san fheachtas chun an suiomh stairiuil Lochlannach ar Che an Adhmaid i mBaile Atha Cliath a shabhail. Ach sa deireadh d’eirigh le
Bardas Bhaile Atha Cliath
ceanncheathru nua riarachain a thogail ar an lathair sin.
Sa bhliain 1985 d’eirigh si as Pairti an Lucht Oibre mar agoid faoin gComhaontu Angla-Eireannach a shinigh comhrialtas
Ghearoid Mhic Gearailt
le rialtas na Breataine faoi
Margaret Thatcher
. Bhi Bean Mhic Roibin den tuairim gur choir dul i gcomhairle le polaiteoiri
aontachtacha Thuaisceart Eireann
maidir leis an gComhaontu, ce gur leasc leo siud cumhacht pholaitiuil a roinnt le pairtithe eile ag an am sin.
Chaith si ceithre bliana eile sa Seanad agus i 1989 shocraigh si gan a hainm a chur ar aghaidh do thoghchan an tSeanaid aris.
An bhliain dar gcionn, 1990, bhi toghchan uachtaranachta le bheith ann mar bhi an
Dr. Padraig O hIrighile
le heiri as tar eis dha threimhse seacht mbliana a chaitheamh ina
Uachtaran
. Thainig ceannaire Phairti an Lucht Oibre,
Dick Spring
, chuig Maire Mhic Roibin ag fiafrai di an mbeadh si sasta a bheith ina hiarrthoir do Phairti an Lucht Oibre sa toghchan. Ghlac si leis an tairiscint agus ba i an chead ainmni ag Lucht Oibre agus ba i an chead bhean riamh mar iarrthoir i dtoghchan uachtaranachta in Eirinn.
Leirigh si aris is aris eile gur smaointeoir neamhspleach i. lomai duine a dhearfadh anois go raibh si ar an imeall; ni duine den ghnath-chultur polaitiochta fireann i Maire Mhic Roibin
[4]
. Cen fath mar sin ar roghnaigh Pairti an Lucht Oibre i mar iarrthoir don uachtaranacht? Bhi Dick Spring cinnte go raibh se in am do dhuine nios oige, nios fuinniula seasamh don phost. Dar le Fergus Finlay, scriobh se fein agus John Rogers cur sios, as an nua, do phost an Uachtarain.
Fronteiras do Pensamento Sao Paulo 2016
Ritheadh feachtas toghchanaiochta a bhi crua, laidir, ilghneitheach. Thaistil an t-iarrthoir timpeall na tire ag cur lena cuid tacaiochta i gconai, go mor mor i measc mhna na hEireann.
B’as Tuaisceart Eireann iarrthoir
Fhine Gael
,
Austin Currie
. Ce go raibh obair fhonta pholaitiuil deanta aige mar chomhalta de Phairti Soisialach agus Daonlathach an Lucht Oibre i dTuaisceart Eireann, ni raibh moran aithne ag muintir na Poblachta air. Anuas air sin ni raibh se sasta leis an socru a rinneadh maidir le haistriu votai idir Fine Gael agus Pairti an Lucht Oibre. Tuigeadh do go raibh i bhfad nios mo speise ag na meain chumarsaide in iarrthoireacht Mhic Roibin agus, ar aon nos, nior thaitin Maire Mhic Roibin leis mar dhuine.
Ba e
Brian O Luineachain
, an
Tanaiste
, an t-iarrthoir a bhi ag
Fianna Fail
. Fear eirimiuil, gealghaireach a raibh aithne mhaith ag an bpobal air ab ea e. Bhiothas cinnte ag tus an fheachtais gur aige a bheadh an bua. Bhi O Luineachain i bhfad chun cinn sna pobalbhreitheanna.
Ach ar
26 Deireadh Fomhair
1990
, bhris an scannal "on mature recollection" amach.
[5]
[6]
Ach thug na breaga o Brian Lenihan seans do Mhaire Mhic Roibin (duine on taobh amuigh ag an am). Sa deireadh, ba i Maire Mhic Roibin an chead bhean agus an chead iarrthoir o Phairti an Lucht Oibre a bhain amach post na hUachtaranachta in Eirinn.
