Dliodoir
Gearmanach
, agus ceile comhraic na
Naitsithe
sna
1930idi
, ab ea
Hans Achim Litten
(
19 Meitheamh
1903
?
5 Feabhra
1938
). Chuir Litten an
dli
ar Adolf Hitler ach d'fhag a theanntas colg ar an Fuhrer agus d'ioc Litten go daor as.
Rugadh Hans Litten sa bhliain 1903 in
Halle
. Bhi a athair, Friedrich Litten, ina
Ollamh
le Dli Romhanach agus Dli Sibhialta in Ollscoil Konigsberg. D'iompaigh se ar an
Liutarachas
on n
Giudachas
agus phos se Liutarach.
[1]
Chuir Litten in aghaidh dhearcadh na h
eite deise
naisiunaiche a bhi a athair agus bhi ba aige lena oidhreacht Ghiudach. Ag an am ceanna, gheill se don bhru a chuir a athair air staidear a dheanamh ar an dli agus d'aimsigh se an-speis ann a luaithe a d'aithin se a ngneithe polaitiula faoi mar a bhiodh cursai i b
Poblacht Weimar.
Dhiultaigh Litten do na deiseanna a tugadh do poist bhrabusacha a fhail, tri lucht aitheantais a athar agus mar gheall ar na torthai scrudaithe den scoth a bhi aige. In ionad e sin a dheanamh, bheartaigh se ionadaiocht a dheanamh, den chuid is mo, d'oibrithe nuair a bhi siad agus na poilini (no udarais phoibli eile) in arach a cheile. Bhi baint aige, ar an iomlan, leis an bPairti
Cumannach
agus e ag dliodoireacht, ach ni raibh se ar aon intinn leis an bPairti maidir le go leor saincheisteanna.
I gceann de na casanna is cailiula ina raibh Litten ina
abhcoide
, rinne se croscheistiu go mion ar
Adolf Hitler
sa bhliain 1931 faoi ghriosu on bPairti Naitsioch chun gniomhartha
foreigin
(agus a mbeartu) in aghaidh daoine a bhi ag cur ina n-eadan go polaitiuil.
Chuir danacht Litten an-olc ar Hitler. Bhi an oiread aifealtais ar Hitler de bharr an eispeiris seo, agus an oiread michompoird air, gur fhorbair se grain phearsanta dhosharaithe do Litten, a bhi i measc na gcead daoine gabhadh tar eis do Naitsithe teacht i reim, os rud e gur tugadh faoi choimead e oiche dhoitean an
Reichstag
(28 Feabhra 1933).
Rangaiodh Litten mar Ghiudach, dar leis na Naitsithe agus chaith se an chuid eile da shaol i sraith sluachampai geibhinn. Ceistiodh agus ceasadh agus buaileadh go mion is go minic e, ar feadh cuig bliana agus gan aon mhisneach go scaoilfi e.
D'eag Litten i nDachau ar
5 Feabhra
1938
. D'eirigh leis an iarracht deireanach ar
fheinmharu
a rinne se (tar eis do iarracht eile, ar a laghad, a dheanamh roimhe sin le linn do bheith i ngeibheann.).
Go mor mor tar eis don Ghearmain a bheith athaontaithe, aithniodh Litten mar dhuine ar thus cadhnaiochta na ndliodoiri a bhain usaid as a gcuid scileanna gairmiula chun iarracht a dheanamh ar chur in aghaidh dul chun cinn na Naitsithe agus an saghas gluaiseachta a bhi iontu a nochtadh.
- Sa bhliain 2011 a scriobh Sean O Ceallaigh an piosa
seo
thar ceann BBC News Magazine.
[2]
.