Oedmoersje
(
Russysk
:
Удму?ртия республика
; Udmoertija respublika;
Oedmoertysk
: Удмурт Элькун;
Udmoert Elkun
) is in
autonome republyk
yn de
Russyske Federaasje
. Oedmoersje grinzget oan de autonome republiken
Basjkortostan
en
Tatarije
, de
oblast
Kirov
en de
kraj
Perm
. De grutste sted fan de autonome republyk
Izjevsk
.
Oedmoersje leit yn Europeeske diel fan Ruslan westlik fan de
Oeral
tusken de rivieren de
Kama
en de
Vjatka
. It klimaat is tuskenbeide kontinintaal. De
taiga
oerhearsket yn it lanskip.
Tsjin it ein fan de 16e iuw waard it noardlike diel fan Oedmoersje in underdiel fan Ruslan, wylst it sudlike diel by it Kazan-kanaat hearde. Nei de oermastering fan
Kazan
troch
Ivan de Grousume
yn 1552 waard ek it sudlike diel underdiel fan it Russyske keninkryk. Yn 1731 waard foar de bisdommen Kazan en Niznji Novgorod in kommisje oprjochte mei de suksesfolle opdracht de Oedmoerten te kristenjen.
Yn de jierren 1774-1775 namen de bewenners fan Prikamne, in gebiet dat grinzget oan de Kama, diel oan de boereoarloch under lieding fan
Jemeljan Pugatsjov
.
De twadde helte fan de 19e iuw betsjutte in gaueftige untwikkeling. Der waarden fabriken, skoallen en oare foarsjennings boud. Yn 1899 waard oer it gebiet ek it spoar fan Perm nei Kotlas oanlein.
Tusken de 18e en 20e iuw waarden de Oedmoertyske lannen troch it guvernemint Vjatka bestjoerd. De 'Oedmoertyske Autonome Oblast' waard op 4 novimber 1920 oprjochte (ynearsten as 'Votjaakske Autonome Oblast', mar om't de Oedmoerten de namme 'Votjaken' as in skelname underfunen, waard de namme letter feroare). Op 28 desimber 1934 krige it gebiet de namme 'Autonome Sosjalistyske Sovjetrepublyk Oedmoersje'. Sunt 11 oktober 1991 hjit it gebiet de 'Autonome Republyk Oedmoersje'.
"De beppes ut Boeranovo" (Boeranovskije Babusjki); in sjonggroep dy't yn Oedmoertyske dracht Ruslan fertsjintwurdige yn Baku op it Eurofyzjesongfestival, fan 2012. De beppes hellen it twadde plak
Russen foarmje de mearderheid fan de befolking. Oedmoerten binne in Finsk-Ugrysk folk en foarmje in minderheid. Oare minderheden yn Oedmoersje binne Tataren, Oekrainers en Mari. Dernjonken binne der ek Besermenen, dy't foar in hiel ein hinne assimilearre binne en under Oedmoerten rekkene waarden, mar sunt 2002 wer as in apart folk sjoen wurde.
De talen yn it offisjele ferkear binne Oedmoertysk en Russysk. Njonken oanhingers fan de Russysk-Otterdokse Tsjerke binne der under de Tataren en Besermenen ek moslims.
Untwikkeling fertsjintwurdiging grutste folken fan Oedmoersje 1926-2010
[
bewurkje seksje
|
boarne bewurkje
]
| Folk
|
1926
|
1939
|
1959
|
1970
|
1979
|
1989
|
2002
|
2010
|
| Russysk
|
43,3%
|
55,7%
|
56,8%
|
57,1%
|
58,3%
|
58,9%
|
60,1%
|
62,2%
|
| Oedmoertysk
|
52,3%
|
39,4%
|
35,9%
|
34,2%
|
32,1%
|
30,9%
|
29,3%
|
28,0%
|
| Tataarsk
|
2,8%
|
3,3%
|
5,3%
|
6,1%
|
6,6%
|
6,9%
|
6,9%
|
6,7%
|
* Gegevens ofkomstich fan it Russysktalige lemma, oproppen op 3 augustus 2022
De republyk telt 25
rajon
's en fiif stedsdistrikten, dy't fanut de haadsted Izjevsk bestjoerd wurde. Njonken Izjevsk binne de grutste steden: Sarapul, Votkinsk, Glazov en Mozjga. Meiinoar binne der seis steden en fiif plakken mei in stedsk karakter.
Izjevsk
Sarapul oan de Kama
* Ynwennertallen binne ofkomstich fan it Russysktalige lemma, oproppen op 3 augustus 2022
| Boarnen, noaten en/as referinsjes:
|
|
Dizze side is alhiel of foar in part in oersetting fan de Dutsktalige Wikipedyside; sjoch foar de bewurkingsskiednis:
de:Udmurtien
|