Symboalyske opstelling fan de ryksstannen op in kopergravuere ut 1606
It Hillige Roomske Ryk om 1400 hinne
It Hillige Roomske Ryk yn 1648
De
ryksstannen
wiene yn it
Hillige Roomske Ryk
persoanen en gebieten dy't mei de Ryksdei mei dwaan mochten. Derfoar moasten se lykwols al
ryksunmidlik
weze, dus streekrjocht underhearrich oan de keizer. Hja koene oer harren gebieten hearskje mei in grutte mjitte fan selstannigens.
It systeem fan de ryksstannen ferfong it alde systeem fan de
stamhartochdommen
yn de eardere
midsiuwen
. De alde
Karolingyske
stamhartochdommen wiene de ferdieling fan Dutslan under de
Salyske dynasty
. Yn de iere hege midsiuwen, under de
Hohenstaufen
, rekken se feraldere en yn
1180
waarden se troch keizer
Freark I Barbarossa
opheft en ferparte yn lytsere foarstendommen. Fan
1489
of waarden de ryksstannen dy't fertsjintwurdige wiene yn de Ryksdei, yn trije kolleezjes ferparte: it kolleezje fan de
karfoarsten
(
Kurfurstenkollegium
of
Kurfurstenrat
), it kolleezje fan de ryksfoarsten (
Reichsfurstenrat
) en it kolleezje fan de
frije rykssteden
.
Ryksgreven
en eallju dy't net streekrjocht fertsjintwurdige waarden yn de Ryksdei, nettsjinsteande harren ryksunmidlike status, wiene feriene yn "banken" mei elts in yndividuele stim.
Ryksridders
hiene de ryksunmidlike status, mar wiene net fertsjintwurdige yn de Ryksdei.
De Wikipedy hat ek in side
Ryksdei (Hillige Roomske Ryk)
.
Sunt
1489
wiene de ryksstannen yn de Ryksdei yn trije kolleezjes undeferparte:
- It Karfoarstekolleezje (of Karfoarsteried)
- De Ryksfoarsteried, mei fjouwer Ryksgrevebanken mei elts 1 stim en twa Ryksprelatebanken mei elts 1 stim ynbegrepen.
- It Ryksstedekolleezje, besteande ut twa Ryksstedebanken.
Foar in rjochtsjildich beslut fan de Ryksdei, wie it ynstimmen fan alle trije kolleezjes nedich.
De ryksridders wiene net op de Ryksdei fertsjintwurdige, hoewol't se wol ryksunmidlik wiene, en ferskate kearen besocht hawwe in kollektive fertsjintwurdiging te krijen.
De ryksstannen wiene te ferpartsjen yn dyjingen dy't persoanlik in sit yn de Ryksdei hiene, en dyjingen dy't kollektyf sitting hiene.
Persoanlike sitting hiene de karfoarsten en alle oare ryksfoarsten: de
hartoggen
, de
prinsbiskoppen
en foarstlike
ryksabdijen
. Hja hiene yndividueel stimrjocht (
Virilstimme
).
In kollektive sitting hiene de
ryksgreven
en -hearen, de rykssteden en de ryksabdijen (de ryksprelatekolleezjes). Hja hiene allinnich mienskiplik stimrjocht (
Kuriatsstimme
).
De ryksstannen wiene ek te ferpartsjen yn in tsjerklike of geastlike en in sekuliere of wraldske stannen:
- De tsjerklike (geastlike) ryksstannen wiene de trije geastlike karfoarsten, de oare geastliken mei wraldlik gesach en de grutmasters fan de
Maltezer Oarder
en de
Dutske Oarder
.
- De sekuliere (wraldske) ryksstannen wiene de fjouwer wraldlike karfoarsten, de wraldlike ryksfoarsten, de ryksgreven en rykshearen en de
frije rykssteden
.
