Allahabad
(
beharkje
), dat sunt
oktober
2018
offisjeel
Prayagraj
hjit en ek wol bekendstiet as
Illahabad
en
Prayag
, is in
sted
yn it
sudlike
part fan 'e
Yndiaaske
steat
Uttar Pradesh
. It leit binnen dy steat yn 'e difyzje
Allahabad
en is it
haadplak
fan it
distrikt
Allahabad
. Yn Allahabad is it
heechgerjochtshof
fan Uttar Pradesh festige. De sted, dy't datearret ut 'e
Aldheid
, leit oan 'e
gearfloeiing
fan 'e
rivieren
de
Ganges
en de
Yamuna
, en is ien fan 'e
hillichste plakken
fan it
hindoeisme
, der't eltse tolve jier tsientallen miljoenen
pylgers
gearkomme foar it
Kumbh Mela
-
festival
. Neffens gegevens fan 'e
folkstelling
fan
2011
hie Allahabad doe in
befolking
fan goed 1,1 miljoen
minsken
, wermei't it de op seis nei grutste sted fan Uttar Pradesh is en de op 37 nei grutste sted fan Yndia. As
stedekloft
, dus alle
foarsteden
ynbegrepen, hie Allahabad yn
2011
sa'n 1,2 miljoen ynwenners.
De oarspronklike
namme
fan Allahabad wie
Prayag
(
utspr.
likernoch.: "prajak") of
Prayagraj
(utspr. likernoch "prajakrazj"). Dy namme is in gearstalling fan 'e
Sanskrityske
wurden
???:,
pra
("earste") en ????,
yajna
("ferearing" of "offer"). Yn dy letterlike,
religieuze
, betsjutting wurdt nei de sted ferwiisd yn 'e
Veda's
, de alde hillige geskriften fan it
hindoeisme
.
Prayag
kin lykwols ek "gearfloeiing fan rivieren" betsjutte (werby't de iene rivier himsels ommers 'offeret' oan 'e oare). Yn it gefal fan Allahabad giet it derby om 'e
rivieren
de
Ganges
en de
Yamuna
.
Nei't yn 'e
sechstjinde iuw
it
Mogol-ryk
yn noardlik
Yndia
festige wie, soe
keizer
Akbar de Grutte
yn
1575
in besyk oan Prayag brocht hawwe, werby't er neffens it ferhaal sa under de yndruk wie fan 'e
strategyske
lizzing fan 'e sted, dat er der in
festing
bouwe liet. Tsjin
1584
liet er de sted sels omneame ta
Ilahabas
, dat "Wente fan God" betsjut. Letter kaam de sted under Akbar syn
pakesizzer
Sjah Djahaan
Allahabad
te hjitten, hoewol't de
Britske
keunstner
James Forbes
oan it begjin fan 'e
njoggentjinde iuw
in pleatslike
leginde
optekene dy't hawwe woe dat Akbar syn
soan
Djahangir
de sted
Allahabad
neamde nei't er om 'e nocht besocht hie om 'e
Akshayavat
-
beam
te ferneatigjen.
Tsjintwurdich sprekt men yn 'e sted sels in protte fan Allahabad, wylst dernjonken de foarm
Illahabad
wol brukt wurdt, dy't "Wente fan 'e Goaden" betsjut (ynstee fan "Wente fan God"). Fromme
hindoes
halde fest oan 'e namme fan foar de
islamityske
ynfallen: Prayagraj. De
funemintalistyske
hindoeistyske
politike partij
BJP
besocht fan
1992
of om fan 'Prayagraj' de offisjele namme fan 'e sted te meitsjen. Yn
1992
en
2001
mislearre dat, mar yn
oktober
2018
wist men de feroaring der einlings trochhinne te drukken. Buten Yndia wurdt lykwols noch almeast de namme 'Allahabad' brukt.
Pylgers
op it wetter fan
Triveni Sangam
by Allahabad, der't neffens de
hindoeleginden
de trije
rivieren
de
Ganges
, de
Yamuna
en de
Sarasvati
gearkomme.
