Dliodoir agus polaiteoir
Aontachtach
Eireannach
ab ea
Edward Henry Carson, an Barun Carson
no
an Tiarna Carson
(
9 Feabhra
1854
-
22 Deireadh Fomhair
1935
), ar dhuine de na dliodoiri agus polaiteoiri is mo le ra a thainig chun tosaigh in Eirinn san aois sin.
[1]
Rugadh an Tiarna Edward Carson sa teach seo,4 Sraid Fhearchair,Baile Atha Cliath
Carson le John Lavery 1916
As
Baile Atha Cliath
o dhuchas e. Thainig Edward Carson chun saoil ag 4
Sraid Fhearchair
i m
Baile Atha Cliath
- direach in aice leis an ait a bhfuil ceanncheathru
Chonradh na Gaeilge
inniu.
Protastunaigh
rachmasacha ab ea a mhuintir, agus a athair ina ailtire. B'as
Albain
do mhuintir Carson o thus, no thainig seanathair Edward go hEirinn o
Dhun Phris
sa bhliain
1815
.
Fuair Edward og a chuid
oideachais
i Scoil
Chuil an tSudaire
, i g
Colaiste Wesley
i mBaile Atha Cliath, agus i g
Colaiste na Trionoide
. Rinne se staidear ar an dli, trath ar ghlac se pairt ghniomhach i gCumann Staire an Cholaiste, agus in Ostai an Ri ina dhiaidh sin.
Glaodh chun Bharra na hEireann air sa bhliain 1877 agus chun an Bharra Laistigh air sa bhliain 1889. Niorbh fhada go dti go raibh clu agus cail mar shar-abhcoide bainte amach aige.
Chuaigh se le polaitiocht sa bhliain
1892
, nuair a ceapadh ina Ard-Aturnae d'Eirinn e, ce nach raibh se ina Fheisire.
1919
Fuair se cead abhcoideachta i Sasana sa bhliain
1893
, agus as sin amach, b'i
Londain
ba mho a bhi se ag cleachtadh a cheirde.
Bhi Carson ina Aturnae Ginearalta ar Shasana agus an Bhreatain Bheag o
7 Bealtaine
1900
go 1905 agus ina Ard-Aighne ar Shasana agus an Bhreatain Bheag sa bhliain 1915. D'fhan se san oifig seo go dti gur scoireadh an rialtas
Coimeadach
. Ansin, rinneadh ri chomhairleoir de.
Bhi se ina Cheannaire ar an bhFreasura idir 1915 agus 1916 agus ina bhall den Chomh-Aireacht
Cogaidh
idir 1916 agus 1918 (mar Chead-Tiarna na hAimirealachta ar feadh na gcead ocht mi den treimhse sin.)
In olltoghchan na bliana ceanna, afach, votaladh isteach e mar Aontachtoir i ndailcheantar na hOllscoile in Eirinn, ce gurbh iad na Liobralaigh a ghnothaigh an toghchan.
Cuimhnitear ar Carson mar dhliodoir go hairithe mar gheall ar an gcroscheistiu a rinne se ar
Oscar Wilde
sa chas a thug an scribhneoir in aghaidh Mharcas Queensberry, i dtaobh leabhail choiriuil agus mar gheall ar an toradh rathuil a bhain se thar ceann an dalta og cabhlaigh Archer-Shee (cas a spreag Terence Rattigan chun an drama ?????? ?????????????? ?????? a scriobh.)
Sa bhliain
1895
, bhi Carson ina dhliodoir ag an
Marcas Queensberry
. Bhi Carson agus Wilde i gColaiste na Trionoide san am ceanna, agus iompairc phearsanta de chineal eigin eatarthu. Nuair a chuala Wilde ce a bheadh mar cheile comhraic aige, duirt se:
Beidh se ag coinneail leis an gcuram chomh binbeach le haon seanchara.
Ba mhor an seo a rinne Carson agus Wilde den phrois, o bhi deis a labhartha ag an mbeirt acu.
Cuimhneachan, Stormont, Beal Feirste
Sa pholaitiocht bhi se chun tosaigh i measc aontachtaithe na hEireann, go hairithe nuair a bhi dream Uladh ag cur in aghaidh
Rialtas Duchais
na hEireann. Bhi se ina Fheisire ar son Ollscoil Bhaile Atha Cliath o 1892 go 1921
Bhi Carson ina Cheannaire ar na hAontachtaithe sa da chuid den tir o 1910 go 1921.
Ar an
21 Feabhra
1910
d’eirigh Edward Carson ina cheannaire ar na
hAontachtoiri
. Ni hamhain go raibh se ag cur in aghaidh an Rialtas Duchais, thairis sin theastaigh uaidh gach iarraidh chun
criochdheighilt
a chur i bhfeidhm ar Eirinn a stopadh.
D'aitigh Edward Carson ar James Craig, an chead Phriomh-Aire ar Thuaisceart Eireann. Ar an
4 Feabhra
1921
d'eirigh se as an bpost mar cheannaire ar na hAontachtoiri. Bhi Carson ag an am sin feachaint chuige go bhfaigheadh na Caitlicigh thuaidh cothrom na Feinne o
rialtas an stait
nua, ionas nach gcuirfidis siochain na sochai o mhaith.
D'eirigh Carson as an pholaitiocht i mi Deireadh Fomhair
1929
. Rinneadh Tiarna na nAchomhrac (Barun Carson Dhun Cairn) de sa bhliain 1921 agus d'eirigh se as ocht mbliana ina dhiaidh sin.
Bronnadh sochraid stait air i ndiaidh a bhais i m
Beal Feirste
i nDeireadh Fomhair
1935
.
- ↑
Scoil Dli, COBAC. "
Edward Carson
" (ga).
www.facebook.com
. Data rochtana: 2020-10-22.
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/WikiLettera.png) | Is
siol
e an t-alt seo.
Cuir leis
, chun cuidiu leis an
Vicipeid
.
Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan
Gaeilge
a dheanamh.
|