Dizze side giet oer
de haadsted fan Spanje
. Foar oare betsjuttings, sjoch:
Madrid (betsjuttingsside)
.
metropoal Madrid
Madrid
is de
haadsted
en grutste sted fan
Spanje
. De sted leit yn de midden fan it lan, op de
Spaanske Heechflakte
. It is de op twa nei grutste sted fan de
Jeropeeske Uny
en jildt as in offisjele wraldsted. Madrid is ek de haadsted fan de Spaanske regio mei deselde namme
Madrid
.
Troch de sintrale lizzing fan de sted, de skiednis, politike en finansjele funksjes wurdt Madrid beskoge as de wichtichste sted fan it
Ibearysk Skiereilan
. De sted hat in ynwennertal fan 3.228.359 en mei de stedekloft derom hinne wenje der mear as 6 miljoen minsken. De ynwenners fan de sted wurde yn it Spaansk “Madrilenos” neamd. Nettsjinsteande it feit dat de sted as in wraldsted sjoen wurde kin en in tige drok ferkearsnet hat, hawwe de measte wiken fan de sted harren oarspronklike sfear diels behalde kind.
Wichtige nijsgjirrichheden yn Madrid binne it
Palacio Real
, oftewol it keninklik Paleis, it
Retiropark
, it archeologysk museum, en trije ynternasjonaal ferneamde keunstmusea: it
Museo del Prado
, it
Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia
en it
Museo Thyssen-Bornemisza
. De hjoeddeiske boargemaster fan de sted is
Manuela Carmena
fan de politike partij
Ahora Madrid
.
Gran Via yn Madrid
Madrid waard foar it earst yn de skiednis neamd yn
939
doe't
Ramiro II
, kening fan Leon, de
Moaren
harren wenplak (Marjit) ofhandich makken. Yn
1038
folge it foarfest ferdriuwen fan de Moaren troch kening
Alfonso VI
ut de krite.
Filips II
makke Madrid yn
1561
haadsted fan it Spanje en brocht syn hofhalding oer ut Toledo. Yn de
Spaanske suksesjeoarloch
keas de sted de side fan de
Bourbons
. Op
2 maaie
1808
kaam de befolking yn opstan tsjin de
Franske
troepen under
Murat
en joech dermei it sein ta it ferset tsjin de
Napolitaanske
oerhearsking. De opstan waard op 3 maaie bluodderich delslein.
Yn de tweintiger jierren fan de
20e iuw
waakse it ynwennertal fan Madrid boppe de 1 miljoen minsken. Manske stedsutwreiding wie noadich sadat eardere doarpen as Carabanchel, Chamartin de la Rosa, Fuencarral en Vicalvaro oan de sted 'festboud' kamen te sitten. Ek waard der in grut tal nij wiken konstruearre. Tagelyk waard de ferkearslachieder Gran Via iepene, dy't it ferkear yn de binnensted untleste moast en ek waard de
metro fan Madrid
oanlein. Under de
Spaanske Boargeroarloch
waard de sted swier bombardearre en besketten troch de troepen fan
Franco
.
Op
11 maart
2004
waard Madrid troch in terroristyske oanslach rekke. Dy dei untploften ferskillende treinbommen yn de moarnsspits. Mear as 190 minsken kamen by dy oanslach om it libben en 1700 rekken derby ferwune.
Madrid leit yn it sintrum fan it Ibearysk Skiereilan, tusken de twa
autonome regio’s
:
Kastylje-La Mancha
en
Kastylje en Leon
.
De sted leit op in hichte fan 667 meter boppe seenivo, wat in grutte ynfloed op it klimaat hat. De rivier Manzanares streamt de sted binnen troch de bosken fan it distrikt “Casa del Campo”, en snijt under oare troch de stedsdistrikten Latina, Carabanchel en it sintrum fan Madrid.
Klimaatgrafyk fan Madrid
De regio Madrid hat in
mediterraansk klimaat
mei kontinintale ynfloeden, mei waarme simmers en betreklik kalde winters. Der moat by sein wurde dat Madrid klimatologysk bot ofwykt fan it Spaanske
Middellanske Seegebiet
, bygelyks mei Barselona of Falensia. It klimaat hat mear wei fan dat fan de steden Sevilla of Kordoba, de winters binne foar Spaanske begripen kald, mei minimum temperatueren under it friespunt en ut en troch snie, en de simmers binne ekstreem hiet. De hiele moannen july en augustus daalt de temperatuer sawat net under de 30 graden en stiget geregeld ta 40 graden Celsius. Troch de hege lizzing fan de sted, sawat 700 meter boppe seenivo, en it skrokke klimaat, daalt de temperatuer nachts meastentiids wol, yn tsjinstelling mei it Middellanske Seegebiet. It delslachsifer is leech, dochs falt der wolle alle seizoenen rein.
| Jier
|
1842
|
1860
|
1877
|
1887
|
1900
|
1920
|
1950
|
1981
|
1991
|
2011
|
| Befolkingsoantal
|
185.200
|
298.000
|
398.000
|
512.000
|
540.000
|
751.000
|
1.618.900
|
3.188.000
|
2.985.000
|
3.265.000
|
Pradomuseum
De trije wichtichste musea fan de sted binne op ynternasjonaal nivo foaroprinnend:
Oare wichtige musea binne it Nasjonaal Archeologysk Museum, it Jose Padilla Museum, it Medysk Antropologysk Museum en it Manuel Benedito Museum
Yn de omkriten fan Madrid binne in oantal lytsere steden te finen dy't de muoite fan in besite wurdich binne, lykas:
Avila
,
Alcala de Henares
,
Toledo
,
Aranjuez
en
Segovia
.
Madrid hat twa grutte fuotbalklubs:
Real Madrid
en
Atletico Madrid
. Beide ferienigingen hawwe in eigen stadion, te witten
Santiago Bernabeu
en Vicente Calderon. Yn 1982 waard it
WK Fuotbal
yn Madrid holden.
De sted hat ek twa bekende basketbalteams, in motorsirkwy en in Formule 1 sirkwy. Tichtby Madrid kin yn de winter ek skyd wurde, yn de bergen fan de “Sierra de Guadarrama”, der't de bekende ski-oarden Valdesqui en Navacerrada lizze.
Yn
2005
waard yn Madrid ek it Wraldkampioenskip hurdfytsen organisearre.