Kudeaketa
erakunde
batean
prozesu
bat burutu edo emaitza bat lortzeko egiten diren gobernu-ekintzen multzoa da. Zehatzago, kudeaketa erakunde bateko
plangintza
zehaztu, plangintzako helburuetarako beharrezko
antolakuntza
egin, erakundeko eragileen
zuzendaritza
eta helburuen
kontrola
egiten dituen
funtzioa
da. Nazioartean, ingelesezko
management
terminoa
ere erabiltzen da, kudeaketa eta
administrazio
kontzeptuak bateratzen dituena. Kudeaketa eta administrazio kontzeptuak, batzuetan,
sinonimo
moduan erabiltzen badira ere
[1]
,
kontzeptu
bereizitzat hartzen dituzte zenbaitek: kudeaketak erakundeak ikuspuntu global eta
estrategiko
batetik garatzen ditu, eta administrazioak erakundearen kontserbazioarekin eta mantenimenduarekin du zerikusia. Bereizketa hau onartuz, kudeaketa goi-zuzendaritzari, kargu adieran, dagokion zeregina da, eta administrazioa kudeaketaren azpiko mailan kokatzen da zuzendaritzatik ezarritako politikak eta programak gauzatzeko erabakiak hartuz
[2]
.
Erakunde handiek, oro har, hiru kudeatzaile-maila
hierarkiko
dituzte
[3]
piramide-egitura batean:
- Zuzendari nagusiek, hala nola
administrazio kontseilu
bateko kideek eta zuzendari nagusiak edo erakunde bateko presidenteak erakundearen helburu estrategikoak eta politikak ezartzen dituzte, eta erakundeak, orokorrean, nola funtzionatuko duen erabakitzen dute. Goi-zuzendariak, oro har, zuzendaritza-mailako profesionalak dira, zuzendaritza ertainei zuzendaritza ematen dietenak, eta zuzenean edo zeharka haien menpe daude.
- Erdi mailako kudeatzaileak, hala nola sukurtsal-zuzendariak, eskualde-zuzendariak, departamentu-zuzendariak eta sekzio-zuzendariak, lehen lerroko kudeatzaileei norabidea ematen diete, eta goi-zuzendaritzaren helburu estrategikoak eta politikak lehen lerroko kudeatzaileei jakinarazten dizkiete.
- Lerroko arduradun edo gerenteek, hala nola
gainbegiraleek
eta lehen lerroko talde-buruek, ohiko langileen lana gainbegiratzen dute, edo boluntarioak, boluntario-erakunde batzuetan, eta beren lanari buruzko argibideak ematen dituzte. Lerroko kudeatzaileek, askotan, kudeaketaren oinarritzat hartzen diren kudeaketa-funtzioak betetzen dituzte. Nahiz eta izena halakoa izan arren, normalean, langile taldearen parte hartzen dira, eta ez erakundearen zuzendaritza klasearen parte.
- Zenbait zerbitzu profesionalen betebeharrak eta gainbegiratze-eginkizunik gabeko kudeatzaileen trebetasun berberak erabiltzen dituztenak, hala nola
lepo-zuri
langile gisa sailkatutako langile arruntak,
arte liberalen eta zientzia puruen hezkuntzan
edo
lanbide heziketan
prestakuntza espezializatua duten langileak eskulanean edo lanbide kualifikatuetan lan egiten dutenekin alderatuta.
- Administrazioko langile batzuk, zeintzuk karrera trantsizio edo tarteko fasean dauden eta, lehen, esku-langileek zuzendaritza-lanak betetzen zituzten edo lanbide kualifikatuak egiten zituzten beste batzuk gainbegiratuz.
Erakunde txikiagotan, kudeatzaileak esparru askoz zabalagoa izan dezake, eta hainbat rol bete ditzake, edo normalean erakunde handi batean ikusi ohi diren rol guztiak ere bete ditzake.
Gizarte zientzialariek
kudeaketa diziplina akademiko gisa ikasten dute, hala nola gizarte-antolaketa, antolakuntza-egokitzapena eta antolakuntza-lidergo arloak ikertzen
[4]
.
Kudeaketa definizioari eta esparruari buruzko iritziak honako hauek dira:
- Henri Fayol-ek
(1841-1925) hauxe adierazi zuen: ≪Kudeatzea aurreikustea eta planifikatzea, antolatzea, agintzea, koordinatzea eta kontrolatzea da≫
[5]
.
- Fredmund Malik-ek
(1944?) kudeaketa ≪baliabideak erabilgarritasun bihurtzea≫ gisa definitzen du
[6]
.
- Kudeaketa
ekoizpen-faktoreetako
bat da, makinekin, materialekin eta diruarekin batera.
- Ghislain Deslandes-ek
kudeaketa ≪indar ahul gisa definitzen du, emaitzak lortzeko presiopean eta murrizketa, imitazio eta irudimenaren ahalmen hirukoitzaz hornitua eta maila subjektibo, interpertsonal, instituzional eta ingurumen mailan jarduten duena≫
[7]
.
