Bitheagsulacht
Eagsulacht bhitheolaioch is ea
bitheagsulacht
, no nios cruinne fos, an raon is an ilghneitheacht cinealacha geiniteacha,
speiceas
is
eiceachoras
ar
Domhan
a athraionn le
heabhloid
.
Gearaionn gniomhartha daonna luas na bproiseas athraithe, rud a laghdaionn speicis no a dhiothaionn iad, fiu.
Siniodh conradh chun an bhitheagsulacht a
chaomhnu
is acmhainni bitheolaiocha a fhorbairt ar bhonn inmharthanach ag Cruinniu Mullaigh an Domhain i
1992
.
Thug
Parlaimint na hEorpa
a beannacht don
Dli Athchoirithe Naduir an Aontais Eorpaigh
in 2024.
[1]
Ceiliurtar ar an 22 Bealtaine gach bliain an
La Idirnaisiunta um Eagsulacht Bhitheolaioch, an Bhitheagsulacht agus Speicis Choimhthiocha Ionracha
.
[2]
Ta an t-adh le hEirinn 31,000 speiceas plandai, ainmhithe agus fungas taifeadta a bheith aici. Ta nios mo na 20% de na speicis a ndearnadh measunu orthu in Eirinn i mbaol diothaithe agus ta stadas neamhfhabhrach ag 85% de na 59 gnathog is luachmhaire san AE. Ta nios mo na leath na bplandai duchasacha ag meath.
[3]
Tuairisciodh sa bhliain 2024 go raibh drochbhail ar 85% de
ghnathog
a sainchosanta an
Stait
agus go raibh 46% diobh ag meath d'acht is d'airithe, agus gnathoga blathanna agus luibheanna duchasacha a scriosadh go seasta ? na dumhcha, na heanaigh, na leanta, na moineir, na portaigh, na turlaigh agus mar sin diobh. Modhanna michoiriula feirmeoireachta is siocair leis an meath den chuid is mo, a deirtear ? inior tionsclaioch,
banu talaimh
agus
truailliu uisce
, srl.
[4]
Rinne an
Tionol Saoranach um Bitheagsulacht
moltai in 2022 (mar sh. go bhfeadfai reifreann a ghairm le bonn bunreachtuil a chur faoi chearta
fiadhulra
).
Ritheadh An tAcht um Fhiadhulra (Leasu), 2023
[5]
agus an Plean Gniomhaiochta Naisiunta na hEireann um Bitheagsulacht, 2023 don treimhse 2023-2030.
[6]
[7]
Cuireadh dualgais ar gach aon fhoras poibli sa Stat gniomhu da reir, lena n-airitear
Bord Iascaigh Mhara
,
Bord na Mona
agus na hudarais aitiula. Ta ar gach udaras aitiuil plean bitheagsulachta da gcuid fein a chur i dtoll a cheile, a nuashonru agus a chur i ngniomh. Cuireadh acmhainn bhreise ar fail don t
Seirbhis Pairceanna Naisiunta agus Fiadhulra
, de reir an phlean, le dul i ngleic le daoine agus le heagraiochtai a sharaionn an dli.
[4]