Is eard ata i n
grianghrafadoireacht
na
iomha
seasta a
thaifeadadh
ar abhar
solas
-iogair go
ceimic
each, go
meicniuil
no go
digiteach
. Go bunusach ciallaionn an focal grianghrafadoireacht scriobh le solas na greine.
Tosaiodh ar iomhanna a cheapadh i g
camera obscura
,
a theilg iomha tri lionsa laistigh de
sheomra dorcha
.
[1]
Ba mar chabhair liniochta d'
ealaiontoir
i a bhi se.
Le forbairt na ceimice tugadh faoi deara go raibh tionchar ag an solas ar cheimici airithe, go hairithe
cloirid airgid
. Ba e Joseph Niepce a rinne an chead ghrianghraf i samhradh na bliana
1827
. Ach ba e a chomhphairti
Louis Daguerre
a rinne forbairt ar dhoigh le platai grianghrafacha a thairgeadh ionas go mbeadh iomha buan ar fail.
Bhi an-rachairt ar an bproiseas nua laithreach bonn agus tosaiodh ar phortraidi agus ar thirdhreacha a ghlacadh ar fud na h
Eorpa
agus
Mheiricea Thuaidh
. Ba chuid riachtanach de ghiuirleidi na
taiscealaiocht
a e do chuid mhor de na daoine a bhi ag taisteal chuig na haiteanna ba iargulta ar domhan. Bhi an proiseas an-chostasach afach agus ni raibh ach iomha amhain le fail as.
D'fhorbair
William Henry Fox Talbot
an claonchlo i
1835
, rud a chuir ar chumas clodoiri macasamhla gan teoradh a dheanamh de ghrianghraf ar bith. Ba ar
phaipear
a bhi an claonchlo ar dtus, ach bhi torthai nios fearr ar fail ar ghloine, agus de reir a cheile rinneadh forbairt ar scannain (
ceallafan
) agus ni raibh an oiread ceanna ama ag teastail chun grianghraf a ghlacadh. D'fheadfai gluaiseacht a reo i ngrianghraf agus bhi an-toir air an bproiseas ur sna nuachtain.
Thainig feabhas de reir a cheile ar chaighdean na scannan agus b'fheidir formaidi nios lu a usaid. Ba mhinic claonchlo 20 x 25cm a usaid ag tus ama ach ba iad na formaidi 35mm agus 6 x 6cm na caighdeain do ghrianghrafadoiri gairmiula faoi lar an fichiu haois. Bhiodh ar na grianghrafadoiri fado gach gne den phroiseas a fhoghlaim iad fein, staidear a dheanamh ar sholas agus ar lionsai.
De reir a cheile d'fhas tionscal ollmhor a rinne forbairt ar realadh na n-iomhanna, ar na scannain agus ar luach nochtaithe na gceamarai ionas gurbh fhusa go mor gno an ghrianghrafadora.
Sna
1930idi
, chuir grianghrafanna Dorothea Lange agus
Walker Evans
clo daonna ar an
Spealaidh Mor
agus bhi tionchar acu ar fhorbairt na grianghrafadoireachta faisneise.
Sna
1950idi
, fuair
Henri Cartier-Bresson
agus
Robert Capa
cail amach mar gheall ar a gcuid grianghraif tuairisciula don eagraiocht Magnum.
Rinneadh gneithe uathoibreacha den nochtadh agus den bhfocas sna
1970idi
agus thainig a lan
grianghrafadain
bheaga ar an mhargadh a bhi chomh cumasach le huirlisi an lucht gairmiuil.
Le forbairt na
riomhaireachta
, thainig
scanoiri
ar an mhargadh a chuir ar chumas an ghnathdhuine grianghraif a thaifeadadh mar chaipeisi digiteacha. Bhi an-tionchar ar fad aige sin ar an bh
foilsitheoireacht
. As sin thainig grianghrafadain digiteacha ata anois (sa
21u haois
) inchomortas o thaobh gneithe agus chaighdean na hiomha is ata grianghrafadain 35mm.
Ni raibh an ghrianghrafadoireacht mar mhean riamh chomh forleathan is ata si anois inar saol. Is feidir linn uilig a bheith inar ngrianghrafadoiri na laethanta seo. Mar sin ta nios mo grianghraf a dtogail anois na mar a bhi riamh.
[2]
| Is
siol
e an t-alt seo.
Cuir leis
, chun cuidiu leis an
Vicipeid
.
Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan
Gaeilge
a dheanamh.
|