| Louis Pasteur
|
|---|
|
1881eko
abenduaren 8a
-
1895eko
irailaren 28a
←
Emile Littre
(en)
 -
Gaston Paris
→
|
|
| Jaiotza
| Dole
,
1822ko
abenduaren 27a
|
|---|
| Herrialdea
| 
Frantzia
|
|---|
| Heriotza
| Castle of Villeneuve-l'Etang
(en)
eta
Marnes-la-Coquette
,
1895eko
irailaren 28a
(72 urte) (72 urte)
|
|---|
| Hobiratze lekua
| Pasteur Institutua
Parisko Notre-Dame katedrala
|
|---|
| Heriotza modua
| berezko heriotza
:
bihotz-biriketako geldialdia
|
|---|
|
| Aita
| Jean-Joseph Pasteur
|
|---|
| Ezkontidea(k)
| Marie Pasteur
(en)
(
1849ko
maiatzaren 29a
-
|
|---|
| Seme-alabak
| |
|---|
|
| Heziketa
| Parisko Unibertsitatea
Lycee Saint-Louis
Ecole normale superieure
(1844 -
1845)
Zientziatan graduatua
|
|---|
| Hezkuntza-maila
| Medikuntzako doktorea
doctor rerum naturalium
(en)
Honoris Causa
Doktoretza
|
|---|
| Tesi zuzendaria
| Antoine Jerome Balard
|
|---|
| Doktorego ikaslea(k)
| Victor Babe?
(en)
Emile Roux
Albert Calmette
Nikolay Gamaleya
(en)
Etienne Wasserzug
(en)
|
|---|
| Hizkuntzak
| frantsesa
|
|---|
| Ikaslea(k)
| |
|---|
|
| Jarduerak
| mikrobiologoa
,
kimikaria
,
unibertsitateko irakaslea
,
biokimikaria
,
agronomoa
,
naturalista
,
biologoa
,
litografoa
,
artista
eta
botanikaria
|
|---|
| Enplegatzailea(k)
| Lille University of Science and Technology
(en)
Lille North of France University
(en)
Pasteur Institutua
Ecole centrale de Lille
Estrasburgoko Unibertsitatea
(1848 -
Lilleko Unibertsitatea
(1854 -
1857
)
Ecole normale superieure
(1857 -
|
|---|
| Lan nabarmenak
| |
|---|
| Jasotako sariak
| |
|---|
| Kidetza
| Royal Society
Societe Philomathique de Paris
(en)
Lille Academy of Sciences
(en)
Frantses Akademia
Linzeen Akademia
Amerikako Sozietate Filosofikoa
Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
San Petersburgoko Zientzien Akademia
Suediako Zientzien Errege Akademia
Hungariako Zientzien Akademia
Hellenic Philological Society of Constantinople
(en)
Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia
Frantziako Zientzien Akademia
Pozna? Society of Friends of Learning
(en)
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Zientzien Errusiar Akademia
Serbian Academy of Sciences and Arts
(en)
XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala
Academie Nationale de Medecine
(en)
Belgikako Medikuntzako Errege Akademia
|
|---|
|
| Erlijioa
| katolizismoa
|
|---|
| Erlijio-ordena
| Frantziskotarren Ordena
|
|---|
|
  |
 |
Louis Pasteur
(
Dole
,
Jura
,
Frantzia
,
1822ko
abenduaren 27a
? Saint-Cloud,
Senako Gainak
, Frantzia,
1895eko
irailaren 28a
) zientzialari frantsesa izan zen,
mikrobiologian
aitzindaria.
Hasieran,
kimika
lantzen hasi zen, argiaren polarizazioaren inguruan. Gero,
gaitzen teoria mikrobiarra
eraikitzen lan egin zuen. Frogatu zuen
mikroorganismoek
hartzidura laktiko
eta
alkoholikoan
daukaten funtzioa. Hortik,
pasteurizazio
eta
esterilizazio
teknikak garatu zituen.
1885ean
,
amorruaren
aurkako
txertoa
lortu zuen.
Bere izena daraman institutua
fundatu zuen
1887an
.
1895eko
irailaren 28an
hil zen Saint-Clouden,
Paristik
gertu. Urte hartan bertan,
mikrobiologiaren
sari handiena lortu zuen,
Leeuwenhoek
domina.
Kimikan
eta
fisikan
doktoretza egin zuen eta
1854an
Lilleko
zientzia fakultateko dekano izendatu zuten.
1857an
Parisko Ecole Normaleko zientzia ikasketen administrari eta zuzendari izendatu zuten, eta 1888an Pasteur Institutuko zuzendari. Kargu horretan iraun zuen hil zen arte.
Bizitza guztia ikerkuntzan eman zuen; haren aurkikuntzek iraultza handia sortu zuten zientziako alor askotan, hala nola
medikuntzan
,
albaitaritzan
,
kirurgian
eta
obstetrizian
, eta hari esker kimika eta hartziduren industria bide berriak urratzen hasi ziren.