Allahabad leit yn it
sudlike
part fan 'e Noardyndiaaske steat
Uttar Pradesh
, op sa'n 90
m
boppe
seenivo
. De sted leit oan 'e rane fan 'e
Doab
-krite, en grinzget oan 'e regio's
Bundelkhand
yn it
sudwesten
,
Baghelkhand
yn it
easten
en
sudeasten
, en
Awadh
(alde stavering: Oudh) yn it
noarden
en
noardeasten
. Yn of fuortby de sted komme trije
rivieren
gear: de
Ganges
, de hillige rivier fan it hindoeisme, en de
Yamuna
, mei deropta de unsichtbere
Sarasvati
, dy't neffens hindoeistyske
leginden
opwelje soe ut 'e grun. Behalven troch de rivier de Yamuna wurdt Allahabad ek midstwa spjalten troch in
spoarline
dy't yn east-westrjochting troch de sted rint.
Yn it ierste tiidrek fan syn bestean waard Allahabad
Pray?ga
neamd (letter ferkoarte ta Prayag). Ut
argeologyske
opgravings is oan it ljocht kommen dat op it plak fan 'e hjoeddeiske sted al yn 'e
sande iuw f.Kr.
in
delsetting
bestie. Letter festige de
Kuru-dynasty
dy't regearre yn
Hastinapur
(yn 'e neite fan
Delly
), it stedsje Kaushambi deunby Allahabad. Wer letter makken se Kaushambi ta harren
haadsted
, nei't Hastinapur ferwuostge wie troch
oerstreamings
. Doe't it ryk fan 'e Kurus omtrint
525 f.Kr.
under strupt wie, waard de
Doab
-krite, der't Allahabad ta heart, behearske troch it iene ryk nei it oare. Sa makke it fan 'e
fjirde
oant en mei de
twadde iuw f.Kr.
diel ut fan it
Maurya-ryk
en fan 'e
trede
oant en mei de
sechsde iuw
(n.Kr.) fan it
Gupta-ryk
. Oer de pleatslike skiednis fan Allahabad is lykwols net in protte bekend oant it regear fan 'e
Mogol-keizer
Akbar de Grutte
yn 'e twadde helte fan 'e
sechstjinde iuw
. Wol is witten dat der oant yn 'e
Midsiuwen
en mooglik oant yn 'e
Renessanse
in
beam
yn Allahabad stie, de
Akshayavat
-beam, dy't in wichtige rol hie yn it
hindoeisme
, en troch in diel fan 'e pylgers brukt waard om
ritueel
selsmoard
te dwaan troch deryn te klimmen en dan tepletter te springen.
Yn
novimber
1583
brocht Akbar de Grutte in besyk oan Allahabad, der't er, fanwegen de
strategyske
lizzing, in grutte
festing
bouwe liet. Ek soed er neffens de
kronykskriuwers
fan 'e Mogol-keizers de
funeminten
lizze litten hawwe foar de bou fan in grutte sted, mar derby sil it earder om in utwreiding fan 'e besteande sted gien weze, mei't Allahabad doe al lang bestie. Akbar wie nei't it skynt wol ferantwurdlik foar it omneamen fan 'e sted ta
Ilahabas
, dat tsjin
1584
syn beslach krigen hawwe moat. Under syn
pakesizzer
Sjah Djahaan
waard de namme feroare yn
Allahabad
. Fierders reorganisearre Akbar syn ryk yn
1580
yn tolve provinsjes, saneamde
subah
; derby foege er de eardere provinsjes
Jaunpur
,
Kara-Manikpur
en de krite
Bandhogarh
gear ta de
subah
fan Allahabad.
It
Fort fan Allahabad
, dat yn
1575
yn opdracht fan
Akbar de Grutte
boud waard.
