Turkiskt mal

Turkiskt mal ; Turkce / Turkiye Turkcesi
Tosað i:	Turkaland , Norðurkypros ; Albania , Aserbadjan , Bosnia-Hersegovina , Bulgaria , Kroatia , Grikkaland , Ungarn , Irak , Jordan , Kosovo , Libanon , Lyðveldið Makedonia , Moldova , Montenegro , Palestina , Rumenia , Russland , Serbia , Syria , Turkmenistan , Usbekistan ; Tyskland .
Tosandi ialt:	+77 mio. (Total: +83 mio. )
Malætt :	Altai.
Malkotur
ISO 639-1 :	tr
ISO 639-2 :	tur
ISO 639-3 :	tur .

Turkiskt mal er høvuðs malið i Turkalandi , i Norðurkypros og i Kypros (saman við grikskum). Harumframt verður turkiskt eisini tosað i fleiri londum kring heimin, har turkiskir minnilutar bugva.

Mallæra [ rætta | rætta wikitekst ]

Navnorð [ rætta | rætta wikitekst ]

Tað er onki bundið kenniorð (definite article) a turkiskum, men tann bundni formurin verður vistur við at hvønnfall ending verður brukt (si niðanfyri). Turkisk navnaorð verða bend við at faa avisar endingar, eins og i latini . Tað eru seks føll a turkiskum, har allar endingarnar fylgja sjalvljoðsharmoni við nytslu av hevja tonation (superscript notation). Fleirtalsmarkørurin -ler ² fylgir beinleiðis navnorðinum aðrenn nakað annað fall ella nakra aðra ending (t.d. koylerin "bygdanna" ella av bygdunum ).

Fall	Ending	Dømi		Tydningur
Fall	Ending	koy "bygd"	a?ac "træ"	Tydningur
Hvørfall	Ø (onki)	koy	a?ac	bygd(in)/træ(ið)
Hvørsfall	-in ⁴	koyun	a?a c ın	bygdarinnar/træsins av bygdini/trænum
Hvørjumfall	-e ²	koye	a?a c a	til bygdina/træi
Hvønnfall	-i ⁴	koyu	a?a c ı	bygd(ina)/træ(ið)
Ablativ	-den ²	koyden	a?ac t an	fra bygdini/trænum
Locativ	-de ²	koyde	a?ac t a	i bygdini/a trænum

Hvønnfalls markørurin verður bert bruktur til bestemta kenniorðið (definite objects); samanber (bir) a?ac gorduk "vit sou eitt træ" við a?acı gorduk "vit sou træ"- ið . ^[3] Fleirtals markørurin -ler ² verður vanliga ikki bruktur ta ein flokkur ella bolkur merkir: a?ac gorduk kann eins væl tyða "vit sou trø [meðan vit gingu gjøgnum skogin]"? motsatt a?acları gorduk "vit sou trøini [i spurningi]".

Navnorð kunnu taka endingar, sum visa grammatiska personin: til dømis -imiz ⁴, "okkara". Harumframt kemur tað turkiska kopula (til dømis -im ⁴, "Eg eri") heilir setningar kunnu formast. Spyrjandi kenniorðið mi ⁴ fylgir beint eftir orðið sum spurt verður um: koye mi? "[fert tu] til bygdina?", a?ac mı? "[er tað eitt] træ?".

Turkiskt	Føroyskt
ev	hus(ið)
evler	husini
evin	titt hus
eviniz	tini (fl./formelt) hus
evim	mitt hus
evimde	i minum husi
evlerinizin	av tinum husi
evlerinizden	fra tinum husi
evlerinizdendi	(hann/hon/tað) var fra tinum husi
evlerinizdenmi?	(hann/hon/tað) var (eftir øllum at døma/sigst vera) fra tinum husum
Evinizdeyim.	Eg eri i tinum husi.
Evinizdeymi?im.	Eg var (eftir øllum at døma) i tinum husi.
Evinizde miyim?	Eri eg i tinum husi?

Sagnorð [ rætta | rætta wikitekst ]

Turkisk sagnorð visa grammatiska personin]. Tey kunnu gerast negativ, møgulig (kann) ella omøgulig (kann ikki) negative. Harumframt visa turkisk sagnorð tið (nutið, tatið, framtið og aorist), grammatiskar hættir (kondisjonalis]], boðshattur, inferentialis , nesessitativ og ynskihattur) og grammatiskt aspekt. Negasjon verður vist við einum innskeyti mitt i orðinum -me²- beint eftir orðastammuna.

Turkiskt	Føroyskt
gel-	(at) koma
gelebil-	(at) be kunna koma
gelme-	ikki (at) koma
geleme-	(at) hava møguleika at koma
gelememi?	Eftir øllum at døma kundi (hon)hann ikki koma
gelebilecek	(hon)hann fer at kunna koma
gelmeyebilir	(hon)hann kann (møguliga) ikki koma
gelebilirsen	um tygum kunnu koma
gelinir	( passivt ) ein kemur, folk koma
gelebilmeliydin	tygum skuldu havt møguleika fyri at komi
gelebilseydin	um tygum kundu havt komið
gelmeliydin	tygum skuldu havt komið

Øll turkisk sagnorð verða bend a sama hatt, uttan tey oregluligu sagnorðini og tey defektivu sagnorðini i- . Turkiskt kopula (samsvarandi tað føroyska at vera og enska to be ), sum kunnu verða brukt i samansettum formum (tann stutti formurin verður roptur enklitiskt): Gelememi?ti = Gelememi? idi = Gelememi? + i- + -di .

Kelda [ rætta | rætta wikitekst ]

↑ European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)" (PDF). Europa . http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf . Heintað 2010-02-14 .
↑ "LanguagesOfTheWorld"
↑ Orsakað av at tað eisini verður brukt til obestemt hvønnfall, brukar Lewis orðingina "absolute case" ta talan er um "hvønnfall". Lewis (2001):28.

Wikimedia Commons logo

Si miðlasavnið

≫ Turkiskt mal ≪ i Wikimedia Commons .

[Eurobarometer_Languages-1] European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)" (PDF). Europa . http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf . Heintað 2010-02-14 .

[2] "LanguagesOfTheWorld"

[3] Orsakað av at tað eisini verður brukt til obestemt hvønnfall, brukar Lewis orðingina "absolute case" ta talan er um "hvønnfall". Lewis (2001):28.

[1]

[2]

[3]