Berezko sorkuntzaren
teoria errefusatzen hasi zenean eta esnearen kontserbazio eta
hartzidurari
(pasteurizazioa) buruzko ikerketak egiten hasi zenean ezaguna egiten hasi zen garaiko zientzialarien artean.
Pasteurren bizitzaren data garrantzitsuenak honako hauek izan ziren:
- 1847an, Zientzia Fisikoen
doktoretza
lortu zuen Parisko Zientzia Fakultatean.
- 1849an, Maria Laurentekin ezkondu zen. Senar-emazteek bost seme-alaba izan zituzten, horietako hiru umetan hil zirenak.
- 1847 eta 1853aren artean, kimika irakasle izan zen
Dijonen
eta
Estrasburgon
.
- 1854an, Lilleko zientzia fakultateko dekano izendatu zuten. Kargua hartu zuenean, bere esaldi famatua bota zuen:
≪Ikerkuntzaren arloan, zoriak izaera prestatuei baizik ez die mesede egiten≫
.
- 1861ean,
berezko sorkuntzaren
inguruko bere lanak aurkeztu zituen.
- 1865ean, frantses gobernuak kontratatu zuen
zeta-harren
gaitz bat ikertzeko, Frantziako hegoaldeko ekoizpena hondatzen ari baitzen.
- 1874an, Londresko
Royal Societyk
Copley domina
eman zion,
hartzidurari
buruzko bere lanengatik.
- 1880an,
txerto motelduen
lehenengo zantzuak aurkitu zituen, hegaztien kolerari buruzko ikerketa bat egiten ari zela.
- 1882an, Frantses Akademian sartu zen.
- 1885ean,
amorruaren
aurkako
txertoa
aurkitu zuen.
- 1888an, haren izena daraman institutua (
Pasteur Institutua
) sortu zen, bera izanik lehenengo lehendakaria.
Lau ekarpen nagusi egin zizkion, batez ere, zientziari:
- Hartzidurak
mikrobioak
sortuak direla, eta gaitz kutsakorren eragileak mikrobioak ere direla frogatu zuen.
- Jennerrek
nafarreriaren
gazuraren gainean egindako lanak aurreratu zituen, gazur
immunizatzaileen
kontzeptua eta
antigorputz
-
antigeno
erlazioa aurkitu baitzuen. Bera izan zen
amorruaren
eta
karbunkoaren
aurkako txertoak lehen aldiz erabili zituena.
- Ardoa, esnea eta beste elikagai batzuk gal ez daitezen, gai horiek berotzea proposatu zuen, horrela mikroorganismo pozoitsuak, eta batez ere
tuberkulosiaren
baziloa, hil edo indargabetzeko (teknika horri haren omenez
pasteurizazioa
deitzen zaio).
- Ardoaren hondakinetan agertzen den azido tartarikoaren ezaugarri optikoak aurkitu zituen. Aurkikuntza honek molekula batzuek duten
isomeria
optikoa aztertzeko bidea eman zuen.
Mikrobioei buruz atera zuen teoriaren eraginez,
asepsia
modu orokorrean erabiltzen hasi ziren.
Pasteur Institutuaren
eraikin zaharrena, Parisen. Han dago Pasteurren hilobia
Jakintza-alor ugari landu bazuen ere, Louis Pasteurren ekarpen baliotsuenak ?dudarik gabe?
mikrobiologiari
lotuta daude, bera izan baitzen lehenengo
txertoak
erabili zituena eta
immunitatearen
oinarri teorikoak finkatu zituena. 1881ean
karbunkoaren
aurkako lehenengo txertoa erabili zuen, eta 1885ean
amorruaren
aurkakoa.
Azken gaixotasun horren ikerketa 1881ean abiatu zuen zientzialari frantziarrak. Infektatutako txakurrekin lan eginez, amorruaren birusak
nerbio-sistema
eta
burmuina
infektatzen zuela agerian jarri zuen. Era berean, burmuinetik isolatutako estraktuak untxietan inokulatuz animalia horietan gaitza sortzen zuela konturatu zen.
Lehenago karbunkoaren
bakterioarekin
egindako ikerketei esker, Pasteurrek mikrobio
patogenoak
moteldu edo ahuldu daitezkeela
jakiten zuen. Horrenbestez, amorruaren birusaren
birulentzia
gutxitzen saiatu zen hildako untxien
nerbio ehuna
lehortzen. Animaliekin egindako saioetan Pasteurren txertoak bere eraginkortasuna frogatu zuen.
1885ean, txakur amorratu batek
Joseph Meister
haurrari koska egin zion. Umeak patu iluna zeukan eta hiltzera kondenatuta zegoen birusa bere burmuinera iritsiko zenean. Norbaitek Pasteurren berri eman zion familiari, eta zientzialari frantziarrak dilema gogor bati aurre egin behar izan zion: saiatuko zen umearen bizitza salbatzen gizakiekin inoiz probatu ez zen txerto batekin? Medikuekin mintzatu ondoren, mutikoari bere txertoa jarri zion. Tratamendua oso arrakastatsua izan zen, haurra sendatu zen, eta Pasteurren ospea Europa osora hedatu zen.