Wikipedia, Entziklopedia askea
Sobietar-Letoniar Elkar Laguntzeko Ituna
(
errusieraz
:
Пакт о взаимопомощи между СССР и Латвийской Республикой
;
letonieraz
:
Savstarp?j?s pal?dz?bas pakts starp Latviju un PSRS
)
Sobietar Batasunak
eta
Letoniak
1939ko urriaren 5ean Moskun sinatutako aldebiko ituna izan zen. Itunak bi aldeak behartzen zituen beren subiranotasuna eta independentzia errespetatzera; praktikan, berriz, sobietar gobernuari base militarrak ezartzen uzten zion Letonian, eta horrek erraztu egiten zuen herrialdearen
inbasio sobietarra 1940ko ekainean
.
Letoniako Kanpo Harremanetako ministro
Vilhelms Muntersek
eta Kanpo Arazoetako komisario sobietar
Viatxeslav Molotovek
sinatu zuten. Berrespenak
Rigan
trukatu ziren 1939ko urriaren 11n, eta ituna egun berean sartu zen indarrean. 1939ko azaroaren 6an erregistratu zen
Nazioen Ligako Itunen Sailean
.
[1]
1939ko abuztuaren 23an,
Sobietar Batasunak
Baltikoko
estatuen gaineko kontrola berretsi zuen
Molotov?Ribbentrop Itunaren
bidez.
Sobietarrek Polonia inbaditu
zuten irailaren 17an eta urriaren 6an bukatu zituzten operazioak. Ekialdeko
Polonia
okupatu ondoren, sobietarrek presioa egin zieten
Finlandiari
eta Baltikoko estatuei, elkarri laguntzeko tratatuak hitzartzeko. Sobietarrek zalantzan jarri zuten
Estoniaren
neutraltasuna, irailaren 18an
itsaspeko poloniar batek ihes egin ondoren
. Astebete geroago, irailaren 24an, Estoniako Kanpo Arazoetako ministro
Karl Selterrek
ultimatuma jaso zuen Moskun.
[2]
Lau eguneko negoziazioen ondoren, estoniarrek ontzi-, aire- eta militar-base onartu besterik ez zuten egin. Estoniako tropa sobietarrak 25.000 izan ziren.
Sobietar-Estoniar Elkarri Laguntzeko Ituna
irailaren 28an sinatu zen.
[2]
Horren ondorioz, laster beste bi estatu baltikok amore eman zuten presio sobietarraren aurrean.
- 1. artikuluan aldeen arteko lankidetza militarra aurreikusten da, hirugarren batek eraso egiten badu.
- 2. artikuluak Gobernu sobietarra behartzen zuen Letoniako gobernua armaz hornitzen, behar izanez gero.
- 3. artikuluak bide ematen zion Sobietar Gobernuari base militarrak eta itsasontziak ezartzeko lurralde letoniarrean.
- 4. artikuluak gobernu sobietarrak eta letoniarrak beste aldearen aurkako aliantza militarretan parte ez hartzera behartzen zituen.
- 5. artikuluak ezartzen du tratatuak ez dituela bi aldeen sistema politiko eta ekonomikoak eta subiranotasuna ukituko. Argi eta garbi esaten zuen sobietar baseak ezarri behar ziren eremuek Letoniaren parte izaten jarraituko zutela.
- 6. artikuluak berrespenari buruz dihardu eta itunak hamar urtez indarrean jarraituko duela ezartzen du, beste hamar urtez luzatzeko aukerarekin.
Finlandiari urriaren 5ean antzeko negoziazioak hasteko gonbita egin zitzaion. Herrialde Baltikoek ez bezala, sobietarren negoziazioek asteak iraun zuten, emaitzarik gabe. Sobietarrek
Finlandia inbaditu
zuten azaroaren 30ean.
[3]
1940ko ekainaren 15eko goizean,
NKVDko
tropa sobietarrek
eraso bat egin zuten
Letoniako mugako postu batean, eta 5 pertsona hil eta 37 bahitu zituzten. Hurrengo egunean, SESBek Letoniari leporatu zion elkarri laguntzeko ituna haustea, eta gobernu berri bat eratzeko eskatu zuen, eta herrialdean tropa sobietar kopuru mugagabea sartzea ahalbidetu zuen. Letoniak 6 ordu jaso zituen ultimatumari erantzuteko, eta, inguruabarrak zirela eta, sobietarren eskaerei men egin zien.