"Dai" uun ooder spriakwiisen
Miat
|
Norm
|
SI-ianhaid
|
Noom
|
Dai
|
Tiaken
|
[1]
|
Fusikaalisk grate
|
Tidj
|
Dimenjuun
|
|
Dimenjuunsumbool
|
|
Uun SI-Ianhaiden
|
|
Luke uk diar:
Juar
,
Muun
,
Stunj
,
Minuut
|
En
dai
as en miat for't
tidj
an haa flook beduudangen.
Aan dai (d) haa 24
stunj
, 1.440
minuuten
of 86.400
sekunden
.
En dai as det tidj, huar a
eerd
ham iansis am ham salew dreit. Di "
san
-dai" duuret 24 stunj, man uun disalew tidj dreit a eerd ham uk en letj stak widjer am a san. Sodenang as di "
staar
-dai" en betj kurter, det san sowat 23 stunj, 56 minuuten an 4 sekunden.
At lengde faan en dai uub don oler
planeeten
faan't
sansusteem
kon linger of kurter uus uub a eerd wees:
- en dai uub
Merkurius
wooret amanbi 59 daar uub a eerd;
- en dai uub
Weenus
wooret amanbi 118 daar;
- en dai uub
Mars
wooret amanbi 37 minuuten linger uus uub a eerd;
- en dai uub
Juupiter
wooret bluat 10 stunj;
- en dai uub
Saturnus
wooret 10 stunj an 42 minuuten;
- en dai uub
Uranus
wooret 17 stunj an 14 minuuten; an
- en dai uub
Neptunus
wooret 16 stunj an 6 minuuten.
En dai begant, wan a
san
apgongt an haalt ap, wan a san onergongt. Do komt a naacht. Sodenang as't uub a nuurdelk eerdheleft uun a
somer
linger dai us uun a
wonter
. De lingst dai as bi't
Somersankiar
an de kurtst bi't
Wontersankiar
.
Diar san soowen wegdaar:
En
kalender
-
muun
haa tesken 28 an 31 daar.
- Uun det spreegwurd
Piadersdai - naachtert bi dai
as tuiarst di kalenderdai mend, an leeder at dailaacht.
- Maaren komt uk en dai
[1]
- A praaster pretjet man iansis uub a dai
[1]
- ↑
1,0
1,1
Volkert Faltings
an
Reinhard Jannen
: Fering-Oomrang Spreegwurdleksikon, Husem 2012