- Peter Drucker-ek
(1909?2005) kudeaketaren oinarrizko zeregina bikoitza zela ikusi zuen:
marketina
eta
berrikuntza
. Hala ere, berrikuntza marketinarekin ere lotuta dago (produktuen berrikuntza marketin estrategikoko gai nagusia da)
[erreferentzia behar]
. Drucker-ek marketina negozioaren arrakastarako funtsezko gai gisa identifikatzen du, baina kudeaketa eta marketina, oro har, negozio-administrazioaren ezagutzaren bi adar ezberdin gisa ulertzen dira.
Kudeaketan, enpresaren arrakastari laguntzeko,
enpresa
baten giza kapitalaren misioa, helburua, prozedurak, arauak eta manipulazioa
[8]
identifikatzean datza
[9]
. Akademikoek banakako
[10]
, antolakuntza
[11]
eta erakundeen arteko harremanen kudeaketan zentratu dira.
Komunikazio
eraginkor honek zera dakar: Enpresa-ingurune batek (mekanismo fisiko edo mekaniko baten aldean) giza
motibazioa
dakar, eta nolabaiteko aurrerapen edo
sistemaren
emaitza arrakastatsua suposatzen du
[12]
. Horrela, kudeaketa ez da mekanismo baten manipulazioa (makina edo programa automatizatua), ez animalien artzaintza, eta legezko edo legez kanpoko enpresa edo ingurune batean gerta daiteke. Norbanakoaren ikuspegitik, kudeaketa ez da enpresaren ikuspuntutik soilik ikusi behar, kudeaketa ezinbesteko funtzioa baita
norberaren bizitza
eta
harremanak
hobetzeko
[13]
. Kudeaketa, beraz, nonahi dago
[14]
eta aplikazio-eskaintza zabalagoa du
[argitu]
. Komunikazioa eta ahalegin positiboa dira horren bi alderdi nagusi, bai enpresaren bidez, bai bilakaera independentearen bidez
[erreferentzia behar]
. Planak,
neurketak
, motibaziorako tresna
psikologikoak
, helburuak eta neurri ekonomikoak (irabaziak, etab.) beharrezko osagaiak izan daitezke, edo ez, kudeaketa egon dadin. Hasieran, kudeaketa funtzionalki ikusten da, hala nola kantitatea neurtzea, planak doitzea eta helburuak betetzea
[erreferentzia behar]
, baina planifikazioa egiten ez den egoeretan ere aplikatzen da. Ikuspegi horretatik,
Henri Fayol-ek
(1841?1925)
[15]
dio kudeaketak bost funtzio dituela:
- Plangintza (aurreikuspena).
- Antolakuntza.
- Agintaritza.
- Koordinaketa.
- Kontrola.
Beste pentsamolde batean,
Mary Parker Follett-ek
(1868?1933) kudeaketa ustez 'pertsonen bidez gauzak egiteko artea' gisa definitu zuen
[16]
. Kudeaketa filosofia gisa deskribatu zuen
[17]
.
Kritikariek, ordea, definizio hau baliagarria baina estuegi ikusten dute. ≪Kudeaketa da kudeatzaileek egiten dutena≫ esaldia oso zabala da
[18]
; kudeaketa zirkulartasunik gabe definitzeko zailtasuna iradokitzen du, definizioen izaera aldakorra
[erreferentzia behar]
eta zuzendaritza-praktiken lotura zuzendaritza-koadro baten edo
klase
baten existentziarekin.
Pentsamendu-ohitura batek kudeaketa enpresen
administrazioaren
baliokidetzat hartzen du, eta, beraz, merkataritzaz kanpoko tokietako kudeaketa baztertzen du, adibidez, ongintzako erakundeetan eta
sektore publikoan
. Orokorrean, erakunde bakoitzak bere lana, pertsonak, prozesuak, teknologia eta abar
kudeatu
behar ditu eraginkortasuna maximizatzeko
[erreferentzia behar]
. Hala ere, jende askok kudeaketa irakasten duten unibertsitate-sailei
enpresa-eskola
deitzen die. Horrelako erakunde batzuek (esaterako, Harvard Business Schoolek) izen hori erabiltzen dute, eta beste batzuek (esaterako, Yale School of Management)
kudeaketa
termino zabalagoa erabiltzen dute.
Ingelesez hitz egiten dutenek
kudeaketa
edo
administrazio
terminoa ere erabil dezakete erakunde bateko zuzendariak deskribatzen dituen hitz kolektibo gisa, adibidez,
korporazio
batena
[19]
. Historikoki, terminoaren erabilera hori, askotan, kontrastatu egiten zen eskulan terminoarekin kudeatzen ari zirenei erreferentzia eginez
[20]
.
- ↑
Kontzeptu hauek sakontasunez aztertu zituen
Henri Fayol
ingeniariak erakundeen
antolakuntza
, kudeaketa, administrazioa eta zuzendaritza "
administration
" terminopean bildu zituen.
