Abeid Karume
(folut:
Abeid Amani Karume
;
Mwera
(
Sansibar
),
4 augustus
1905
?
Sansibar
(
Sansibar
),
7 april
1972
) wie in
Sansibareesk
en letter
Tanzaniaansk
steatsman
fan
etnysk
Swahily
-komof. Nei de bloedige
steatsgreep
tsjin 'e leste
sultan
fan
Sansibar
, yn
jannewaris
1964
, waard hy
presidint
fan 'e unofhinklike
Folksrepublyk fan Sansibar en Pemba
. Under ynternasjonale druk gie er in fearnsjier letter akkoart mei it opgean fan syn
lan
, tegearre mei de
Republyk Tanganjika
, yn 'e nije
Feriene Republyk Tanzania
. Karume waard doe presidint fan 'e
autonome
republyk
Sansibar
en as sadanich
fise-presidint
fan Tanzania. Acht jier letter waard er deasketten by in
polityk
motivearre
moardoanslach
.
Karume waard yn
1905
berne yn it
doarp
Mwera
, op it
eilan
Sansibar
, al soene syn
politike
tsjinstanners letter uthalde dat er hielendal net fan Sansibar kaam, mar berne wie yn
Malawy
. Foar dy bewearing bestiet lykwols gjin bewiis. Karume genoat net folle
underwiis
, mar wurke as
seeman
foar't er yn 'e polityk gie. Yn dy hoedanichheid ferliet er Sansibar ier yn syn libben en swalke er in protte oer de
wraldseeen
, werby't er u.m.
Londen
oandie. Der waard er ynwijd yn 'e
geopolityk
en ynternasjonale kwestjes doe't er yn 'e kunde kaam mei leden fan 'e
Afrikaanske
yntelligintsia
, lykas
Kamuzu Banda
ut
Malawy
. Neitiid joech er him by de
Afro-Sjirazy Partij
(ASP), dy't in lytse
radikale
kloft fan 'e lanseigen
Swahily
-befolking fan it
Sultanaat Sansibar
fertsjintwurdige, dat doedestiden regearre waard troch in hegerein fan
etnyske
Arabieren
.
Op
10 desimber
1963
waard Sansibar, dat sunt de
njoggentjinde iuw
de status fan in
Britsk
protektoraat
han hie, unofhinklik as in
konstitusjonele
monargy
. Der waarden
ferkiezings
holden, dy't wun waarden troch de
Sansibareeske Nasjonale Partij
(ZNP) en de
Folkspartij fan Sansibar en Pemba
(ZPPP). Neitiid waard in regear foarme troch de ZNP. Karume wie ree om binnen it
demokratyske
politike ramt fan it nije lan te wurkjen, en brocht plannen foar in steatsgreep troch syn maten fan 'e ASP oan 'e Britske
plysje
ut.
Mei dy ynformaasje waard lykwols neat dien, en op 'e jun fan 'e
12 jannewaris
1964
koe de kup sadwaande dochs plakfine. Karume sels wie der net by belutsen, mar ferkearde op dat stuit op it Afrikaanske festelan, yn it buorlan
Tanganjika
, in oare eardere Britske
koloniale
besitting, dy't yn
1961
selsstannich wurden wie. De lieder fan 'e
rebulje
wie
John Okello
, dy't oarspronklik ut
Oeganda
kaam. De
Sansibareeske Revolusje
wie suksesfol, en
Djamsjyd bin Abdulla
, de leste
sultan
fan Sansibar, waard ofset mank in protte bloedferjitten, werby't de tuzenen slachtoffers oer it algemien Sansibarezen fan
Arabysk
en
Yndiaask
komof wiene. Neitiid fun der in
etnyske suvering
plak, werby't frijwol alle Arabieren en teffens Swahily dy't foar in part Arabyske foaralden hiene, it lan untflechten en beskul sochten yn
Omaan
.
Nei't de ASP it op 'e
Sansibareilannen
foar it sizzen krigen hie, waard under lieding fan Okello de
Folksrepublyk fan Sansibar en Pemba
utroppen. Karume waard utnuge om werom te kearen en it amt fan
presidint
fan 'e nije
republyk
op te nimmen. Oare Sansibareeske
ballingen
waarden ek oproppen om wer thus te kommen, yn 't bysunder de
marxistyske
politikus
Abdulrahman Mohammad Babu
, dy't beneamd waard yn 'e
Revolusjonere Ried
, it
hegerhus
fan Sansibar. Foar himsels reservearre Okello de titel fan
fjildmaarskalk
, sunder dy fierder te definiearjen. Neitiid folge in trije moannen lange ynterne machtsstriid.
De byltenis fan Abeid Karume op it
muntstik
fan 200
skellings
.
Karume brukte syn politike feardichheden en syn kontakten mei de lieders fan 'e Afrikaanske buorlannen om Okello te isolearjen, en nuge de Tanganjikaanske
plysje
ut om op Sansibar de oarder te hanthavenjen. Sadree't Okello op reis gie en Sansibar ferliet, ferklearre Karume him ta in 'fijan fan 'e steat' en ta
persona non grata
. Troch it ferlies fan harren lieder en de oanwezigens fan 'e Tanganjikaanske plysje, dy't op 'e han fan Karume wie, waarden Okello syn oanhingers butenspul setten.
Ynternasjonaal bestie yn it ramt fan 'e
Kalde Oarloch
grutte noed mank de Westerske machten oer de ynfloed fan Babu yn 'e nije
folksrepublyk
. Men freze dat dy de
Sovjet-Uny
de mooglikheid biede soe en festigje in bregehaad op 'e
Eastafrikaanske
kust. Derom waard der druk utoefene om it lytse Sansibar gear te foegjen mei it gruttere en polityk stabilere Tanganjika. Yn
april
1964
sleat Karume derta in oerienkomst mei de Tanganjikaanske presidint
Julius Nyerere
, sadat der op
25 april
in nij lan untstie, de
Feriene Republyk Tanzania
, werfan't de namme opmakke wie ut 'e earste
wurdlidden
fan 'e beide steaten dy't der yn opgiene.
Yn it nije lan waard Nyerere presidint en Karume waard presidint fan 'e
autonome
republyk
Sansibar
, in amt der't it
fise-presidintskip
fan Tanzania oan ferbun wie. Troch de uny mei Tanganjika wun Karume de ynternasjonale legitimiteit foar syn regear dy't er earder net krije kinnen hie, mei as gefolch dat it him slagge om Babu en dy syn
kommunistyske
oanhingers folslein te marginalisearjen. Acht jier letter, op
7 april
1972
, waard Karume lykwols troch fjouwer manlju deasketten yn it haadkertier fan 'e ASP yn 'e sted
Sansibar
. Babu, dy't derfan fertocht waard efter de
moardoanslach
te sitten, moast Tanzania untflechtsje.
De dea fan Karume, dy't in kontroversjeel steatsman wie, waard troch in diel fan 'e Sansibareeske befolking fierd, wylst in oar part fan 'e befolking om him
roude
. Neitiid folgen represaillemaatregels tsjin Karume syn politike tsjinstanners. Abeid Karume waard 66 jier. Syn soan
Amani Abeid Karume
waard yn
2000
en
2005
twaris keazen ta presidint fan Sansibar. Syn soan
Ali Karume
is ek aktyf yn 'e Tanzaniaanske polityk, en hat u.m.
ambassadeur
en
minister
west. De ynternasjonale
lofthaven
fan Sansibar, it
Abeid Karume International Airport
, is nei Karume ferneamd.