Dizze side giet oer
de minsklike stim
. Foar oare betsjuttings, sjoch:
stim (betsjuttingsside)
.
In
spektrogram
fan 'e stim fan in
minske
.
De
stim
bestiet by de
minske
ut it
lud
dat immen makket troch by it
utazemjen
op in beskate wize
lucht
by de
stimbannen
lans troch de
strote
te parsen. Alle luden dy't sa produsearre wurde, foarmje yn 'e mande mei ferskate
stimleaze
luden it ferskynsel
spraak
. De
ludshichte
of frekwinsje fan 'e stim is in yntrinsyk underdiel fan it produsearjen fan spraakluden troch de minske, werby't de stimbannen de wichtichste rol spylje. Oer it algemien is it sa dat
manlju
in swierder, of leger, stimlud hawwe, wylst
froulju
en
bern
in heger stimlud fuortbringe. Mei jins stim kin men
prate
, mar ek
sjonge
,
laitsje
,
gule
,
roppe
,
raze
, ensfh. Der binne ek luden dy't ruchwei yn itselde diel fan it
lichem
produsearre wurde, mar der't men de stim net foar brukt, lykas
flusterjen
, it utsprekken fan
stimleaze
konsonanten
en
klikluden
, en
fluitsjen
.
It meganisme dat in stim generearret, kin opdield wurde yn trije underdielen: de
longen
, de strote mei de stimbannen, en de
artikulators
. De longen, dy't ienfaldichwei utlein de funksje fan in
pomp
hawwe, moatte genoch
luchtdruk
en luchtstreaming troch de strote produsearje om 'e stimbannen trilje te litten. De stimbannen foarmje fibrearjende klepkes dy't de luchtstream ut 'e longen yn hearbere pulsen knippe. Dy pulsen foarmje it unbewurke stimlud. De
spieren
yn 'e strote passe derby de lingte en spanning fan 'e stimbannen oan om
toan
en
klam
yn it stimlud oan te bringen. De artikulators binne dielen fan 'e
luchtwegen
dy't boppe de stimbannen lizze, lykas de
tonge
, it
ferwulft
, de
wangen
, de
lippen
, ensfh. Dy filterje it lud dat ut 'e strote komt en passe in fierdere
artikulaasje
ta.
Op dy wize kin de minske troch gearwurking fan 'e stimbannen en de artikulators in tige kompleks skala fan luden fuortbringe.
Sjongers
bruke de stim bygelyks as in
muzikaal
ynstrumint
. Net alle oanpassings oan it stimlud wurde
bewust
dien; sa kinne sterke
emoasjes
, lykas
lulkens
,
skrik
of
blydskip
in sterke ynfloed op it stimlud hawwe sunder dat de sprekker dat sa bedoeld hat. By swiere
ferkaldenens
of by oergebruk feroaret de stim ek. Hy wurdt dan earst leger fan toan en rouwer: dat neamt men
heazens
. As men jin dan net mijt, kin de stim hielendal ferdwine, hoewol't dat mar tydlik is. Lju dy't net (goed) prate kinne, wurde
stom
neamd. Soks betsjut lykwols yn 'e regel net dat se gjin stim hawwe, mar dat se dy net goed bruke kinne, bygelyks om't se behalven stom ek
dof
binne, of om't by harren de tonge utsnien is (wat yn 'e
Aldheid
en de
Midsiuwen
noch wolris dien waard by wize fan
liifstraf
).
It begryp 'stim' wurdt ek yn
figuerlike sin
brukt, bygelyks as men seit dat immen earne "gjin stim yn hat", d.w.s. 'net oer meibeslisse mei'. Yn it ferlingde derfan wurd it wurdt 'stim' ek brukt foar in registrearre kar by dielname oan
ferkiezings
.