Yn
1602
festige Akbar syn
opstannige
soan
prins
Salim (letter bekend as
Djahangir
) him yn Allahabad, der't er himsels ta in frijwol unofhinklik hearsker makke. Sa liet er syn eigen namme neame yn it
islamityske
freedsgebed
yn 'e
moskeeen
en ek liet er syn eigen muntjild slaan. Ek nei't er him koarte tiid letter mei syn
heit
fermoedsoene
hie, bleau Salim noch oant
1604
yn Allahabad te wenjen. Yn
1624
oardere
Sjah Djahaan
de
belegering
fan Allahabad nei't er earder Jaunpur ferovere hie, mar de sted waard
untset
doe't
Parviz Mirza
en
Mahabat Khan
it
garnizoen
te help kamen. Under de
Suksesjeoarloch yn it Mogol-ryk
wie Allahabad earst trou oan
kroanprins
Sjah Sjudja
, mar doe't bliken die dat dy de
boargeroarloch
ferlieze soe fan syn jongere
broer
Aurangzeb
wist de
kommandant
fan it garnizoen de sted op
12 jannewaris
1659
freedsum oan fertsjintwurdigers fan Aurangzeb
oer te jaan
.
De
Britske Eastyndyske Kompanjy
longere op 'e festing fan Allahabad om deselde redens as dat Akbar dy der boud hie. Yn 'e
Slach by Buxar
, yn
oktober
1764
en yn 'e
Slach by Kora
yn
maaie
fan it jier derop waarden de
legers
fan 'e Mogol-keizer
Sjah Alam II
, de
nawab
fan
Oudh
Sjudja-ud-Daula
, en de nawab fan
Bingalen
Mir Kasim
ferslein troch de troepen fan 'e Kompanjy. Neitiid waarden as utfloeisel fan it derop sletten
Ferdrach fan Allahabad
yn
1765
foar it earst Britske
soldaten
yn Allahabad legere. Sjah Alam II moast him nei de nederlagen oerjaan oan 'e Britten en libbe doe seis jier under Britsk tafersjoch yn 'e sted, as in soarte fan
kriichsfinzene
of
gizelder
.
De
Tombe fan Nithar Begum
, in
dochter
fan 'e
Mogol-keizer
Djahangir
, te
Khusro Bagh
.
Yn
1771
sette er uteinlik of, werom nei syn haadsted
Delly
, dy't koart derfoar yn
Maratyske
hannen fallen wie. Sjah Alam II liet de Maraten ferdriuwe troch syn
generaal
Mirza Nadjaf Khan
, mar under
Tukoji Rao Holkar
en
Visaji Krushna Biniwale
marsjearre yn
1772
in nij Maratysk leger nei it noarden, dat de troepen fan it Mogol-ryk fersloech by Delly. Sjah Alam II wie doe twongen om 'e Maraten of te keapjen troch harren (op papier) it besit fan Kora en Allahabad te jaan. Derop ferleine de Maraten harren oandacht nei it nawabskip fan Oudh, dat dy beide gebieten fysyk yn besit hold. Sjudja-ud-Daula, dy't yn namme in
lienman
Sjah Alam II wie, wie lykwols net ree om syn lan op te jaan en frege derom de Britten om help. Dy fersloegen de Maraten yn 'e
Slach by Ramghat
. Neitiid droech
Warren Hastings
by in
ferdrach
dat yn
augustus
en
septimber
1773
sletten waard, Kora en Allahabad wer oer oan 'e nawab fan Oudh, foar de priis fan fiif miljoen
rupees
.
Yn
1798
sleat
Saadat Ali Khan II
, nei't er troch
John Shore
op 'e troan fan Oudh holpen wie, in nij ferdrach mei de Britske Eastyndyske Kompanjy, werby't er de festing fan Allahabad oan 'e Britten oerdroech. Trije jier letter kaam der wer in nij ferdrach tusken Oudh en de Kompanjy ta stan nei't
Richard Wellesley
drige hie om hiele Oudh mar te
anneksearjen
. It leger fan Oudh waard doe opheft en ferfongen troch troepen yn 'e tsjinst fan 'e Kompanjy, wylst
Rohilkhand
,
Gorakhpur
en
Doab
(der't ek Allahabad ta hearde) troch Oudh ofstien waarden oan 'e Kompanjy.