Ar 3 Nollaig 1990 insealbhaiodh Maire Mhic Roibin ina seachtu hUachtaran ar Eirinn. Thug si saintreithe tabhachtacha lei chuig a post nua: intinn liobralach, meabhair dhomhain, taithi pholaitiochta agus eolas forleathan ar an dli. Chuir si suim faoi leith sa diaspora Eireannach - an lion mor imirceach Eireannach agus daoine gur de bhunadh Eireannach a sinsear scaipthe ar fud na cruinne. Chuir si solas ar siorlasadh i gceann de na fuinneoga in
Aras an Uachtarain
, a bhi le feiceail ag an bpobal on mbothar, mar shiombail cuimhneachain ar an diaspora seo.
Chuir si failte roimh chumainn spoirt, roimh ghrupai on earnail dheonach agus charthannachta agus roimh lucht leinn go dti Aras an Uachtarain. Thug si cuairt ar mhisineiri o Eirinn ag obair thar lear, ar chumainn phobail i d
Tuaisceart Eireann
, ar imeachtai spoirt idirnaisiunta, ar an b
Papa
, ar an
Dalai Lama
. Le linn a treimhse mar Uachtaran thug si dha aitheasc os comhair Thithe an Oireachtais. Duradh ag an am go raibh na horaidi rofhada agus doileir.
Thug an tUachtaran Mhic Roibin cuairt ar
Ruanda
ait ar tharraing si aird an domhain mhoir ar an bhfulaingt agus ar an ocras sa tir mar thoradh ar an gcogadh cathartha. I ndiaidh na cuairte sin labhair si ag preasagallamh agus bhi na deora lei. Thaispeain an eachtra sin taobh bog, mothalach an Uachtarain nach raibh feicthe ag an bpobal roimhe sin.
D'eirigh Maire Mhic Roibin as oifig mar Uachtaran an 12 Mean Fomhair 1997 chun glacadh le ceapachan mar Ard-Choimisineir na Naisiun Aontaithe um Chearta Daonna. Rol abhcoideachta a bhi ina post nua, ag leagan amach clair chearta daonna taobh istigh de
na Naisiuin Aontaithe
agus go hidirnaisiunta.
Ba i an chead Ard-Choimisineir um Chearta Daonna a thug cuairt ar
an Tibeid
, i 1998. Rinne si clamhsan le rialtas na
Stat Aontaithe
maidir lena pholasai i leith phionos an bhais. Thainig deireadh lena treimhse mar Ard-Choimisineir na Naisiun Aontaithe um Chearta Daonna i 2002 agus i faoi bhru ag Stait Aontaithe Mheiricea.
Chuir si Fioru na gCearta: an Tionscnamh um Dhomhandu Eiticiuil (2002-10) ar bun.
Bhronn Uachtaran Stait Aontaithe Mheiricea,
Barack Obama
, Bonn Saoirse an Uachtarain uirthi ar 12 Lunasa 2009
I samhradh na bliana 2007 thug
Nelson Mandela
,
Graca Machel
agus
Desmond Tutu
grupa de cheannairi an domhain le cheile lena saiocht, a gceannaireacht agus a n-ionracas a chur ag obair chun fadhbanna mora an chine dhaonna a fhuascailt. Tugadh cuireadh do Mhaire Mhic Roibin a bheith ina ball de Na Saoithe. B'e an t
Ardeaspag Tutu
cathaoirleach na meithle.
In Eanair 2009 ceapadh Maire Mhic Roibin ina ceannaire ar an gCoimisiun Idirnaisiunta Dli-eolaithe. Bhronn Uachtaran Stait Aontaithe Mheiricea,
Barack Obama
, Bonn Saoirse an Uachtarain uirthi ar 12 Lunasa 2009, as a cuid oibre ar son cearta daonna.
[7]
Ta si ina hUachtaran ar Fhoras Mhaire Mhic Roibin - Ceartas Aeraide. Cosnaionn si cas na bpobal sna tiortha ata i mbeal forbartha ata a gcreachadh ag an athru aeraide.
[8]