- ↑
(Gaztelaniaz)
Restrepo Gonzalez, Guillermo.
El concepto y alcance de la gestion tecnologica.
..
- ↑
DuBrin, Andrew J. (2009).
Essentials of management
(8th ed.). Mason, OH: Thomson Business & Economics.
ISBN
978-0-324-35389-1
.
OCLC 227205643
- ↑
Mintzberg, Henry,. (2014).
Manager l'essentiel : ce que font vraiment les managers ... et ce qu'ils pourraient faire mieux
. Paris: Vuibert.
ISBN
978-2-311-40094-6
- ↑
(Ingelesez)
Management Principles and Practices by Lallan Prasad and SS Gulshan.
Excel Books India
ISBN
978-93-5062-099-1
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪“Management is the transformation of resources into utility≫
prezi.com
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
Deslandes G., (2014), “Management in Xenophon's Philosophy : a Retrospective Analysis”, 38th Annual Research Conference, Philosophy of Management, 2014, July 14?16, Chicago
- ↑
(Ingelesez)
Frank, Prabbal. (2009-01-01).
People Manipulation: A Positive Approach.
Sterling Publishers Pvt. Ltd
ISBN
978-81-207-4352-6
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
. Kudeaketa eta manipulazioaren artean aldea dago. Aldea mehea da [...] Kudeaketa manipulazioa bada, manipulazioa manipulazio trebea da. Laburbilduz, manipulazioa kudeaketa trebea da. [...] Manipulazioa funtsean palanka bidezko kudeaketa da. [...] Gauza bizia da kudeaketa kontzeptu hila den bitartean. Ikuspegi proaktiboa eskatzen du, ikuspegi erreaktiboa baino. [...] Pertsonak ezin dira kudeatu.
- ↑
(Ingelesez)
Powell, Thomas C.. (2001-09).
≪Competitive advantage: logical and philosophical considerations≫
Strategic Management Journal
22 (9): 875?888.
doi
:
10.1002/smj.173
.
ISSN
0143-2095
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
(Ingelesez)
Langfred, Claus W.. (2000-08).
≪The paradox of self-management: individual and group autonomy in work groups≫
Journal of Organizational Behavior
21 (5): 563?585.
doi
:
10.1002/1099-1379(200008)21:5<563::AID-JOB31>3.0.CO;2-H
.
ISSN
0894-3796
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
(Ingelesez)
Powell, Thomas C.. (2001-09).
≪Competitive advantage: logical and philosophical considerations≫
Strategic Management Journal
22 (9): 875?888.
doi
:
10.1002/smj.173
.
ISSN
0143-2095
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
(Ingelesez)
Catalog ? University System of New Hampshire Pressbooks.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
(Ingelesez)
PhD, Dragan Sutevski. (2021-06-06).
≪3 Managerial Skills to Help You Become a Better Manager≫
Entrepreneurship in a Box
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Management is Universal Process and Phenomenon (Explained)≫
www.iedunote.com
2023-08-20
(Noiz kontsultatua: 2023-09-24)
.
- ↑
Administration industrielle et generale ? prevoyance organization ? commandment, coordination ? controle
, Paris : Dunod, 1966
- ↑
(Ingelesez)
Kaufman, P.. (2013-10-02).
Leadership and Elizabethan Culture.
Springer
ISBN
978-1-137-34029-0
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-25)
.Mary Parker Follett kudeaketako profetak kudeaketa ustez 'pertsonen bidez gauzak egiteko artea' gisa definitu zuen. [...] Esan ala ez, Follett-ek kudeaketa dinamikoaren ezaugarriak behartuta baino koaktibo gisa deskribatzen ditu.
- ↑
Vocational Business: Training, Developing and Motivating People
by Richard Barrett ? Business & Economics ? 2003. p. 51.
- ↑
(Ingelesez)
Holmes, Dr Leonard. (2012-11-28).
The Dominance of Management: A Participatory Critique.
Ashgate Publishing, Ltd.
ISBN
978-1-4094-8866-8
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-25)
.Lupton-en (1983: 17) ideia: 'zuzendariek beren lan-orduetan egiten dutena' dela dioen ideia baliozkoa balitz, kudeaketaren kontzeptualizazio deskribatzaileetan soilik aplika zitekeen, non
kudeaketa
, eraginkortasunez,
kudeatze
aren sinonimo den, eta non
kudeatzea
kudeatzaileek egindako jarduera edo jarduera-multzoa den..
- ↑
(Ingelesez)
≪management | Etymology, origin and meaning of management by etymonline≫
www.etymonline.com
(Noiz kontsultatua: 2023-09-25)
.
- ↑
(Ingelesez)
Melling, Joseph; McKinlay, Alan. (1996).
Management, Labour, and Industrial Politics in Modern Europe: The Quest for Productivity Growth During the Twentieth Century.
E. Elgar
ISBN
978-1-85898-016-4
.
(Noiz kontsultatua: 2023-09-25)
.