Mahatma Gandhi
op in gearkomste yn 'e
filla
Anand Bhavan
yn Allahabad, mei
Vallabhbhai Patel
en
Vijaya Lakshmi Pandit
.
Under it bewald fan 'e Britske Eastyndyske Kompanjy groeide Allahabad ut ta in wichtich
ekonomysk
sintrum foar de hiele regio fan 'e
Gangetyske Flakte
. Yn
1833
waard it de
haadsted
fan 'e
Ofstiene en Ferovere Provinsjes
, foar't yn
1835
Agra
dy funksje oernaam. Doe't yn
1857
de
Yndyske Opstan
utbriek, joech ek Allahabad him derby. De opstannelingen yn 'e sted stiene under lieding fan
Maulvi Liaquat Ali
, waans oanhingers de
Jeropeeske
soldaten yn Allahabad
ofslachten
.
Nei't de
opstan
bloedich underdrukt wie, waard it bestjoer oer
Britsk-Ynje
de Kompanjy untnommen. De
koloanje
kaam doe under it bewald fan 'e Britske
oerheid
te stean. De proklamaasje fan
keninginne
Fiktoaria
der't dy feroaring syn beslach yn krige, waard begjin
1858
troch
Lord Canning
yn it
Minto Park
yn Allahabad bekendmakke en foarlezen. Canning, dy't de earste
underkening
fan
Britsk-Ynje
wie, rjochte yn Allahabad in
heechgerjochtshof
op en festige der ek in regionaal
plysjehaadkertier
. Nei in bestjoerlike herfoarming waard Allahabad yn
1858
de haadsted fan 'e
Noardwestlike Provinsjes
, in funksje dy't de sted behold oant
1877
. Teffens wie Allahabad yn
1858
ien dei lang de haadsted fan hiel Britsk-Ynje. Yn
1877
waarden de provinsjes Agra en Oudh gearfoege ta de
Feriene Provinsjes
, der't Allahabad fan
1902
oant
1920
de haadsted fan wie.
De
Nije Yamuna-brege
, de langste
tuibrege
fan
Yndia
.
Allahabad wie ek fan it begjin of oan in wichtich plak foar de
Yndiaaske unofhinklikheidsbeweging
. Yn
1888
waard der al in gearkomste holden fan it
Yndysk Nasjonaal Kongres
, en tsjin 'e iuwwiksel wie de sted utgroeid ta in sintrum fan
revolusjonere
aktiviteit. Dat bleau sa yn 'e earste helte fan 'e
tweintichste iuw
, doe't yn 'e
wenten
fan 'e
Nehru-famylje
,
Anand Bhavan
en
Swaraj Bhavan
, de
takomst
fan in unofhinklik
Yndia
utstippele waard, wylst ferskate militante unofhinklikheidsaktivisten yn 'e sted
terroristyske
oanslaggen diene op Britske doelen. Ek de ierste siedsjes foar de unofhinklikheid fan
Pakistan
waarden yn Allahabad plante, te witten op
29 desimber
1930
, doe't
Allama Muhammad Iqbal
yn in
taspraak
foar in gearkomste fan 'e
Al-Yndyske Moslimliga
de oprjochting fan in aparte steat bepleite dy't bestean moast ut 'e regio's fan Britsk-Ynje der't
moslims
de mearderheid fan 'e
befolking
utmakken.
De
Universiteit fan Allahabad
.
Allahabad stiet bekend as de "Sted fan 'e Premiers", mei't 7 fan 'e 15
premiers
fan it unofhinklike
Yndia
konneksjes mei de sted hiene (
Jawaharlal Nehru
,
Lal Bahadur Shastri
,
Indira Gandhi
,
Rajiv Gandhi
,
Gulzarilal Nanda
,
V.P. Singh
en
Chandra Shekhar
). Dyselden waarden of
berne
yn Allahabad, of
studearren
der, of waarden yn it Yndiaaske
parlemint
keazen foar it
kiesdistrikt
fan Allahabad.
