Wikipedia, Entziklopedia askea
Galesak
edo
galestarrak
Gales
herrialdean jaio eta bertako jatorria duen jendea da. Ia denek (
Argentinan
bizi direnak ez beste)
ingelesez
mintzo dira, eta hauetako zati bat euren jatorrizko hizkuntza den
galeseraz
ere bai. Nagusiki
presbiteriar
eta
anglikar
erlijiokoak dira.
Gaur egungo
galeseran
galestarrek euren buruei
Cymry
deritze ("Aberkideak"), eta euren herrialdea den Galesi
Cymru
deitzen diote (
euskaraz
"Kamri" ahoskatu). Cymry izendapenaren esanahiaren jatorria
britanierazko
"combrogi" hitzan datza, honen esanahia "aberkideak" da, "herrialdeko kideen" zentzuan.
[1]
Galestarrek euren buruei
"Cymry"
("Aberkideak") bezala deritze, eta bere herrialdeari
"Cymru"
("Aberkideen Lurra"), antzinako galeseran; izendapen honek garbi uzten digu galestarrak Britainia Handiko jatorrizko biztanleak zirelako ezagupena edo ustea zutela (bai eta bere arbaso britoien bertuteen jasotzaileak ere), honela Britainia Handia erasotu edo inbaditu zuten atzerritarrengandik bereizteko asmoz: anglosaxoiak (ingelesak).
Galesko iparraldeko jarduera ekonomikoa nagusiak
artzaintza
eta
arrantza
dira, baita
turismoa
ere (Gales
ingeles
askoren opor lekua baita). Aldiz, Galesko hegoaldea askoz ere
industrializatuagoa
dago, mende askotan zehar herrialde guztiko jarduera nagusiena
meatzaritza
izan delarik.
Galesa
[2]
(
Cymraeg
) ?kymruera edo kymbruera izenez ere ezaguna
[3]
?
Galesko
berezko hizkuntza da, gaur egun egoera gutxituan dagoena.
Indoeuropar mintzaira da,
hizkuntza zelten
multzokoa;
britoi
taldearen barruan dago,
cumbrierarekin
,
bretainierarekin
eta
kornubierarekin
batera.
Galesko literaturan
galestar mitologiak
garrantzi handia izan du, honetan,
Mabinogion
,
Galestar triadak
edota
Taliesinen liburuak
leku berezia dute.
Europako herriak, ≪National Minorities In Europe≫ lanaren arabera
|
---|
> 50 milioi
|
- Errusiar
(Europa eta Asia, 122 milioi)
- Alemaniar
(tartean
austriar
,
alsaziar
,
lorrenar
,
hegoaldeko tiroliar
,
Belgikako hiztun-komunitate alemana
eta
Iparraldeko Schleswigekoak
; 89,3 milioi)
- Turkiar
(Asia eta Europa, 56,5 milioi)
- Italiar
(56,4 milioi)
- Frantziar
(tartean
Belgikako hiztun-komunitate frantsesa
; 55,0 milioi)
|
---|
> 20 milioi
|
- Ingeles
(46,0 milioi)
- Ukrainar
(tartean
rusiniar
, 43,2 milioi)
- Poloniar
(38,4 milioi)
- Espainiar
(tartean
mirandiar
eta
Barranquenho
, 31,1 milioi)
- Errumaniar
(tartean
moldaviar
, 23,5 milioi)
- Herbeheretar
(tartean
flandriar
, 20,7 milioi)
|
---|
> 5 milioi
|
- Hungariar
(11,7)
- Portugaldar
(tartean
galiziar
, 11,6)
- Greziar
(11,6)
- Bielorrusiar
(10,2)
- Ijito
(10,0)
- Txekiar
(tartean
moraviar
, 9,80)
- Suediar
(8,00)
- Serbiar
(7,70)
- Suitzar
(7,00)
- Bulgariar
(tartean
pomak
, 6,70)
- Katalan
(tartean
valentziar
, 6,40)
- Irlandar
(6,10)
- Okzitaniar
(tartean
arandar
, 5,95)
- Tatariar
(tartean
Krimeako tatariar
, 5,70)
- Eskoziar
(5,50)
- Finlandiar
(5,34)
- Albaniar
(5,30)
- Danimarkar
(5,10)
- Eslovakiar
(5,00)
- Siziliar
(5,05)
|
---|
< 5 milioi
| |
---|
Christoph Pan, Beate Sibylle Pfeil, Michael Geistlinger,
National Minorities In Europe
, Purdue University Press, 2004
ISBN 978-3700314431
: ≪
The Peoples of Europe by Demographic Size
≫, 1. taula, 11f.
|