Amerikanska Samoa
(
samoskt
[1]
: S?moa Amelika ella Amerika S?moa,
enskt
: American Samoa) er eitt litið amerikanskt oyggjaland i
Kyrrahavinum
. Oyggjabolkurin er annar av teimum tveimum oyggjabolkunum, sum mynda
Samoaoyggjarnar
i
Polynesia
. Amerikanska Samoa er eystasta oyggin i oyggjabolkinum.
Lyðveldið Samoa
liggur eisini i oyggjabolkinum. Amerikanska Samoa er umleið miðskeiðis millum
Hawaii
og
New Zealand
. Oyggjarnar eru partur av
USA
og liggja 900 km norðanfyri
Tonga
, 100 km eystanfyri
Lyðveldið Samoa
og 500 km sunnan fyri
Tokelau
.??
Amerikanska Samoa gjørdist amerikanskt
hjaland
i 1899, og hevur siðan hoyrt til
Sameindu Statirnir
, burtursæð fra styttri tiðarskeiðum, har ið oyggin var hersett av
Tysklandi
. Ta ið niðurlendingar komu til oyggjarnar i 1722, voru tær so tætt skogvaksnar, at næstan ikki var framkomandi. I dag eru storir partar av oynni dyrkaðar, men tað eru enn fleiri øki, sum eru orørd, m.a.
National Park of American Samoa
. Hesi økið eru sera ymisk. Høg ber fjøll, onnur fjøll eru vaksin við frumskogar liknandi vøkstri. Skogarklædda fjallalandslagið likist nogv ti i grannalandinum Lyðveldið Samoa fyri vestan. Ibugvarnir eru av polynesiskum uppruna, men eisini er ein hvitur minniluti.??
Amerikanska Samoa er partur av USA, og folkið, har byr, er sostatt amerikanar. Oyggjarnar hava sitt egna
ting
og guvernør; teir hava eitt ting, sum smiðar logir, og ger egna figgjarlog. Men uttanrikismal verða umsitin i
District of Columbia
. Oyggjabugvar senda umboð til
tjoðartingið
i
Washington DC
. Gjaldoyrað, ið nytt verður, er
amerikanskur dollari
(USD). Almenn mal eru enskt og samoskt, sum er eitt polynesiskt mal.
A Amerikanska Samoa er fiskivinnan høvuðsvinnan; i dag er Amerikanska Samoa tann mest framkomni parturin av
Samoaoyggjum
, fyrst og fremst vegna fiskivinnuna. Buskaparliga er Amerikanska Samoa tættt knytt at Sambansrikinum Amerika og fær meginpartin av inntøkum sinum haðan.
[2]
Hetta hevur við sær, at huskorini eru imillum tey bestu i Osiania. Hoast Samoa hevur heimild til at krevja inn skatt og ongar figgjarligar skyldur hevur USA bundið seg til framhaldandi at veita Samoa neyðuga figgjarliga hjalp.
Ferðavinnan
er eisini gomul, men hendan tok rættuligt dik a seg, ta ið tann sokallaða charterflugvingin byrjaði i
1960-arinum
.
Oyggjarnar liggja i Polynesia i Kyrrahavinum, einar 100 km eystur ur Lyðveldinum Samoa og eru partur av
Samoaoyggjunum
.
Pago Pago
er høvuðsstaðurin i oyggjunum og liggur a oynni
Tutuila
, sum er tann størsta oyggin. A Amerikanska Samoa, sum er 199 ferkilometrar til støddar, bugva 54 517 folk og a Tutuila (142 ferkilometrar) 50 000, so
folkatættleikin
er høgur. A Tutuila er folkatættleikin uml. 400 folk fyri hvønn km², og i t.d.
Streymoynna
uml. 60 folk fyri hvønn km². Amerikanska Samoa (199 ferkilometrar) er nakað størri enn
Vagar
, sum er 177 km². Tað vil siga, at
Føroyar
eru 7 ferðir størri enn Amerikanskt Samoa. Sjey oyggjar eru i landinum.
[4]
Oyggjabolkurin hevur fleiri befolkaðar og obefolkaðar oyggjar; tær størstu av Amerikonsku Samoaoyggjunum eru Tutuila, Aunu'u, Ofu, Olosega og Ta’u. Av teimum er oyggin Tutuila størsti parturin og har tað bugva flest folk; 95 prosent av folkatalinum i 2014 bugva a Tutuila. Motu O Manu (Rose Atoll) er einasta oyggj i Amerikanskum Samoa, har ongi folk bugva.
Oyggjabolkurin er av vulkanskum uppruna. Hjalandið hevur eitt sera tropiskt veðurlag við miðalhita ið liggur a umleið 29 °C alt arið
[5]
, og sum minnir nogv um veðurlagið a
Hawaiioyggjunum
. Kaldasta tiðin er fra
november
til
april
, og hetta tiðarskeiði verða oyggjarnar onkuntið raktar av tropiskum
odnum
. A oyggjunum eru fleiri høg eldfjøll, men nu er bara eitt, sum ger um seg. Mesta regnið er fra
januar
til
mars
.
[6]
- ↑
"Archive copy"
.
http://www.malrad.fo/page.php?l=fo&Id=97&s131=S
. Heintað 2014-11-30
.
- ↑
https://snl.no/Amerikansk_Samoa
- ↑
Atkinson, Brett and Charles Rawlings-Way (2016).
Lonely Planet Rarotonga, Samoa & Tonga (Travel Guide)
. Lonely Planet. Siða 147.
ISBN 9781786572172
.
- ↑
http://www.sydhav.no/Amerikansk%20Samoa/fakta.htm
- ↑
http://www.samoa.travel/about/a5/Practical-Information
- ↑
http://www.prh.noaa.gov/peac/peu/2012_1st/american_samoa.php
[
deyð leinkja
]