Yn
2016
makke de
Wraldsunensorganisaasje
(WHO) yn syn
Global Urban Ambient Air Pollution Database
bekend dat Allahabad de op twa nei heechste foarm fan
luchtfersmoarging
(<2.5 μm diameter) hie fan alle 2.972 steden dy't yn dat undersyk meinommen wiene. De iennichste steden der't it noch minder steld wie mei de
lucht
, wiene
Zabol
yn
Iraan
en
Gwalior
yn
Yndia
.
De
ekonomy
fan Allahabad is tige ferskaat en dertroch stabyl. Wichtige sektoaren foar de
beropsbefolking
fan 'e sted binne u.m. de ryks- en steats
oerheden
, it
underwiis
,
undersyksynstituten
, de
bou
, de
makelardij
, de
detailhannel
, it
bankwezen
, de
horeka
, de
toeristyske sektor
, de
itensferwurkjende
yndustry
, de
glesyndustry
en de
transportsektor
. Wichtige
bedriuwen
dy't harren
haadkertieren
yn Allahabad hawwe, binne
Allahabad Bank
,
Bharat Pumps & Compressors
en de
boekhannelkeatling
A.H. Wheeler
. Yn it
distrikt
om 'e sted hinne binne
toerisme
,
fiskerij
en
lanbou
de wichtichste ekonomyske sektoaren.
In prosesje fan
pylgers
stekt de
Ganges
oer under de
Kumbh Mela
fan
2001
.
Allahabad hat trije
universiteiten
. De
Universiteit fan Allahabad
, oprjochte yn
1876
, is de aldste universiteit fan
Uttar Pradesh
. It
Motilal Nehru Nasjonaal Ynstitut foar Technology Allahabad
is in
technyske universiteit
fan namme. En de
Steatsuniversiteit fan Allahabad
makket it trijetal fol. Fierders is yn Allahabad ek de
Sam Higginbottom Universiteit foar Lanbou, Technology en Wittenskippen
festige, in ynstitut foar
heger underwiis
fan 'e
kristlike
minderheid
ut 'e omkriten fan 'e sted. Deropta hat Allahabad ek in
iepen universiteit
: de
Uttar Pradesh Rajarshi Tandon Open University
.
De alde sted fan Allahabad leit oan 'e sudkant fan 'e
spoarline
dy't de sted yn east-westrjochting midstwa snijt. Der binne in protte
gebouwen
dy't mei
Yndo-islamityske
of
Yndo-Saraseenske
arsjitektuer
noch de sfear fan it Ynje fan 'e grut-mogols azemje. De nije sted, oan 'e noardkant fan it spoar, bestiet ut
wiken
dy't boud binne yn 'e tiid fan it
Britske
koloniaal
bestjoer
. De wyk
Civil Lines
, yn 'e nije sted, is it sakedistrikt fan 'e Allahabad, en stiet bekend om 'e
moderne arsjitektuer
,
wolkekliuwers
en kearsrjochte
strjitten
dy't neffens in roaster oanlein binne. De wyk waard boud fan
1857
of en wie it grutste stedsplanningsprojekt dat ea yn Yndia utfierd waard foar de oanlis fan 'e nije nasjonale haadsted
Nij-Delly
.
Ferneamde gebouwen yn Allahabad binne u.o. it
Allahabad Museum
, de
Iepenbiere Bibleteek fan Allahabad
(ek bekend as Thornhill Mayne Memorial), it
Fort fan Allahabad
, de
Nije Yamuna-brege
, de
Universiteit fan Allahabad
, de
Alderheljenkatedraal
en de
filla
Anand Bhavan
. Oare besjensweardichheden binne
Alfred Park
,
Minto Park
, it
Tinkteken foar Fiktoaria
, it
Allahabad Museum
, it
Jawahar Planetarium
, de
Pylder fan Asjoka
en
tun
Khusro Bagh
, der't ferskate grutte
mausolea
steane. De wichtichste
ghat
(
trep
nei de
igge
fan 'e rivier) yn Allahabad is de
Saraswati Ghat
, oan 'e
igge
fan 'e
Yamuna
, der't fan trije kanten of treppens omleech liede nei it griene rivierwetter. Dernjonken binne der mear as hundert saneamde 'rouwe'
ghats
yn 'e sted (der't gjin treppens oanlein binne, mar der't de minsken wol tradisjoneel yn 'e rivier
baaie
en
waskje
.
De
filla
Anand Bhavan
yn Allahabad, der't de lieders fan 'e
Yndiaaske unofhinklikheidsbeweging
gearkamen.
Allahabad is ien fan 'e fjouwer
hillichste plakken
fan it
hindoeisme
. Ienris yn 'e tolve jier wurdt yn 'e sted de
Maha
("grutte")
Kumbh Mela
holden, de grutste
religieuze
gearkomste yn 'e wrald, der't tsientallen miljoenen
pylgers
op of komme. Yn it sechsde jier tusken de fierings fan 'e Kumbh Mela yn Allahabad yn, fynt yn 'e sted de folle lytsere
Ardh
("heale") Kumbh Mela plak. Fanwegen de religieuze betsjutting fan 'e sted is yn Allahabad troch de jierren hinne de
jiske
fan in ferskate Yndiaaske nasjonale lieders utstruid oer it wetter fan 'e hillige rivier de
Ganges
. Dat waard bygelyks yn
1948
dien mei de jiske fan
Mahatma Gandhi
.
Allahabad hie yn
1981
neffens gegevens fan 'e
folkstelling
fan dat jier goed 642.000 ynwenners. Tsien jier letter, yn
1991
, wie dat oantal oanwoeksen ta krapoan 793.000. Yn
2001
hie Allahabad in
befolking
fan goed 990.000
minsken
, en yn
2011
hie de sted 1.117.094 ynwenners. Op in
oerflak
fan 82
km²
komt dat del op in
befolkingstichtens
fan 13.623 minsken de km². It persintaazje
analfabeten
leit under de
manlike
ynwenners fan Allahabad op 8,2% en under
froulike
ynwenners op 17,8%.
De ynwenners fan Allahabad binne yn grutte mearderheid
etnyske
Hindoestanen
. De dominante
taal
dy't yn 'e sted sprutsen wurdt, is it
Hindy
(of Hindoestaansk), dat ek de
offisjele taal
is fan 'e steat
Uttar Pradesh
. It
Oerdu
(de fiertaal fan 'e
islamityske
minderheid
) en ferskate oare talen wurde yn 'e sted ek sprutsen.
Neffens gegevens fan 'e folkstelling fan
2011
besteane de ynwenners fan Allahabad yn
religieus
opsicht foar it meastepart ut
hindoes
(76,0%), folge troch
moslims
(21,9%),
kristenen
(0,7%),
sikhs
(0,3%),
boedisten
(0,3%) en
jaina's
(0,1%).
Ateisten
en
agnosten
meitsje mar 0,9% fan 'e befolking ut.
It
Heechgerjochtshof fan Allahabad
.
Allahabad hat in fochtich
subtropysk klimaat
, mei trije
jiertiden
: in gleonhjitte druge
simmer
, in koele druge
winter
en in hjitte neare
moesson
. De simmer duorret fan
maart
oant en mei
novimber
, tusken
juny
en
augustus
underbrutsen troch de moesson. De winter rint fan
desimber
oant en mei
febrewaris
. Yn
maaie
, de hjitste
moanne
, is de trochsneed
temperatuer
oerdeis
41,6 °C, mei utsjitters oant rom boppe de 48 °C. Yn
jannewaris
, de kaldste moanne, is de trochsneed temperatuer oerdeis likegoed noch 23,2 °C. Rekortemperatueren yn Allahabad wiene 48,8 °C yn 'e simmer en ?0,7 °C yn 'e winter. De measte
rein
falt yn
july
en
augustus
.
Sniefal
is yn Allahabad noch nea waarnommen, mar wol hat de sted yn it winterseizoen te krijen mei tichte
smog
troch de talrike
hout
- en
koalfjurren
, wat resultearret yn oansjenlik
ferkears
- en
reisfertragings
.